W.Shakespeare - Venedik Taciri

W.Shakespeare - Venedik Taciri

Oyun Hakkında :

1596-7 yılları arasında yazıldığı tahmin edilen Venedik Taciri içinde barındırdığı etnik, dini, sosyal ve toplumsal cinsiyet rolleri karşıtlıkları ile William Shakespeare'in en çok tartışılan oyunlarından biri olmuştur. Hukuk kurallarıyla dünyaya ün salmış olan Venedik on altıncı yüzyılın en özgürlükçü ve güçlü şehir devletlerinden biri olmasının yanında tarihte kurulan ilk gettoya sahip olmasıyla da ünlüdür. O zamanlar Venedik'te azınlık olarak sayılan Yahudiler kanun yoluyla gettoya kapatılmışlardı; mülk edinmeleri veya herhangi bir meslek grubuna dahil olmaları engellenmişti. Bilinçli olarak toplumsal yaşamdan soyutlanan Yahudi azınlık da kendi içine çekilmiş ve tefeciliğe, faizle borç para alıp vermeye başlamıştı. Çoğunluk olan Hıristiyan Venedik toplumuna göre ise faizle iş yapmak Hıristiyan öğretisine göre haram kabul ediliyordu. Bu öğretiye karşı çıkanlar ise dinsizlerdi ve onların toplumunda yerleri yoktu.

William Shakespeare'in Venedik Taciri'ni yazdığı dönemde Yahudiler İngiltere'de bir azınlık olarak kabul edilmiyorlardı. Dinsel değerlere oldukça bağlı olan Hıristiyan İngiliz toplumunda Yahudilere karşı tarihsel bir düşmanlık vardı. Yahudilerin Hz. İsa'nın katilleri olduğunu savunan ortaçağ anlayışı hala güncelliğini koruyordu. 1290 senesinde İngiltere'den sürülen Yahudiler ancak 1649 senesinden sonra İngiltere'ye toplu olarak kabul edilmişlerdi. Bu tarihler arasında ülkede Yahudileri konu alan on beş oyun yazıldığı bilinmekle beraber en çok ilgi gören oyunlar Christopher Marlowe'un Malta Yahudisi ve William Shakespeare'in Venedik Taciri oyunları olmuştu.

Konu :

Oyun, bir komedi olmakla birlikte ciddi bölümler de içerir. Bazı edebiyat tarihçilerine göre Venedik Taciri Shakespeare'in tragedyaya en çok yaklaşan oyunudur. Oyundaki kötü adam Yahudi tefeci Shylock'tur. Bütün gemileri açık denizlerde dolaşan ve nakit sıkıntısında olan Antonio, Venedik'teki itibarını kullanarak, Bassanio‘yu sevgilisi Portia'ya gönderebilmek için bir vakitler hakaretler yağdırdığı Yahudi tefeci Shylock' tan üç bin duka borç altın alır. Shylock ise Antonio'nun borcu ödeyememesi halinde, vücudunun neresinden isterse oradan, yarım kilo eti keseceğini senedin sonuna şart olarak ekletir. Zamanla, Antonio' nun gemilerinin teker teker battıkları haberleri ulaşmaya başlar. Soylu tüccar borcunu ödeyemez ve Shylock kızının kaçmasının da gerginliğiyle Hıristiyanlara olan nefretini Antonio' ya kusar. Venedik‘te "Hakkımı isterim, senette ne yazıyorsa onu isterim!" diye bağırmaya, yeminler savurmaya başlar.Duruşma sırasında Shylock, dramatik yapının "sevilmeyen adam" rolünü zedeleyici sözler sarf eder fakat haklı olduğunu elbette ispatlayamaz. Shylock'un açgözlülükle bıçağını bilediği gerilimli bir duruşmadan sonra Antonio kendisini savunan genç bir avukatın zekâsı sayesinde kurtulur. Avukat, kılık değiştirerek mahkemeye katılan miras sahibi bir genç kız olan Portia'dır. Senette sadece et yazıldığını, kan yazılmadığını savunur. O halde Shylock, tek damla kan akıtmadan senede göre hakkı sayılan eti almalıdır. Eğer kan akarsa, bir Hıristiyan'ın kanını akıttığı için Shylock'un tüm mal ve mülkü müsadere edilecektir, kanun böyledir. Sonuç olarak Shylock, senede dayanan hakkından vazgeçer. Fakat bu sefer de bir Hıristiyan’ın canına dolaylı yoldan kastetmekten mallarına el konur, hayatı ise Antonio'nun merhametine bırakılır. Antonio ise Shylock'un Hıristiyan olması şartıyla onu bağışlar

*Oyun komedi çünkü mutlu sonla bitiyor.

