Ahmed Vefik Paşa ; Türk Tiyatrosuna Emek Verenlerden

AHMED VEFiK PAŞA (1823-1891), Türkiye'de tiyatro sanatının ve sevgisinin yerleşmesinde en çok emeği geçenlerden biridir. Yüksek görevlerde bulunmuş bir devlet adamıydı, ama asıl ününü Fransız oyun yazan Moliere' den uyarladığı komedilere borçludur.

İstanbul'da doğan Ahmed Vefik Paşa babasının Paris Elçiliği'ndeki görevi nedeniyle liseyi Fransa'da bitirdi. Dışişleri Bakanlığında görevalarak çeşitli başkentlerde sekreterlik ve büyükelçilik yaptı. 1878 ve 1882'de iki kez sadrazamlığa getiriIdiyse de son görevini ancak üç gün sürdürebiIdi.

Ahmed Vefik Paşa'nın sözünü sakınmayan ve aklına eseni yapan kişiliğine ilişkin birçok öykü anlatılır. Örneğin Paris'teki büyükelçiliği sırasında kendisine III. Napolyon'un arabasının bir eşini yaptırmıştı. Caddeye çıktığında Fransız halkı onu imparator sanarak selamlıyordu. Buna kızan III. Napolyon Ahmed Vefik Paşa'dan arabasını değiştirmesini istedi. Paşa, İstanbul'daki Fransız büyükelçisinin padişahın saltanat kayığına tıpatıp benzeyen kayığını değiştirmesi koşuluyla bu arabadan vazgeçebileceğini söyledi. Sonunda bu koşul kabul edildi, ama paşa da elçilik görevinden alındı.

Victor Hugo, Lesage ve Voltaire'den de çeviriler yapan Ahmed Vefik Paşa'nın Mo-liere'den dilimize aktardığı ya da toplumumuza uyarladığı 34 yapıttan 16'sl günümüze ulaşmıştır. Uyarlamalarında Türk toplumunun yapısına, düşünce ve davranış özelliklerine uyum sağlayacak değişiklikler yapmaya özen gösterir, yapıttaki mekanları ve kullanılan eşyaları bile bu anlayışla değiştirirdi. Zor Nikahı (1869; le Mariageforci), Zoraki Tabip (1869; le Midecin malgri lui), Dekbazlık (1869; les Fourberies de Scapin), Tabib-i Aşk(1876; l'Amour midecin), Meraki (1876; le Malade imaginaire), Azarya (1876; VAvare), Dudu Kuşları (1876; les Precieuses ridicules), Adamcıl (1876; le Misanthrope) ve Yorgaki Dandini (1876; George Dandin) Ahmed Vefik Paşa'nın en başarılı Moliere uyarlamaları ve çevirileri sayılır.

Yeni çevirileriyle günümüzde de sık sık sahneye konan bu oyunlar ilk kez

Ahmed Vefik Paşa'nın Bursa valiliği sırasında yaptırdığı tiyatroda (bugünkü Ahmed Vefik Paşa Tiyatrosu) sahnelenmiştir. Dil ve tarih konusunda da çalışmalar yapan Ahmed Vefik Paşa, Ebülgazi Bahadır Han'ın Şecere-i Türki adlı yapıtını çağatay lehçesinden Türkçe'ye çevirmiş, Türkçe'nin İslam öncesi gelişmesini ve lehçelerini inceleyen Lehçe-i Osmani (1876-1888) adlı önemli bir sözlük hazırlamıştır. Ulusal temele dayalı tarih anlayışını benimseyen Ahmed Vefik Paşa bu tarihin Osmanlı tarihinden farklı olması gerektiğini savunmuştur. Fezleke-i Tarih-i Osmani (1869) adlı yapıtı bu görüşlerini yansıtır.

Alıntıdır.

''Zarif nükteleri bulunmaktadır paşanın.. Paris büyükelçisi iken imparator 3. napolyon’un yeni yaptırdıgı bir opera binasının açılış törenine davet edilmiş.. Tören sırasında Ahmet Vefik Paşa, napolyon’a en yakın locaya kurulmuş, tavır ve davranı$larıyla imparatora hiç

aldırmayan bir izlenim vermiş.. Bu umursamazlıga içerleyen napolyon, Ahmet Vefik Paşa’ya bir adamını göndererek:

— Git su osmanlı paşasına sor, kendini hâlâ kanuni devrinde mi sanıyor, demiş..

Ahmet Vefik PaŞa aynı umursamazlıkla cevap vermiş:

— İmparator hazretlerine hatırlatırım ki osmanlı tahtında kanuni olsaydı, kendileri orada olmaz, yerlerinde ben olurdum.'' (kaynak)

diyerek cevabı yerine iade etmiş zati muhterem insandır..

Paylaşım için teşekkürler:thumbsup: