En iyi 100'e Giremeyen Devler

'Newsweek'in yayımladığı 'Tüm zamanların en iyi 100 kitabı' listesinde Dostoyevski, Kafka, Albert Camus gibi yazarların olmaması tartışma yarattı.

Newsweek 'Tüm zamanların en iyi 100 kitabı' listesini yayımladı ama listede Dostoyevski, Franz Kafka, Anton Çehov, Albert Camus, Montaigne, Honoré de Balzac, Victor Hugo, gibi dünya edebiyatının büyük isimlerinin olmaması eleştiriliyor. Adalet Ağaoğlu, Elif Şafak ve Ayşe Kulin listeyi ntvmsnbc'ye yorumladı:

Adalet Ağaoğlu:

İDEOLOJİLERE GÖRE YAPILIYOR

Zaten bu tarz listelerden haz etmiyorum çünkü edebiyatı kategorize etmeyi doğru bulmuyorum. Bazı isimler var, bazı isimler yok. Edebiyatta bunu sevmiyorum. 'Kadın yazar' sınıflandırmasına da bu yüzden karşı çıkıyorum. Sonuçta bu listeler, sınıflandırmalar, ideolojilere göre yapılıyor.

'NEYİ SATABİLİRİZ' ANLAYIŞI ÖN PLANDA

Kategorize edildiği zaman 'kime göre, neye göre ve kimler tarafından' yapıldığı önem taşıyor. Zamanında Kafka'nın Rus edebiyat çevrelerince görmezden gelinmesi bile ideolojilerin ne kadar belirleyici olduğunu gösteriyor. Yani tamamen siyasal güdümler ve 'neyi satabiliriz' anlayışı ön planda.

Batı'nın etnik temelli bir bakışı var. Sonuçta böyle listeleri ideolojiler ve siyaset belirliyor. Bir de ırksal dayanışmalar var tabii. Etnik gruplar arasında dayanışma var. Mesela bizde, o dayanışmayı göremiyoruz. Çünkü biz bizi sevmiyoruz.

DOSTOYEVSKİ'NİN OLMAMASINA ÇOK ŞAŞIRDIM

Dostoyevski'nin, Camus'nün, Kafka'nın olmamasına tabii çok şaşırdım. Gösteri sanatlarıyla ilgilenen genç dünayaya çok yakın durmuyorlar mı acaba...

BATI NE YAPARSA, O ÖNE ÇIKARILIYOR

Ayrıca bir gerçek var, Batı ne yaparsa, Doğu'da ve bizde o öne çıkarılıyor. Medya Batı neyi beğenirse onu beğeniyor. Batı ne yazarsa, neyi severse onu alıyoruz. Mesela ben başarılı bir kitap yazdığım zaman hemen Batı'ya benzetiliyordum. Yani 'Bizde de bunun gibiler var' demeye getiriyorlardı.

EDEBİYATIMIZ BİLİNMEDEN AB DE BİZİ ANLAYAMAZ

Aslında herkes kendi kültürüne sahip çıkmalı. Mesela Türkiye Cumhuriyeti edebiyatı, şiiri bilinmediği sürece Avrupa Birliği de bizi anlayamaz. İnsanımızı kavrayabilmek için Türkiye edebiyatını çok iyi bilmek gerekiyor.

Elif Şafak:

TAVSİYE LİSTELERİ OLARAK GÖRMEKTEN YANAYIM

Sanat ve edebiyatta "en iyiler" listeleri her zaman için sorunlu ve eksik olmuştur. Ben bu listeleri "otorite listeleri" olarak değil, "tavsiye listeleri" olarak görmekten yanayım. Öyle bakarsak, bu tür listeler faydalı olabilir. Yoksa herhangi bir edebi eserin ne denli iyi olup olmadığına karar verecek tek bir otorite vardır; o da okurdur...

AMERİKAN EDEBİYATI ÖN PLANDA

Newsweek'in hazırladığı listede çok kıymetli kitaplar var elbette ama bariz şekilde Amerikan edebiyatının ön plana çıktığı bir liste bu. Bu bize dünyanın başka yerlerinden gelen yazarların işlerinin ne kadar zor olduğunu bir kez daha gösteriyor. Bugün Amerika'da okunan kitapların sadece yüzde 2'si çeviri kitaplar. Onlar da ağırlıklı olarak Fransızca, İspanyolca ve Japonca.

