Bela Lugosi

http://i39.tinypic.com/294p3r9.jpg

Béla Lugosi

(20 Ekim 1882 – 16 Ağustos 1956). Macar tiyatro oyuncusu ve korku filmi aktörü.

http://i41.tinypic.com/5tthqr.jpg

Bram Stoker'ın klasikleşmiş vampir öyküsü Dracula'nın 1927 tarihli Broadway prodüksiyonunda ve ardından çevrilen 1931 tarihli film versiyonunda oynadığı Kont Dracula rolü ile ün kazanmış, sonraki kariyeriyle sembolleşmiştir.

Lugosi ilk olarak 1917 tarihli Az ezredes (İngilizce ismi The Colonel (Albay)) isimli filmde rol aldı. Almanya'ya gitmeden önce Macaristan'da, 1917 ile 1918 arasında on iki filmde oynadı. Béla Kun'un kurduğu Macar Sovyet Cumhuriyeti'nin 1919'da yıkılmasının ardından sol görüşlü kişiler ile sendikacılar korumasız hale gelmişti. Bir oyuncu sendikasının kuruluşunda yer almış olan Lugosi'nin de filmlerde oynaması yasaklandı. Almanya'da sürgündeyken az sayıda ancak iyi tepkiler alan filmlerde oynadı. Bunların arasında, kötü şöhretli Yahudi aktrist Dora Gerson ile birlikte oyadığı, Karl May'ın romanlarından uyarlanmış Auf den Trümmern des Paradieses (Cennetin Eşiğinde) ve Die Todeskarawane (Ölüler Kervanı) gibi filmler de vardı. Lugosi Ekim 1920'de Amerika'ya yerleşmek amacıyla Almanya'yı terk etti ve aralık ayında yasa dışı yollardan New Orleans'a girdi. Mart 1921'de Ellis Island'da yasal kontrole tabi tutuldu.

Bram Stoker'ın Dracula romanından Hamilton Deane ve John L. Balderston tarafından yapılan tiyatro uyarlamasında Lugosi başrolü aldı. Horace Liveright'ın yapımcılığını üstlendiği oyun başarılı oldu. Sahnedeki eleştirel övgü alan oyunculuğuna rağmen Lugosi, Universal Pictures oyunun haklarını satın alıp 1930'da bir film prodüksiyonu üzerinde çalışmaya başladığında, Drakula rolü için ilk düşünülen aktör değildi.

Sürüp giden söylentilere göre Universal'in Drakula rolü için ilk tercihi sessiz film aktörü Lon Chaney'di, ancak Chaney'in yapımdan hemen önce ölmesi sebebiyle rolü Lugosi aldı. Aslında Chaney'in Metro-Goldwyn-Mayer ile 1925'ten beri devam eden uzun süreli bir sözleşmesi vardı ve stüdyo aktörün Universal'in yapımında rol almasına olumlu bakmıyordu.

Filmi yöneten Browning, Chaney ile pek çok projede birlikte çalışmıştı, hatta Chaney'in son beş filminin dördünü yönetmişti. Bu durum da Universal'in ilk tercihinin Chaney olduğu iddiasını destekliyordu. Ancak Browning, filmi çekmesi düşünülen asıl yönetmen olan Paul Leni'nin ölümü üzerine son anda verilen bir kararla yönetmen seçilmişti. Gerçekte Universal'in rol için ilk tercihi muhtemelen, stüdyonun 1928 tarihli filmi The Man Who Laughs'daki rolüyle beğeni toplayan Conrad Veidt'ti.

Dracula filminin 1931'deki başarısının ardından Lugosi Universal ile sözleşme imzaladı. 26 Haziran 1931'de de Amerikan vatandaşlığını elde etti. 1933'te üçüncü eşi Lillian Arch ile evlendi. Bela G. Lugosi adında bir oğulları olan çift 20 sene sonra 1953'te boşandı.

