İn,Çık Hepsi 39 Basamak...

http://i42.tinypic.com/t523w2.jpg

Can sıkıntısı, insanın başına iyi şeyler de kötü şeyler de getirebilir. Çünkü canı sıkılan insan, arayışa girer. Aramak duygusu, arayan kişinin azmi ile de ilgilidir. Bir de elbette rastlantılar belirleyicidir. Hele ki serde zenginlik belası varsa, hiçbir şey usandırmaz olabilir.

İşte böylesi tatsız tuzsuz bir hayatın içinde olan Richard Hanney'in başından geçenler, Kenter Tiyatrosu'nun geçtiğimiz sezon seyirci ile buluşturduğu 39 Basamak adlı oyunun konusunu teşkil ediyor. Oyunu Cennet Kültür ve Sanat Merkezi'nde seyrettim, malum ev yakınlığı... Hanney, kolonilerden kazandığı parayla Londra'da aylaklık etmek isteyen ve evinde can sıkıntısı ile boğuşan bir zengin kişidir. Aylaklık dediysek gerisini siz düşünün, adamın ilk tercihi tiyatro yani... Tiyatro gösterisini izlemek için gittiği salonda başına gelenler ise bu oyunun konusunu oluşturuyor... Patrick Barlow'un, John Buchan'ın romanından tiyatroya uyarladığı metni Mehmet Ergen dilimize çevirdi. Mehmet Birkiye'nin yönettiği oyunda dekor ve kostüm tasarımı Efter Tunç, ışık Cem Yılmazer imzasını taşıyor. Oyunda Demet Evgar, Hakan Gerçek, Okan Yalabık ve Bülent Şakrak rol alıyor. Ha bir hatırlatmada bulunayım; İngilizler bu tür oyunlar için 'hillarious' tabirini kullanıyorlarmış, yani 'gülmekten ölünebilir' cinsten.. Alfred Hitchcock'un bu romanın üç sinema uyarlamasından ilkine imza attığını da ekleyelim...

Richard Hannay'ın hayatı, tiyatroda tanışıp evine davet ettiği kadının öldürülmesi ile hareketlenir. Annabella Smith isimli bu casus kadın, çok önemli bilgileri Hannay'la paylaşır. Buna göre 39 Basamak isimli bir örgüt vardır ve Hava Kuvvetleri'ne ait bilgiler yurtdışına kaçırılacaktır. Bu örgütün elemanları kadını takip etmektedirler. Kadının evinde öldürülmesi ve cinayetin kendisine ihale edilmesi üzerine, bir yandan suçlu olarak aranan, öte yandan aldığı bilgilerle bu suç örgütünü deşifre etmekten maada bir çare bulamayan Hannay'ı Londra'dan İskoçya'ya uzanan zor bir yolculuk beklemektedir. Yol boyu 'korku' figürlerinin odağından koparılarak 'komedi'nin nesnesi olduğunu ise sıkça görürüz.

39 Basamak, bu anlamda korku soslu komedi türünün içerisinde yer alıyor. Özellikle karakterlerin koşuşturmaları, kelime oyunları ve anlık rol değişimleri komedi unsuru olarak kullanılıyor. Dört oyuncunun gazete satıcısı, kondüktör, otel sahibi, polis memuru, İskoç köylüsü, tren yolcusu, Alman casusu gibi kılıktan kılığa girdiği oyun, bu anlamda seyirciyi şaşırtmayı başarıyor.

Şaşırtmayı diyorum çünkü güldürmeyi demeye dilim varmıyor. Nedenlerini kısaca açıklamak isterim. Demet Evgar, oyun içerisinde her role kendinden bir şeyler katabilmeyi başarıyor. Hakan Gerçek, Hannay rolünde aynı şekilde oyun içerisinde canlandırdığı karaktere yüklenen nüansları uygulamakta mahir. Okan Yalabık ve Bülent Şakrak, birden fazla role anında geçmeyi ve erkek rolleri kadar kadın rollerini de mizahın bir parçası kılmakta ustalıklı bir oyunculuk sergiliyorlar. Ancak, havada uçuşan onlarca kelime oyunu ve bir türlü konunun içine girilmezliği 39 Basamak'ın komikliğinin seyirciye geçmesini önlüyor. Demem o ki; "konu"nun kavranamazlığı, uzaklığı ve soğukluğu, sahne üzerindeki aksiyonu bir sirk gösterisinden farksız kılıyor. O dillere pelesenk "öldüresiye komik" titri de abartı bir sıfat olarak fazlasıyla sırıtıyor. 39 Basamak'ta "yerli" olandan uzaklığımızın ve oyunculuktaki başarımızın tiyatromuzu ne hallere soktuğuna bir kez daha tanık oldum.

Bir öneri ile bitirmek istiyorum: Bir süreliğine Türkiye'de uyarlamalar dâhil yabancı oyunlar oynanmamalı (Buna Shakespeare de dahil...) ve kendi yazarlarımızın ürettikleri ne varsa bir kez daha gözden geçirilmeli. Yeni yazarların oyun yazmaları konusunda ısrarcı olunmalı.

Nasıl, korkutucu, fantastik ve komik bir öneri değil mi?

Tıpkı 39 Basamak gibi...

Zaman