Özdemir Nutku

Prof. Dr. Özdemir Nutku...

Yazar - Yönetmen

12 Ocak 1931' de Istanbul' da dogdu. Ilkokuldan sonra 1942' de Robert kolejine girdi ve hazirlik siniflariyla birlikte sekiz yillik orta egitimden sonra 1950' de B.A. derecesiyle mezun oldu. 7 yasinda piyanoya baslayan ve 1949 yilinda ilk ve son klasik piyano konserini veren Nutku, ellili yillarda bir caz kuarteti kurarak caz piyanisti olarak tanindi. Amatör bir müzisyen olan Nutku' nun tiyatroya olan ilgisi kolej yillarinda basladi. Okulun temsil kolunda, amatör olarak çesitli rollerde oynayan yazar, 1946/1947 döneminde, Kadiköy Süreyya sinemasi' nda sahnelenen Franz Lehar' in Tarla Kusu operetinde ilk profesyonel rolünü oynadi.

Ailesiyle Ankara ya tasindiktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi' ne bir yil devam etti. 1952 de yine ayni Üniversitenin D.T.C.F. Ingiliz Dili ve Edebiyati Kürsüsüne yazildi. Bir yandan da, Kolej yillarinda baslayan siir yazma meraki ile 1950 de ilk siir kitabi Eller yayimlandi. 1956 da Ankara Üniversitesi' nden mezun olan yazar, ayni yil bir bursla Almanya' ya gitti ve Göttingen kentindeki Georg-August üniversitesi, tiyatro bölümüne alindi ve oradaki ögrenimini 1959 yazinda tamamladi. Almanya da bulundugu yillarda, Göttingen Devlet Tiyatrosu Sanat yönetmeni ünlü Heinz Hilpert' in yaninda üç yil asistanlik yapti.ve Almanya da ki çesitli özel tiyatrolarda oyun sahneledi. Müzige olan ilgisi devam ettiginden, ayrica iki yil Prof. Boetticher' in üst düzeydeki müzik seminerlerine devam etti.

1959 da yurda döndü ve bir yil önce kurulan Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Tiyatro Enstitüsüne asistan olarak girdi. 1960 da ilk tiyatro kitabi Tiyatro ve Yazar yayimlandi. 1961 de doktor, 1967 de doçent ve 1974 te de profesör oldu. 1976 güzünde Izmir' e yerlesen Nutku, Güzel Sanatlar Fakültesi' nde Tiyatro Bölümünü kurdu. Nutku, bugüne kadar 37 si tiyatro, 22 si çeviri, 4 ü siir, 12 si oyun ve uyarlama, 2 si senaryo, 1 i çocuk kitabi olmak üzere 77 kitap yazdi ve yayimladi. 1953 yilindan beri çesitli sanat ve edebiyat dergilerinde 1.800' ün üstünde arastirma, inceleme, elestiri ve deneme yazan Nutku, Pazar Postasi, Yenigün, Öncü, Vatan, Meydan, Hürgün, Milliyet, Cumhuriyet ve Hürriyet gazetelerinde, Seçilmis hikayeler, Mavi, Sairler yapragi, Dost, Devlet tiyatrosu dergisi, Devlet Opera ve Balesi dergisi, Varlik, Yeditepe, Oyun, Tiyatro 70-80, Degisim, Milliyet sanat, Gösteri, Sanat olayi, Tiyatro arastirmalari dergisi, Ulusal kültür, Milli kültür, tiyatro -tiyatro, Tobav, sanat ve daha bir çok dergide sürekli yazdigi incelemeleri, denemeleri ve elestirileriyle tanindi.

1965 yilinda, A.B.D.' nde Yale, Washington ( Seattle), Chicago, Pittsburg, Northwestern, Minnesota, Southern California, UCLA, Carnegie Techn., North Carolina gibi daha bir çok üniversitede dersler, konferanslar verdi, seminerler düzenledi; stüdyo ve atölye çalismalarina katildi. 1966 yilinin ocak ayi basindanhaziran sonuna kadar, iki sömestir Viyana Üniversitesi Tiyatro enstitüsünde ders verdi. Hollanda da yayimlanan Encyclopedia of islam, Türkiye de yayimlanan Islam Ansiklopedisi ile Kanada da yayimlanan World Encyclopedia of Contemporary Theatre' in sürekli yazarlarindan biridir. Bir çok uluslar arasi kongrede ülkemizi temsil eden ve ayni zamanda oyun sahneleme hocasi ve tiyatro yönetmeni olan Nutku, bugüne kadar yüze yakin oyun sahneledi.