'DOĞULU' YAZARIN İŞİ BAŞTAN ZOR

Amerika'daki edebiyat çevreleri dış dünyaya kapalı olabiliyor. Yani bir "Doğulu" yazarın işi baştan zor. Türkiye'den gelen bizlerin ise işi daha da zor. Ne tam "Avrupa edebiyatı"na ne "egzotik doğu edebiyatı"na giriyoruz. Bu tür listelerin en sınırlı tarafı, evrensel değil, belli Batı merkezci olmaları.

Listede elbette Rus edebiyatından daha çok isim görmeyi beklerdim. Tabii günün birinde Ahmet Hamdi Tanpınar'ı da bu listede görsek ne güzel olur.

BENİM LİSTELERİM RUH HALİME GÖRE DEĞİŞİR

Benim ilk 10 kitabım sürekli değişir. Ruh halime göre... Bugünkü ilk 10 kitabım ile bir hafta sonrakiler aynı olmayabilir. Okumak ucu açık bir süreç; devamlı bir akış. Listeleri yap boz gibi görmekten yanayım.

Ayşe Kulin:

HEP AYNI ŞEY, BATI'NIN BAKIŞI

Edebiyatta bu tarz listeleri açıkçası çok doğru bulmuyorum. O yüzden listeye bakmayı bile çok gerekli görmüyorum. Çünkü bu tarz listelerde her zaman aynı şeyi, Batı'nın bakışını görüyoruz.

DÜNYANIN MERKEZİ OLDUKLARINI ZANNEDİYORLAR

Batı'da öyle bir inanış var ki; bütün kültürlerin onların hakimiyeti altında olduğunu zannediyorlar. Dünyanın merkezi olduklarını, her zaman en iyi olduklarını zannediyorlar. Müzik Batı müziği, edebiyat Batı edebiyatıdır...

MİLYONLARCA İNSAN İKİ ÇUBUKLA YEMEK YİYOR

Bilmiyorlar ki dünyada milyonlarca insan iki çubukla yemek yiyor. Milyonlarca insan kendi kültürünü yaşıyor. Ama Batı, bu kültürleri hiçbir zaman görmüyor bile...

İşte, İngiliz Daily Telegraph ve The Guardian gazetelerinin de bulunduğu, sadece İngilizce yazılan ve İngilizce’ye çevrilen kitaplara yer veren, 10 farklı 'en iyi kitap' listesinin tercihlerine dayanarak oluşturulan liste:

