Bir Sobayla Söyleşi ; Hermann Hesse

Kendini tanıştırdı: Şişman, geniş, ağzı ateş dolu.

“Adım Franklin,” dedi.

“Yoksa Benjamin Franklin misin?” diye sordum.

“Hayır, yalnızca Franklin, ya da Francolino. İtalyan malı bir sobayım ben. Olağanüstü bir buluş sayılırım. Ama öyle aman aman ısıtmam çünkü-.”

“Evet, bunu biliyorum,” dedim. “Çok güzel adları olan sobaların tümü olağanüstü buluşlardır, ama pek iyi ısıtmazlar. Ben de onları çok severim. Hayran olmaya değer onlara. Ama söylesene Franklin! Nasıl olur da bir İtalyan sobası bir İngiliz adı taşır? Biraz garip değil mi bu?” “Niye garip olsun ki? Gizli yasalar vardır, bilmiyor musun? Doğada da bir sürü gizli yasa var. Bu da bağlantılar ve bağlantılara ek olarak kullanılan dille ilgili gizli bir yasa. Korkak halkların yürekliliğini göklere çıkaran halk ezgileri vardır. Sevgi nedir bilmeyenlerin de sevginin yüceliği üzerine yazılmış tiyatro yapıtları. Biz sobaların da durumu böyle. Genellikle İtalyan malı bir sobanın adı İngilizce, Alman malı bir sobanınki de Yunanca olur. İnan ki, Alman olanlar da, benden daha iyi ısıtmıyor. Oysa adları ya Henreka ya Phönix ya da Hektor’un vedası. Böyle adlar daha çok şey çağrıştırıyor. Bu nedenle benim adım da Fraklin. Ben bir sobayım, ama verilere göre devlet adamı da olabilirdim pekâlâ. Yayvan bir ağzım var. İyice beslenmem gerekli. Ayrıca az ısıtırım, bir borudan dumanlar saçarım, iyi bir adım var ve birçok şeyi anımsatıyorum insanlara.”

“Haklısın. Sana büyük saygım var,” dedim. “İtalyan sobası olduğuna göre, içinde kuşkusuz kestane kebap yapılabilir, değil mi?”

“Kuşkusuz. Zaman geçirmek için birebirdir. Çoğu sever bunu. Bazıları da oyalanmak için şiir yazar ya da saranç oynar. Benim ateşimde de kestane kebap yapabilirsiniz. Neden olmasın ki? Siz de kavrulursunuz bu arada. Ama olsun! Zaman harcarsınız ya, önemli olan o. İnsanlar boşa zaman harcamaya bayılır. Ben de insanın ürünüyüm. Görevimizi yapıyoruz işte. Düşünme gücünü simgeleyen anıtlarız biz. İşte o kadar!

“Dur bakayım. Düşünce anıtı mı dedin? Kendinizi böyle mi görüyorsunuz?”

“Evet öyle. Biz tümümüz düşünceyi simgeleyen anıtlarız. Biz endüstri ürünleri, insanoğlunun bir özelliğini ya da erdemini kanıtlayan anıtlarız. Bu özelliğe doğada az rastlanır. En üst düzeyde yalnız insanda vardır.”

“Hangi özellikmiş bu? Söylesene.”

“Hiçbir amacı olmayan şeylere anlam kazandırmak. Ben de daha birçok şey gibi bu özeliğin ürünüyüm. Adım Franklin, sobayım, odun yiyen büyük bir ağzım var ve de ısının hızla dışarı kaçtığı büyük bir borum. Süsüm de eksik değil. İnsanların açıp kapayabileceği iki kapağım var. Bu da oyalanmak için iyi bir yol. Bir flütle oynar gibi oynayabilirsiniz onlarla.”

“Beni şaşırtıyorsun Franklin. Senin kadar akıllı soba görmedim. Ama dur bakayım. Sen soba mısın, anıt mısın?”

“Siz de amma çok soruyorsunuz! Her şeye bir anlam veren tek yaratığın insan olduğunu biliyor musunuz? Doğa için meşe meşedir. Rüzgâr da rüzgâr, ateş de ateş demektir. Oysa insan için her şey başka bir şey demektir. Her şeyin değişik bir anlamı ve birbiriyle bağlantısı olduğu varsayılır. Her şey kutsal ve simgeseldir. Birini basbayağı öldürmek, kahramanlık; salgın hastalık da Tanrının işi olur. Savaşa devrim adını verirsiniz. Böyle olunca bir soba nasıl yalnızca soba olabilir ki? Onun da bir simge, bir anıt ve bir haberci olması doğal. Bu nedenle sevilir ve önemsenir, yine bu nedenle süsleri ve kapakları vardır. Gördüğünüz gibi tek özelliğinin azıcık ısıtmak olduğunu o da kabul etmiyor. Adı da bu nedenle Franklin.”

Hermann HESSE