1930'ların ortasında Lugosi'nin kariyeri birkaç sebepten dolayı kötüye gitti. 1936'da Universal'ın yönetimi değişti ve İngiltere'de korku filmlerine getirilen bir yasaklama sonucunda stüdyo bu filmleri prodüksiyon takviminden çıkardı. Lugosi kendini korku harici filmlerin çekildiği B filmi departmanında buldu. Burada sadece isminin popülerliği için kendisine verilen ufak rollerde oynadı. Universal'ın büyük filmlerde daima rakibi Karloff'u seçmesi sebebiyle Lugosi, kariyerindeki düşüşü durdurabilmek ve başrol oynayabilmek için Nat Levine, Sol Lesser ve Sam Katzman gibi bağımsız yapımcıların tekliflerini kabul etmek zorunda kaldı. Bu düşük bütçeli korku filmlerinde rol alması Lugosi'nin o dönemde oynadığı roller bakımından Karloff kadar seçici davranamadığını göstermekteydi. Kendsine sanatsal olarak bir fayda sağlamayan bu filmler aktörün en azından maddi açıdan daha rahat etmesini sağlıyordu. Yine de 1938'de tek çocuğu Bela George Lugosi doğduğunda, o sırada tiyatroda çalışmakta olan Lugosi hastane masraflarını ödeyebilmek için Aktörler Fonu'ndan borç almak zorunda kalmıştı.

http://i43.tinypic.com/jimeci.jpg

1939'da Universal'ın Son of Frankenstein filmiyle birlikte kariyerindeki ikinci önemli şansı yakaladı. Bu filmde ağır makyajlı ve sakallı olarak, kurnaz kambur Ygor rolünde oynadı. Lugosi aynı yıl büyük bir yapımda da rol alma şansını elde etti. Greta Garbo'nun rol aldığı, MGM tarafından çekilen komedi filmi Ninotchka'da düz bir karakter rolü olan sert bir komiseri canlandırdı. Bu küçük ama prestijli rol aktörün kariyerinde bir dönüm noktası olabilirdi ancak Lugosi aradan daha bir yıl geçmeden yeniden Hollywood'un Sefalet Sokağı'na dönmüştü ve Sam Katzman'ın filmlerindeki başrolleri oynamaya başlamıştı. Korku, komedi, gerilim ya da gizem türlerindeki bu B filmleri Monogram Pictures tarafından gösterime sürülmekteydi. Universal'da ise Lugosi, yardımcı rollerde yer alıyor ve bu tür roller için verilen en yüksek ücreti alıyordu. Örneğin The GorillaPatsy Kelly'nin komedi ortağı olarak rol aldı. filminde

Lugosi, muhtemelen askerlik görevi sırasındaki yaralanmalarının sonucu olarak, ağır ve kronik siyatik hastalığına yakalandı. Önceleri kuşkonmaz suyu gibi doğal ağrı kesicilerle idare edebilirken, daha sonraları doktorlarının verdiği afyonlu ilaçları kullanmak zorunda kaldı. Ağrı kesici ilaçlara, özellikle de morfinFrankenstein Meets the Wolfman filminde sonunda Frankenstein canavarı rolünü oynadı (serinin bir önceki filmi olan The Ghost of Frankenstein'da canavarı oynayan Lon Chaney, Jr'ın seslendirmesini Lugosi yapmıştı, çünkü bu filmde Ygor'un beyni canavara aktarılmıştı). Lugosi filmde artık diyaloğu olan, Ygor'un aklına sahip, ama kör olduğu için el yordamıyla hareket eden canavarı canlandırdı. Ancak filmin gösterime giren halinde canavarın tüm konuşmaları ve kör olduğuna dair bölümler çıkartılmıştı. Bu yüzden filmde canavar, bir sakat gibi hareket etmek ve ses çıkaramamasına rağmen dudaklarını oynatmak gibi anlamsız hareketler yapıyordu. Lugosi bu filmin ardından 1948'de Abbott and Costello Meet Frankenstein filminde yeniden Drakula'yı canlandırdı. Bu filmin çekileceği dönemde Lugosi'nin ilaç bağımlılığı o kadar yayılmıştı ki, yapımcılar onun hayatta olup olmadığından emin değillerdi ve bu rol için ilk önce Ian Keith ile anlaşmışlardı. ve metadona olan bağımlılığı arttıkça, kendisine yapılan rol teklifleri de azalmaya başladı. Lugosi 1943'te Universal yapımı