Çesitli uluslar arasi tiyatro senliklerinde yönetmen olarak birincilik ve ikincilik ödülleri aldi. 1979 da Meddahlik ve Meddah hikayeleri adli inceleme kitabiyla, Milli Kültür Vakfi' nin "Büyük Edebiyat Ödülü" nü kazandi. 1984 de Güngör Dilmen' in Midas' in Kulaklari adli oyununu sahnelemesindeki basarisindan ötürü, Nutku ya " Ulvi Uraz Yönetmenlik ödülü" verildi. 1989 yilinda, Türk tiyatrosuna katkisi ve Türk tiyatrosunu disarida tanitmada gösterdigi çaba için Tiyatro ve Televizyon Yazarlari Derneginin "Tiyatroya katki Ödülü"ne layik görüldü. 1990 yilinin Ekim ayinda, Viyana da ki "Tiyatro Zirvesi"nde "Dünya Tiyatro Egitimi Enstitüsü" nün kurucularindan biri olarak bu Enstitü nün yönetim kurulu üyeligine seçildi. 1990 da kurdugu Izmir "Sehir tiyatrolari" na 1991 de Genel sanat yönetmeni olarak atandi. 1991 yilinda, Türkiye nin ilk "kamyon tiyatro" sunu yapti ve gezici çocuk tiyatrosunu kurdu. Böylece tiyatroyu, tiyatroya hiç gitmemis çocuklarin ayagina götürdü. 1991 yilinda Salihli Belediyesinin "Dionisos ödülü" nü aldi. 1993 de, Kültür Bakanliginin "Tiyatro Arastirmalari Büyük Ödülü" ile onurlandirildi. Güzel Sanatlar Fakültesi' nde dekan yardimciligi ve dekanlik yapan yazar, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Müdürü ve ayni fakültenin Sahne Sanatlari bölümü baskaniyken 12 Ocak 1998 tarihinde yas haddinden emekli olmustur. Halen ayni fakültede ders vermektedir.

YAZARIN KITAPLARI;

Tiyatro kitaplari:

Duvardaki mavi kus, Etki yayinlari, Izmir 1999.

Oyun Çocuk Tiyatro, Özgür yayinevi, Istanbul 1998.

Gösterim terimleri sözlügü, (gen. 2. basim ), Inkilap kitapevi, Istanbul 1998.

Dram sanati, (gen. 3. basim ), Kabalci yayinevi, Istanbul 1995.

Meddahlik ve meddah hikayeleri, (gen. 2. basim), Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 1997.

Kültür tarihimizden manzaralar, Kabalci yayinevi, Istanbul 1995.

Gecenin maskesi, (Shakespeare incelemeleri) Mitos yayinlari, Istanbul 1995.

Oyunculuk tarihi, cilt 1, yapi ve kredi bankasi yayinlari, Istanbul 1995.

Duvardaki mavi kus, GSF yayinlari, Izmir 1994.

Gerçeklerin düsleri, ( M. Ertugrul' un yazilari üzerine

Sahneledigi Bazi Oyunlar

- Haldun Taner, Gözlerimi Kaparim Vazifemi Yaparim, TBDS, 1999.

- Anton Çekhov - Neil Simon, Sevgili Doktor, Izmir Kent Tiyatrosu, 1998.

- John Patrick, Çayhane, Izmir Devlet Tiyatrosu, 1997.

- A.H.Tanpinar-Ahmet Çakir, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, TBDS, 1996/1997.

- Güngör Dilmen, Midas¹in Kulaklari, Adana Devlet Tiyatrosu, 1996/1997.

- Neil Simon, Ikinci Bölüm, Izmir Repertuvar Tiyatrosu, 1995/1996.

- Aristofanes-Nutku, Esek Arilari , TBDS,1995/1996

- Michael Frayn, Oyunun Oyunu , Trabzon Devlet Tiyatrosu, 1995/1996

- N.Gogol - Ö.Nutku, Müfettis , TBDS, 1994/1995-

- Patrick Haley, Van Gogh, International Theatre Company, 1994.

