Film Kuramları ; Sergei Eisenstein

FİLM KURAMLARI SERGEI EISENSTEIN İSTANBUL, 2003

Sergei Eisenstein tarafından geliştirilen sinema görüşleri hem Arnheim’den hem Munsterberg’in sinema görüşlerinden daha zengin ve daha karmaşıktır. Eisenstein. onlardan farklı olarak, ölçülemez yeteneğe sahip bir film yapımcısıdır. Onun film hakkındaki yazıları geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmıştır. Eisenstein enerji dolu ve eklektik bir düşünürdür. Arnheim ve Munsterberg’den farklı olarak, felsefe ile sıkı sıkıya bağlı bir film kuramı oluşturmuştur. En az dört dilden yaptığı kuramsal araştırmalarının ışığında edindiği bilgileri yaşam deneyimiyle birleştirerek kendi kuramını hazırlamıştır. Marx ve Lenin’e olan sadakatini sürdürerek, teorilerini onların ortaya koydukları görüşler etrafında düzenlemiştir. Eisenstein bir tek fikri veya geleneği ele alarak onu sistemli bir şekilde geliştiren bir düşünür değildir. O, bu konular hakkında sayısız kuram ve düşünce ile ilgilenmiştir. Araştırma dönemi boyunca kütüphane ve kitapçılardan çıkmamış, her türlü varsayım ve gerçeğisaklandıkları yerden bulup çıkarma mücadelesine girişmiştir. Sonunda kendi özel tutkusunun film olduğunda karar kılmıştır. Bütün bu çabaları ona yüksek dereceli bir teori oluşturma yeteneği kazandıracaktır. Onun “Film Duyumu” kitabında yer alan “Renk ve Anlam” makalesini incelediğimizde, renk kuramı hakkında çok geniş ve ünlü tanımlamaların yaygın olarak kullanıldığı bir liste ile karşılaşırız. Liste etkileyici ve büyük ölçüde hayranlık uyandırıcıdır. Yazı, renk estetiği kuramı konusunda çok önemli bir kaynak olarak kalacaktır. Ancak bunların Eisenstein’ın düşüncelerine aykırı pek çok ifadelerin de bulunduğu bir derleme olduğu unutulmamalıdır. Onun renk ve sinema ile ilgili sezgileri topladığı kaynaklarla birleşmiş ve kuramını oluşturmasına yardımcı olmuştur. Bu ona özgü bir kuramdır. Onun yazıları her zaman için buluş dramına karşı çıkmıştır. Kuramı, tarih, ekonomi, sanat tarihi, psikoloji, antropoloji ve sayısız diğer alanlarda yapılan çalışmaları kapsamakta, sezgi gücünün yanında bu bilim dallan yer almaktadır. Ancak onun kuramını gelişigüzel bir yapıda gerçekleştirdiği bazı çevreler tarafından iddia edilmektedir. Onun “Umulmayan” adlı makalesi (Film Biçimi kitabında) “Kabuki tiyatrosu tarafından ziyaret edildik” diye başlar ve tiyatroyu seyrederken onu etkileyen görünümlerle film kuramını oluşturmayı sürdürür. Aslında hepimiz araştırmaya sezgisel boyutta başlarız, ancak çok az yazar Eisenstein’ın yaptığı gibi oluşumunu hünerli bir şekilde ortaya koyabilmiştir. Film yapımı sırasında onu etkileyen şokların kalitesi, onun film kuramı yazma taktiğinin bütünsel bir parçasını oluşturmaktadır. ‘‘Film Biçimine Diyalektik Bir Yaklaşım” makalesine (Film Biçimi kitabında ) şöyle bir göz atıldığında Eisenstein’ın düz mantığını oluşturabilmek için grafiklerle çalışmalar yaptığını görebilirsiniz.

Kaynak

Potemkin Zırhlısı filmini izleyin derim. (sinema tarihi açısından da oldukça önemli bir filmdir.) ...sağlam başlık olmuş serenacım.