Abbott and Costello Meet Frankenstein, Béla Lugosi'nin son "A" filmi oldu. Bundan sonra Lugosi, az bilinen düşük bütçeli filmlerde, gittikçe daha da azalan sıklıkta rol aldı. 1950'lerin başında, bazı özel gösterilerde yer aldı ve İngiltere'deki bir oyundaki rolü de dahil olmak üzere çeşitli sahne çalışmaları yaptı. İngiltere'de, bayağı bir komedi olan Mother Riley Meets the Vampire (diğer adlarıyla Vampire over London ya da My Son, the Vampire) isimli filmde de rol aldı. Amerika'ya döndükten sonra verdiği bir televizyon röportajında Lugosi, "Artık korkunç adam benim" sözleriyle birlikte daha fazla komedi filminde yer almak istediğini açıkladı. Bu sözler üzerine, bağımsız yapımcı Jack Broder, Lugosi'ye bir cengelde geçen Bela Lugosi Meets a Brooklyn Gorilla filminde rol verdi. Bir başka komedi rolü ihtimali de Red Skelton'ın CBS'deki programında yayınlanacak bir skece Lugosi'yi davet etmesiyle ortaya çıktı. Lugosi bu skeç için rolünü ezberlemişti ama canlı yayın sırasında Skelton doğaçlama yapmaya başlayınca kafası karıştı. Bu olaya, Martin Landau'nun Lugosi'yi canlandırdığı, Tim Burton'ın Ed Wood filminde de yer verildi. Filmde olayın hangi komedyenin programında geçtiği belirtilmedi ama olaylar gerçekleştiği şekilde akratıldı.

Lugosi hayranı olan film yapımcısı Ed Wood, fakirlik sınırında yaşayan unutulmuş Lugosi'yi hayatının sonlarına doğru yeniden buldu ve Glen or Glenda ya da Dr. Frankenstein benzeri deli bir bilim adamını canlandırdığı Bride of the Monster gibi filmlerde başrol oynamasını sağladı. İkinci filmin yapım sonrası çalışmaları devam ederken Lugosi, bağımlılığından kurtulmak için tedavi olmaya karar verdi ve filmin prömiyer gelirinin, onun hastane masraflarını karşılamak için kullanılacağı söylendi. Kitty Kelley'nin yazdığı Frank Sinatra biyografisine göre, Sinatra Lugosi'nin sağlık sorunlarını öğrenince, ona maddi destek sağladı ve aktörü hastanede ziyaret etti. Sinatra'yı tanımayan Lugosi bu olay karşısında oldukça şaşırmıştı.

Filmografisi

1. Bride of the Monster (1955) .... Dr. Eric Vornoff
   ... aka Bride of the Atom
   
2. Glen or
   


1. ck Sleep (1956) .... Casimir
   ... aka Dr. Cadman's Secret (USA: reissue title)
   

Glenda (1953) .... Scientist

... aka Glen or Glenda: Confessions of Ed Wood

... aka He or She

... aka I Changed My Sex

... aka I Led 2 Lives (UK)

... aka The Transvestite

[*]Bela Lugosi Meets a Brooklyn Gorilla (1952) .... Dr. Zabor

... aka Lugosi Meets a Brooklyn Gorilla

... aka The Boys from Brooklyn

... aka The Monster Meets the Gorilla

[*]Mother Riley Meets the Vampire (1952) .... Von Housen

... aka Dracula's Desire

... aka Mother Riley Runs Riot

... aka My Son, the Vampire (USA)

... aka Old Mother Riley Meets the Vampire

... aka Vampire Over London (USA)

 

[*]"Suspense" .... General Fortunato (1 episode, 1949)

- A Cask of Amontillado (1949) TV episode .... General Fortunato

[*]Bud Abbott Lou Costello Meet Frankenstein (1948) .... Count Dracula

... aka Abbott and Costello Meet Frankenstein (USA: alternative title)

... aka Abbott and Costello Meet the Ghosts (UK)

[*]Scared to Death (1947) .... Prof. Leonide

[*]Genius at Work (1946) .... Stone

[*]The Body Snatcher (1945) .... Joseph

... aka Robert Louis Stevenson's 'The Body Snatcher' (USA: complete title)

[*]Zombies on Broadway (1945) .... Dr. Paul Renault

... aka Loonies on Broadway (UK)

[*]One Body Too Many (1944) .... Murkil

[*]Return of the Ape Man (1944) .... Prof. Dexter

[*]Voodoo Man (1944) .... Dr.Richard Marlowe

[*]The Return of the Vampire (1944) .... Armand Tesla/Dr. Hugo Bruckner

[*]Ghosts on the Loose (1943) .... Emil

... aka Ghosts in the Night (UK)

... aka The East Side Kids Meet Bela Lugosi

[*]The Ape Man (1943) .... Dr. James Brewster

... aka Lock Your Doors (UK)

[*]Frankenstein Meets the Wolf Man (1943) .... Monster

[*]Bowery at Midnight (1942) .... Prof. Frederick Brenner, alias Karl Wagner

[*]Night Monster (1942) .... Rolf

... aka House of Mystery (UK)