- Haldun Taner, Gözlerimi kaparim, Adana Devlet Tiyatrosu, 1993/1994.

- Carl Zuckmayer, Bir Alman Masali, TBDS, 1993/1994

- Samuel Beckett, Godot'yu Beklerken, Izmir Devlet Tiyatrosu, 1992/93.

- Federico Garcia Lorca, Kanli Dügün, TBDS, 1992/93.

- Turgut Özakman, Resimli Osmanli Tarihi, Izmir Sehir Tiyatrolari,

- Ülkü Ayvaz,Yasasin Gökkusagi (çocuk oyunu),Kamyon Tiyatro,Izmir 1991.

- Anton Çekhov, Kül Altindaki Kor (Düzenleme) TBDS, 1990/1991

- T.Özakman, Fehim Pasa Konagi , TBDS, 1989/1990

- Shakespeare,Geceler ve Gündüzler (Düzenl.),TBDS.1988/1989.

- Aristofanes,Lysistrata,Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi,1988/1989.

- HaldunTaner,Ay Isiginda Samata,T.B.D.S.1987/1988.

- Julius Hay,At, Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi,1986/7.

- Turgut Özakman,Resimli Osmanli Tarihi,T.B.D.S.,1985/1986.

- Carl Zuckmayer, Bir Alman Masali, T.B.D.S., 1984/1985.

- Güngör Dilmen,Midas'in Kulaklari,T.B.D.S.,1983/4.

- Arthur Miller,Hepsi Ogullarimdi,T.B.D. Sahnesi,1981/2.

- Önder Paker, Biraz Daha Isik, T.B. Deneme Sahnesi, 1981/2.

-Turgut Özakman,Ocak,Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi, 1980/1981

- Haldun Taner, Sersem Kocanin Kurnaz Karisi, TBDS, 1980/1981.

- Heinrich von Kleist,Kirik Testi, T.B. Deneme Sahnesi, 1979/1980.

- Carl Zuckmayer,Köpenick Yüzbasisi,Tiyatro K.Topl.1975/1976.

- Özdemir Nutku, Söylev, Tiyatro Kürsüsü Toplulugu, 1973/1974.

- Adalet Agaoglu, Evcilik Oyunu, T.K. Toplulugu, 1971/1972.

- Sermet Çagan, Ayak-Bacak Fabrikasi, T.K. Toplulugu, 1970/1.

- Julius Hay, At, Tiyatro Kürsüsü Toplulugu, 1969/1970.

- Sinasi-Suat-Özakman-Duru,Türk Usulü Evlenme,T.K.T.,1968/1969

- Michael Hastings,Lee Harvey Oswald,YenisehirTiyatrosu1967/1968

- Musahipzade Celal, Balaban Aga, T. Kürsüsü Toplulugu, 1967/8.

- Güngör Dilmen,Midas'in Kulaklari,T K.Toplulugu, 1966/1967.

- Jean Tardieu, La Serrure, La Sonate, Monsieur Moi,Institut d'Etudes

Françaises., 1965.

- Sermet Çagan-Özdemir Nutku, Savas Oyunu, T.K.Toplulugu, 1965.

- Özdemir Nutku, Köprü, Tiyatro Kürsüsü Toplulugu, 1964/5.

- [Anonim] , Pabuççu Ahmet'in Maceralari, T.K.T., 1964/5.

- [Anonim], Arlekino'nun Cambazliklari,Ankara Den. Sahnesi, 1962.

- Turgut Özakman, Hastahane, Eskisehir Oda Tiyatrosu, 1961/1962.

- Anton Çekhov, Teklif, Eskisehir Oda Tiyatrosu, 1961/2.

- Güngör Dilmen, Avci Karkap, Ankara Ankara Koleji, 1960.

- Jean Giraudoux, Bellac Apollonu, Ankara Koleji, 1960.

- Jean Giraudoux, Der Apoll von Bellac, Nansenbühne, Göttingen, Almanya 1958.

- Christopher Fry, Ein Schlaf Gefangener, Nansenbühne, Göttingen, Almanya, 1958.