*Diyaloglar zekice, esprili, bu da komedinin bir parçası.

*Shylock karakterinin asık suratlılığı onun komikliğinin bir parçası... Onun açgözlülüğü ve zalimliği biraz abartılı.

*Kadın kıyafetleri giyen bir erkeğin bir kadını bir adamdan çok daha zeki oynaması yine komedinin bir parçası olan karşıtlığın bir örneği.

◦Jessica ve Shylock arasında geçen Hıristiyanlıkla ilgili diyalog yine komedinin bir parçası.

◦Adamı ele veren şeyin onların evlilik yüzüğü olması son karşıtlık örneğidir.

Olay Örgüsü :

*1.2 Perde'de Portia ve Nerissa 3 sandıkla ilgili tartışıyorlar.

*1.3 Perde'de Shylock Bassanio'ya para vermesi karşılığında,ödeme gerçekleşmezse Antonio'nun göğsünden bir et parçası getireceğinin garantisini istiyor.

*2.7 Perde'de Fas Prensi Altın dolu mücevher kutusunu seçer.

*3.1 Perde'de Antonio'nun gemisi kaza yapar. Ve iflas eder.

*3.2 Perde'de Bassanio tahta dolu kutuyu seçer.

*3.2 Perde'de Bassanio iflas ettiğini kabul eder. Ve Portia ona Shylock'a olan borcunu ödemeyi teklif ediyor.

*4.1 Perde'de Portia erkek gibi giyinerek merhamet dilemeye mahkemeye gider.

*5. Perde'de Komik Çözüm; her şey açıklığa kavuşuyor.

*5. Perde'de Shylock ve Bassanio Venedik'in para ve ticaret merkezine girerler.

Olayın Yeri :

*Shylock ve Bassanio Venedik'in para ve ticaret merkezine girerler.

*Portia ve Nerissa Belmont'ta yaşarlar. Venedik'in dışında zeka ve romantizm dolu bir banliyödür burası.

*İkisi beraber mahkemeye giderler Adaletin, merhametin ve aşkın hakim olduğu bir divana.

İç ve Dış Etkenler :

*Bir çok Venedik Sahnesi Sokakta geçer,iş merkezlerinde,pazar alanlarında...(PARA)

*Belmont Sahneleri genellikle Portia'nın evinde geçer,bir aile saadeti,yaşantısını gösterir.(AKIL VE ROMANTİZM)

*Venedik Mahkemesinin karşısına çıkan Portia ve Nerissa aşkla,zekayla,merhametle parayı dize getirir.

*Oyunun önemli getirilerinden biride oyundaki anti-semitist düşünce yaratımıdır,Shylock sempatik bir karakter değildir.

*Shylock tipik bir paragöz Yahudi tüccar karakter örneğidir,O kadar aç gözlü ve kindardır ki bu oyun içersinde komik bir hal alır.

*Zalimce talep ettiği et parçasını gördüğünde acımak yerine "Kanadım mı?" diye soruşu onun kendini beğenmişliğinin bir ispatıdır.

*Bassanio ve Antonio komedinin asıl yükünü kaldıranlardır, sözüm ona "İş Patronları"'dır,ama kefaretlerini zeki ve sıradan bir kadın ödemiştir.

*Bassanio ve Antonio aptalca bir risk alarak,tutamayacakları sözler vermişlerdir,bu da komedinin ana unsurunu oluşturmaktadır.

*İflasları komiktir çünkü iki iş adamı,bu durumdan ancak bir kadına bel bağlayarak kurtulmayı umut etmektedirler.

Oyunun Mesajı :

*Komedi açıkça;mutlu,aydınlık,ve trajediden hayat dersi çıkarılabilecek şekilde son bulur.

*Bununla birlikte Venedik Taciri'nden çıkarabileceğimiz iki hayat dersi vardır,

*Kadınlar erkeklere göre daha fazla merhamet,adalet,ve sevgi duygusuna,yetisine sahiptir.

*Para hırsı her insanı aptallaştırır,körleştirir.

İlk Folio’nun başlık sayfası ‘1600’

http://img26.imageshack.us/img26/2251/titlepageofthefirstquar.jpg

GRATIANO: “Oo, Antonio, ben öylelerini bilirim ki,

Sırf konuşmadıkları için bilge tanınırlar.”

sınıf arkadaşlarım Kadir Akbulut , Rabia Kip , Uğur Salih'in sunumlarından alıntıdır...