[*]The Corpse Vanishes (1942) .... Dr. Lorenz

... aka The Case of the Missing Brides (UK)

[*]The Ghost of Frankenstein (1942) .... Ygor

[*]Black Dragons (1942) .... Dr. Melcher/Monsieur Colomb

[*]The Wolf Man (1941) .... Bela

[*]Spooks Run Wild (1941) .... Nardo

[*]The Black Cat (1941) .... Eduardo

[*]Invisible Ghost (1941) .... Charles Kessler

[*]You'll Find Out (1940) .... Prince Saliano

... aka Here Come the Boogie Men

[*]The Devil Bat (1940) .... Dr. Paul Carruthers

... aka Killer Bats (USA: 16mm release title)

[*]Black Friday (1940) .... Eric Marnay

[*]The Saint's Double Trouble (1940) .... The Partner

[*]The Dark Eyes of London (1940) .... Dr. Feodor Orloff / Prof. John Dearborn

... aka Dead Eyes of London (International: English title)

... aka The Human Monster (USA)

 

[*]Ninotchka (1939) .... Kommissar Razinin

[*]The Gorilla (1939) .... Peters - the Butler

[*]Son of Frankenstein (1939) .... Ygor

[*]The Phantom Creeps (1939) .... Dr. Alex Zorka

... aka The Shadow Creeps

[*]S.O.S. Coast Guard (1937) .... Boroff, alias M.A. Anderson

[*]Shadow of Chinatown (1936/I) .... Victor Poten

... aka Yellow Phantom (USA: reissue title)

[*]Postal Inspector (1936) .... Gregory Benez

[*]The Invisible Ray (1936) .... Dr. Felix Benet

[*]Murder by Television (1935) .... Arthur Perry

[*]The Raven (1935) .... Dr. Richard Vollin

[*]The Mystery of the Marie Celeste (1935) .... Anton Lorenzen

... aka Phantom Ship

... aka The Mystery of the Mary Celeste

[*]Mark of the Vampire (1935) .... Count Mora

... aka Vampires of Prague

[*]The Best Man Wins (1935) .... Doc Boehm

[*]The Mysterious Mr. Wong (1934) (as Béla Lugosi) .... Mr. Fu Wong, aka Lysee

[*]The Return of Chandu (1934/I) .... Frank Chandler, aka Chandu the Magician

... aka Chandu's Return

... aka The Return of Chandu the Magician (video title)

[*]Gift of Gab (1934) .... Cameo Appearance

[*]The Black Cat (1934) .... Dr. Vitus Werdegast

... aka The House of Doom (UK)

... aka The Vanishing Body (USA: reissue title)

[*]The Devil's in Love (1933) (uncredited) .... Military Prosecutor

[*]International House (1933) .... Gen. Nicholas Petronovich

[*]Night of Terror (1933) .... Degar

... aka He Lived to Kill

[*]The Whispering Shadow (1933) .... Professor Anton Strang

[*]Island of Lost Souls (1932) .... Sayer of the Law

[*]The Death Kiss (1932) .... Joseph Steiner

[*]Chandu the Magician (1932) .... Roxor

[*]White Zombie (1932) .... 'Murder' Legendre

[*]Murders in the Rue Morgue (1932) .... Dr. Mirakle

[*]Broadminded (1931) .... Pancho

[*]The Black Camel (1931) .... Tarneverro

[*]Women of All Nations (1931) (uncredited) .... Prince Hassan

[*]50 Million Frenchmen (1931) (uncredited) .... Orizon - Magician

[*]Dracula (1931) .... Count Dracula

[*]Oh, for a Man (1930) .... Frescatti

[*]Viennese Nights (1930) .... Count von Ratz, Hungarian Ambassador

[*]Renegades (1930) .... Marabout

[*]Wild Company (1930) .... Felix Brown

[*]Such Men Are Dangerous (1930) .... Dr. Erdmann

 

[*]The Thirteenth Chair (1929) .... Inspector Delzante

... aka The 13th Chair (USA: promotional title)

[*]Prisoners (1929/I) .... Brottos, Nightclub Owner

[*]The Veiled Woman (1929) .... Murdered suitor

[*]How to Handle Women (1928) (uncredited) .... Bit Part

... aka Fresh Every Hour (copyright title)

... aka The Prince of K'nuts (UK)

