Çiirkinin Sanatı - I

Güzel Sanatlar insanı tanrısala yaklaştırırlar, ona varoluşunun nasıl olabileceğini anlatırlar. Dünyayı tılsımlı kılarlar. Güzelliği yadsıyan Kübizm bu dünyaya, bu varoluşa ait değildir. Bir başka varoluşa, nihilist tinin anlamsız, değersiz hiçliğine aittir.

Modernlik kendinde yanlış değildir. Modernlik ancak modernizm olduğu zaman, ancak modern olmanın, yeni olmanın, çağdaş olmanın kendisi saltıklaştırıldığı ve bir ilkeyapıldığı zaman usdışına geçer. Bu olduğunda, her zaman yeni olan, hiç eksimeyen, hiç değişmeyen ilksiz-sonsuz değerler, ilksiz-sonsuz insan hakları, ilksiz-sonsuz güzellik, törellik ve doğallık ilkeleri hep değişenin, hep yitenin, hep geçici olanın karşısında yadsınırlar. Hiçbir zaman gerçekten varolmayan her zaman gerçekten varolanı, yitici oluş kalıcı varlığı yener.

‘Modern’ anlatımının bütünüyle suçsuz, bütünüyle yalın bir içeriği vardır, yalnızca ‘yeni’ olanı belirtir. Modernolan kendini geleneksel olanla karşıtlık içinde belirler. Onunla görelidir. Ama bu görelilik ona dışsal değildir. Tersine, ona özünlüdür. Yeni salt başkasının karşısında değil ama kendi asıl doğasında eskidir. Salt yeni olan sonlu nesne kendinde daha şimdiden eskidir, tüm belirlenimi eskimekten daha iyisi değildir. Yenilik tıpkı eskilik denli geçerlidir. Tinin gerçek değeri için yalnızca uygunsuz, yetersiz, yoksul belirlenimdir.

Soyut modernist anlak, karşıtların eytişimini kavramayan analitik bakış açısı bu kendi doğası gereği soyut akışkanlık, tözsüz değişim kategorisine sarılır. Bu en genel, en ilkel, en soyut oluş kategorisinde en yüksek ilkenin karşısında olduğu sanısına kapılır. Göreciliğinde saltıkçı, kuşkuculuğunda inakçıdır. Yine aynı nedenle, soyut, içeriksiz, eğitimsiz, öz-belirlenimsiz modernizm bir tözsellikten, bir temelden de yoksundur. Dayanıksızdır çünkü tüm temellerin yıkılışıyla doğar ve temelsizlik üzerine koşulludur. Bu içeriksiz olumsuzlama modernist ruh durumunda ‘özgürlük’ olarak algılanır, ve bu plastik özgürlük ne olursa olsun dışsal her belirlenimi, sonlu her belirlenimi içerik olarak alabilir: Kaçındığı biricik içerik gerçek, sonsuz değerlerdir. Ama bunlar her zaman yenidirler.

Yenilik ilkeolduğu zaman, Güzellik ve Gerçeklik bütünüyle doğal olarak birincil sorunlar olmaya son verirler. Yeni olan hiç kuşkusuz salt yeni olduğu için, salt modern olduğu için çirkin olmak zorunda değildir. Ama güzelliğin kendinde zamansızanlatımı olan Klasik sanat Modernizm için yalnızca işi bitmiş birşeyi anlattığından, modernizmin Klasik ile özdeş olan Güzelliğe düşmanlığı sürekli, zorunlu, ve köktencidir. Saltık Gerçeklik, Saltık Türe, Saltık Değer gibi kavramlar için de aynı mantık işler ve değişimin kendisini püskürten bu Bengi Gerçeklikler, bu Saltık Gerçeklikler modernizm için özellikle yadsınması gereken şeyler olarak görünürler. Modern kuşkuculuğun Saltık İdeanın bilimi olan felsefeyi niçin ortadan kaldırması gerektiğini anlayabiliriz. Modern göreciliğin niçin saltık Gerçekliği reddederek evreni usdışı bir kaos olarak yorumlaması gerektiğini, bilim felsefeciliği denilen pozitivist sığlığın niçin bilimde sürekliliği yadsıyıp yalıtılmış paradigmanın mantığını yeğlemek zorunda olduğunu aynı zeminde anlayabiliriz.

Nihilizm değişmezliğin kendisini yadsıyan modernizmin değerler alanında kaçınılmaz vargısıdır. İnsan Hakları ya da Doğal Hak kavramı tüm göreliliğin, tüm tarihselliğin, tüm ekinselliğin üzerinde ve ötesinde olan a priori değeri anlatır, ve Güç, Şiddet, Türesizlik ile karşıtlık içinde durur. Modernizm buna da katlanamaz. Bentham’dan Wittgenstein’a tüm irrasyonalistlerin insan hakları kavramına karşı çıkmaları bir özenç sorunu değildir. Liberal Locke’un Köleciliği yasallaştırması bir tutarsızlık değildir. Nietzsche’nin baş irrasyonalist olarak tüm değerlerin denize atılması isteminde bulunması ve Güç İstencini yüceltmesi bir tutarsızlık değildir.

Modernizmin yenilikçiliği kavramın kendini açındırması ile gerçek oluş sürecinden doğan gerçek yenilik değil ama bir içeriğin yokluğundan ötürü ancak dışardan beslenebilen yalancı bir yeniliktir. Bu dışsallık nedeniyledir ki modernizm tutarsız bir içerikler türlülüğü görünüşünü kazanır, ve Picasso haklı olarak modernist türlülüğün bir gelişme, bir ilerleme imlemediğinde diretir. Modernizmin dışsal türlülüğü yenilik içermez: Ürettiği gerçekte her zaman ona daha şimdiden hazır olarak verilendir, daha şimdiden eskimiş olandır, ve bu histerik tutku bu yüzden yenilik arayışına her gün yeniden başlar. Modernizmin göreciliği insan usunun kendisinin ilksiz-sonsuz sofizmi olarak sözcüğün tam anlamıyla eskimiş ve değersizleşmiş olanın kendisidir. Modernist soyutlamacılığın kendisi kavramdaki tüm gelişimin ve açınımın geri alınması olduğu düzeye dek, modernizm gerçekte yalnızca gericidir. Modernist sanat ilkelliğe dönüş eğiliminde ilericiliğinin düzmece olduğunu dolaysızca gösterirken, ya da bilinç-altının dışavurumculuğunda yenilik için çabalarken, gerçekte insan-altı bir duruma duyulan özleme anlatım verir. Modernizm, bu sayfalarda hiçbir zaman sözünü etmeyeceğimiz sayısız sapık ‘sanatçı,’ ‘felsefeci,’ ‘fizikçi,’ ‘ruhbilimci,’ ‘yaşabilimci’ vb. tarafından sahnelendiği gibi, insanı insanlık-dışı yapar.

Hiçbir Saltık Güzellik tanımayan, hiçbir estetik a priori tanımayan Picasso’nun modernist duyarsızlığa kendi alanında başka herkesten daha başarılı anlatım vermesi kendi kişisel-ekinsel belirlenimi gereği uygarlık değerlerinden başka herkesten daha az pay almış olmasına bağlıdır. Bu temelsizlik bu kişiliğin nasıl en sıradan, en anlamsız, en önemsiz olanı yeni olarak görebilmiş olmasını açıklar. Picasso’nun estetik düşüklüğü moral ve kuramsal düşüklüğü ile tutarlıdır.