1- Savaş ve Barış / Lev Tolstoy

2- 1984 / George Orwell

3- Ulysses / James Joyce

4- Lolita / Vladimir Nabokov

5- Ses ve Öfke / William Faulkner

6- Görünmez Adam / Ralph Ellison

7- Deniz Feneri / Virginia Woolf

8- İlyada ve Odysseia / Homeros

9- Gurur ve Önyargı / Jane Austen

10- İlahi Komedya / Dante Alighieri

11- Canterbury Hikâyeleri / Geoffrey Chaucer

12- Gulliver’in Gezileri / Jonathan Swift

13- Middlemarch / George Eliot

14- Ruhum Yeniden Doğacak / Chinua Achebe

15- Çavdar Tarlasında Çocuklar (Gönülçelen) / J. D. Salinger

16- Rüzgâr Gibi Geçti / Margaret Mitchell

17- Yüzyıllık Yalnızlık / Gabriel Garcia Marquez

18- Muhteşem Gatsby / F. Scott Fitzgerald

19- Madde 22 / Joseph Heller

20- Sevgili / Toni Morrison

21- Gazap Üzümleri / John Steinbeck

22- Geceyarısı Çocukları / Salman Rüşdi

23- Cesur Yeni Dünya / Aldous Huxley

24- Mrs. Dalloway / Virginia Woolf

25- Native Son / Richard Wright

26- Amerika’da Demokrasi / Alexis de Tocqueville

27- Türlerin Kökeni / Charles Darwin

28- Herodot Tarihi / Heredot

29- Toplum Sözleşmesi / Jean-Jacques Rousseau

30- Kapital / Karl Marx

31- Prens / Niccolo Machiavelli

32- İtiraflar / St. Augustine

33- Leviathan / Thomas Hobbes

34- Pelopponnes Savaşlarının Tarihi / Tukididis

35- Yüzüklerin Efendisi / J. R. R. Tolkien

36- Winnie the Pooh / A.A Milne

37- Aslan, Cadı ve Dolap / C.S Lewis

38- Hindistan’a Bir Geçit / E. M. Forster

39- Yolda / Jack Kerouac

40- Bülbülü Öldürmek / Harper Lee

41- İncil 42- Otomatik Portakal / Anthony Burgess

43- Ağustos Işığı / William Faulkner

44- Siyah İnsanların Ruhları / W. E. B. Du Bois

45- Engin Sargossa Denizi / Jean Rhys

46- Madam Bovary / Gustave Flaubert

47- Kayıp Cennet / John Milton

48- Anna Karennina / Leo Tolstoy

49- Hamlet / William Shakespeare

50- Kral Lear / William Shakespeare

51- Othello/ William Shakespeare

52- Soneler / William Shakespeare

53- Çimen Yaprakları / Walt Whitman

54- Huckleberry Finn’in Maceraları / Mark Twain

55- Kim / Rudyard Kipling

56- Frankenstein / Mary Shelley

57- Süleyman’ın Şarkısı / Toni Morrison

58- Guguk Kuşu / Ken Kesey

59- Çanlar Kimin İçin Çalıyor? / Ernest Hemingway

60- Mezbaha 5 / Kurt Vonnegut

61- Hayvan Çiftliği / George Orwell

62- Sineklerin Tanrısı / William Golding

63- Soğukkanlılıkla / Truman Capote

64- Altın Defter / Doris Lessing

65- Kayıp Zamanın İzinde / Marcel Proust

66- Büyük Uyku / Raymond Chandler

67- Döşeğimde Ölürken / William Faulkner

68- Güneş de Doğar / Ernest Hemingway

69- Ben, Claudius / Robert Graves

70- Yalnız Bir Avcıdır Yürek / Carson McCullers

71- Oğullar ve Sevgililer / D. H. Lawrence

72- Kralın Adamları / Robert Penn Warren

73- Git Onu Dağda Anlat / James Baldwin

74- Charlotte’un Sevgi Ağı / E.B. White

75- Karanlığın Yüreği / Joseph Conrad

76- Gece / Elie Wiesel

77- Tavşan Kaç / John Updike

78- Masumiyet Çağı / Edith Wharton

79- Portnoy’un Feryadı / Philip Roth

80- Bir Amerikan Trajedisi / Theodore Dreiser

81- The Day of the Locust / Nathanael West

82- Yengeç Dönencesi / Henry Miller

83- Malta Şahini / Dashiell Hammett

84- Kuzey Işıkları Üçlemesi / Philip Pullman

85- Death Comes for the Archbishop / Willa Cather

86- Düşlerin Yorumu / Sigmund Freud

87- Henry Adams’ın Eğitimi / Henry Adams

88- Mao’dan Sözler / Mao Zedong

89- Dinsel Deneyim Çeşitleri / William James

90- Brideshead Revisited / Evelyn Waugh

91- Sessiz Bahar / Rachel Carson

92- İstihdam, Kazanç ve Para Genel Teorisi / John Maynard Keynes

93- Lord Jim / Joseph Conrad

94- Goodbye to All That / Robert Graves

95- The Affluent Society / John Kenneth Galbraith

96- Söğüt Ağaçlarındaki Rüzgâr / Kenneth Grahame

97- Malcolm X’in Otobiy. / Alex Haley ve Malcolm X

98- Eminent Victorians / Lytton Strachey

99- Renklerden Mor / Alice Walker

100- İkinci Dünya Savaşı / Winston Churchill

ntv/msnbc

100 kitaba şöyle bi göz atınca gayet doğru seçimler yapılmış ama kesinlikle eksikliklerde göze çarpıyor.Özellikle Elif Şafak'ın yorumları çok yerinde.Teşekkürler paylaşım için...

lise edebiyat hocalarının bizlere önerdiği kitapların hemen hemen hepsi var ama benım de gözüm eksiklerı aramadı değıl!

İlk yüzde çok hoş ve okunması gereken kitaplar var. Ama adını dahi duymadığım kitaplarda gördüm. Tabii bu benim edebi cehaletimle alakalı da olabilir. Ama Dostoyevski ve Kafka'nın bence de listede olması lazımdı.

Elif Şafak ne güzel demiş öyle:

"...herhangi bir edebi eserin ne denli iyi olup olmadığına karar verecek tek bir otorite vardır; o da okurdur..."