... aka The Prince of Peanuts

[*]Punchinello (1926) .... Harlequin

[*]Daughters Who Pay (1925) .... Serge Romonsky

[*]The Midnight Girl (1925) .... Nicholas Harmon

[*]He Who Gets Slapped (1924) (uncredited) .... Clown Extra

[*]The Rejected Woman (1924) .... Jean Gagnon

[*]The Silent Command (1923) .... Hisston

[*]Ihre Hoheit die Tänzerin (1922)

[*]Apachenrache, 3. Teil - Die verschwundene Million (1921)

... aka Apachenrache, 3. Teil (Germany: short title)

... aka Die Verschwundene Million (Germany: subtitle)

... aka Johann Hopkins, der Dritte (Germany: alternative title)

... aka John Hopkins the Third (International: English title)

[*]Die Todeskarawane (1920) .... Scheik

... aka Auf den Trümmern des Paradieses, 2. Teil (Germany)

... aka Caravan of Death (USA)

[*]Lederstrumpf, 2. Teil: Der Letzte der Mohikaner (1920) .... Chingachook

... aka Last of the Mohicans (International: English title)

[*]Auf den Trümmern des Paradieses (1920)

[*]Der Fluch der Menschheit - 2. Im Rausche der Milliarden

... aka In the Ecstasy of Billions (International: English title) (1920)

[*]Lederstrumpf, 1. Teil: Der Wildtöter und ChingachgookChingachgook

... aka The Deerslayer and Chingachgook (1920) ....

[*]Der Januskopf (1920) .... Dr. Warren's Butler

... aka Der Januskopf - Eine Tragödie am Rande der Wirklichkeit (Germany)

... aka Dr. Jekyll and Mr. Hyde (UK)

... aka Love's Mockery

... aka The Head of Janus

... aka The Janus Head

... aka The Two-Faced Man (USA: informal literal English title)

[*]Nat Pinkerton im Kampf, 1. Teil - Das Ende des Artisten Bartolini (1920) .... Gang Leader

... aka Das Ende des Artisten Bartolini 1 (Germany)

[*]Der Tanz auf dem Vulkan - 2. Der Tod des Großfürsten

... aka Dance on the Volcano II (International: English title)

... aka Daughter of the Night (USA: recut version) (1920) .... Andre Fleurot

[*]Der Tanz auf dem Vulkan - 1. Sybil Young (1920) .... Andrew Fleurot

... aka Dance on the Volcano I (International: English title)

... aka Daughter of the Night (USA: recut version)

[*]Hypnose (1920)

... aka Hypnosis (International: English title)

... aka Sklaven fremden Willens (Germany: subtitle)

[*]Die Teufelsanbeter (1920)

... aka The Devil Worshippers (USA: informal English title)

[*]Der Fluch der Menschheit - 1. Die Tochter der Arbeit

... aka The Curse of Man (International: English title) (1920) .... Reckless Saboteur

[*]Die Frau im Delphin, oder 30 Tage auf dem Meeresgrund

... aka The Woman in the Dolphin (International: English title)

 

(1920) .... Tom Bill

[*]99 (1918) (as Béla Lugosi)

... aka A 99-es számú bérkocsi (Hungary)

... aka Droschke 99

... aka Lilencvenkilenc (Hungary)

... aka Ninety Nine (International: English title)

[*]Élet királya, Az (1918) (as Arisztid Olt) .... Lord Henry Wotton

... aka The Picture of Dorian Gray

[*]Lili (1918) (as Arisztid Olt) .... Plinchard/General

... aka Nagymama naplójából, Egy (Hungary: subtitle)

[*]Álarcosbál (1918)

... aka Masked Ball (USA)

[*]Lulu (1918) (as Béla Lugosi)

[*]Tavaszi vihar (1918)

... aka Spring Tempest (International: English title)

[*]Küzdelem a létért (1918) (as Arisztid Olt) .... Orlay Pál,építész

... aka Kűzdelem a létért (Hungary)

... aka The Leopard

[*]Casanova (1918) (as Olt Arisztid)

[*]Leoni Leo (1917) (as Arisztid Olt) .... Leoni Leo

[*]A Régiséggyüjtö (1917) (as Arisztid Olt)

... aka A Régiséggyűjtő (Hungary)

[*]Ezredes, Az (1917)

... aka The Colonel

[*]Nászdal (1917) .... Bertram

... aka The Wedding Song (International: English title)

Kaynak: wikipedia / imdb

 

The Forgotten King filminden video

 

http://www.joost.com/272ij49/t/Cinema-Nostalgia-Bela-Lugosi-The-Forgotten-King

Frankeinstein'la pis dalga geçiiyordu Ed Wood