- Jean Anouilh, Leocadia, Junges Theater, Göttingen, Almanya 1957.

KAZANDIGI ÖDÜLLER;

1999- Türk Tiyatrosuna Hizmet Ödülü : UNIMA ( Uluslar arasi Kukla Tiyatrolari Birligi), Türkiye milli Merkezi, Ankara.

1998- En Iyi Çevirmen Ödülü : Istanbul Devlet Tiyatrosunda sahnelenen George Tabori' nin Bir Casusa Agit adli oyununun çevirisi için- "Avni Dilligil Tiyatro Ödülleri".

1997- En Iyi Yönetmen Ödülü : Izmir Devlet Tiyatrosundaki Çayhane oyun düzeni için- "Türkiye Elestirmenler Birligi".

1996- Özendirme Ödülü : Düsünce özgürlügünü savunmasi açisindan Esek Arilari uyarlamasiiçin, "Çagdas Yasami Destekleme Dernegi".

1993- Tiyatro Arastirma Inceleme Ödülü : "T.C. Kültür Bakanligi Ödülleri".

1991- Dionsos Büyük Ödülü : Salihli halki adina "Salihli Belediyesi".

1989- Tiyatroya Katki Ödülü : "Tiyatro v TV Yazarlar Birligi", Istanbul.

1984- En Iyi Yönetmen Ödülü : "Ulvi Uraz Tiyatro Ödülleri", Midas' in Kulaklari, Istanbul.

1979- Büyük Edebiyat Ödülü : Meddahlik ve Meddah Hikayeleri adli kitabi için "Milli Kültür Vakfi" tarafindan.

1967- Özel Bröve : G. Dilmen' in Midas' in Kulaklari oyun düzeni için, Uluslar arasi Tiyatro Senligi, Nancy, Fransa.

1965- En iyi Yönetmen Ödülü : Savas Oyunu' nu sahnelemesindeki basaridan ötürü, Uluslar arasiTiyatro Senligi, Erlangen, Almanya.

1965- Özel Mansiyon (Mention Speciale) : Pabuççu Ahmet' in Maceralari' ni sahnelemesindeki basarisindan ötürü, Nancy, Fransa.

OYUNLARI - UYARLAMALARI

Insanciklar, (8 kisa oyun basilacak).

Esek arilari, (Arisofanes - Nutku: basilacak).

Müfettis (Gogol- Nutku: basilacak) 1995.

Dönme dolap, (basilacak) 1994.

Kisa oyunlar, (basilacak) 1986.

Büyükbaba, (basilacak).

Söylev, Remzi kitabevi, 2. Baski,Ist. 1985.

Söylev, Ankara Üniversitesi yay. 1973.

Çiçek, (mimodram), 1967 de, Fransa' nin Nancy kentinde oynanmistir.

Savas oyunu, tiyatro dergisi eki, Ankara 1968.

Kriegsspiel, (savas oyunu : Almanca ya Max Fisch tarafindan çevrilmis Deutscher Theaterverlag tarafindan basilmistir;

Köprü, Türk Dil Kurumu, Ankara 1964.

Merdiven, Degisim yayini, 1962.

SENARYOLARI

Türk tiyatrosu, kültür belgesel dramatizasyon, 40 ar dakikalik 10 diziden olusan TV senaryosu, TRT, Ankara, 2. Kanal, 3. kanal ve Int. TV 1990, 1996 da yayimlandi.

Muhsin Ertugrul, kültür-belgesel, dramatizasyon, 30 dakikalik, TV senaryosu, TRT, 1. kanal Ankara 1989 da yayinlandi.

SIIR KITAPLARI

Bir o kuslar, Izmir 1996.

Bölük yasanti, Ankara 1957.

Üç nokta, Ankara 1954.

Eller, Ankara 1950.

HAZIRLAMAKTA OLDUGU KITAPLAR

Oyunculuk Tarihi, cilt II, yapi Kredi Yay. Ist.

Türk Tuluat Tiyatrosu

Shakespeare Sözlügü

Ansiklopedik Tiyatro Sözlügü

Shakespeare, iki soylu akraba ( The Two Noble Kinsmen)

BILDIGI YABANCI DILLER

Ingilizce, Almanca, Latince, Osmanlica.

Alıntıdır.