Uzakdoğu Sineması

Yaşı yüzü çoktan aşmış olsa da hala sanat dalları arasında en genci olan sinemanın tarihine şöyle bir göz gezdirdiğimizde sürekli olarak belirli ülke sinemalarının yerkürenin diğer bölgelerini etkileyip kendine has bir dil ya da anlatım tarzı tutturduğunu görüyoruz. Bu ilke sinemaları daha detaylı incelendiklerinde tarih sahnesine ilk olarak belli bir akım ile çıktılar. Alman dışavurumculuğu, İtalyan yeni gerçekçiliği, Fransız yeni dalgası... vs. Bu sinemalar bu akımlardan evvel de vardılar elbette. Ancak bir ülke sineması olarak yoğun biçimde dikkat çekmeleri hep bu akımlar sayesinde oldu. Amerika Birleşik Devletleri'nde bile durum buna benzer biçimde gelişti. Amerikan filmi ile Hollywood yapımlarının aynı şey olarak algılandığı bir zaman süreci sonunda ortaya çıkan Amerikan Bağımsız sineması bile Hollywood dışı durarak "Amerikan" sineması olarak adlandırılmayı hak etmeye başladı. Ancak Hollywood’un geniş ve öğütücü çarkları her şeyi olduğu gibi bu bağımsız ruhu da bünyesine katıp eritmekte beis görmeyecekti. İşte gözler böyle bir ortamda yeni bir mecra arayışa kaydığında vakit bundan çok yakın bir süre öncesini gösteriyordu.

Sinemayla ilgilenenlerin yeni heyecan noktası artık Uzak Doğu olmuştu. Çin, Kore, ya da Tayland gibi ülkelerden gelen bir genç sinemacılar kuşağı önce festivallerde dikkat çekmeye başladılar. Sonra bu ilgi sinefillerin yoğunluğunda yaşanmaya başladı. Son aşama ise bu elitist kitlenin ardından salon seyircisinin ve majör dağıtımcıların bu filmlere kayıtsız kalamamaları şeklinde gerçekleşti. Bugün bu aşamaların tamamlanıp artık bir realite olarak Uzak Doğu sineması trendinden bahsetmek mümkün hale geldi. Tüm film festivallerinde artık mutlaka bir uzak doğu sineması örneği bulmak mümkün. Sinemayla ortalamanın üzerinde ilgilenen herkes arşivine mutlaka yakın dönem bir uzak doğu yapımı film alıyor. İşte aşağıdaki satırlarda bu arşivlerde filmlerine en çok rastladığımız ülkeler, bu ülkelerin en çok göze çarpan yönetmenlerinden bir kaç tanesi ve ortak özellikleri üzerine bir kaç kelam yer alıyor. Hemen hatırlatalım bu sadece genel giriş niteliğinde bir yazı, ne bu ülke sinemaları ne de bu yönetmenler hakkında bu kadarın yeterli olmayacağı aşikâr. Sonuçta ezcümle bu ülkelerden gelen ve son dönemde en çok konuşulan film ve yönetmenleri bulacaksınız aşağıda...

Çin/Tayvan

Çin dünyanın en büyük gücü olmak için gün sayarken bir takım yönetmenler de daha fazla gözle görülür hale gelmeye başladılar. Bu noktada Çin'de hala bazı açılardan film çekerken devletin önemli bir kontrol mekanizması olmasının büyük önem taşıdığını hatırlatmakta fayda var. Bu da bazı yönetmenlerin ülkeleri dışında işler yapmalarına ya da ülkelerinde film çekeceklerse de belirli konuların dışına çıkamamalarına neden oluyor. ABD'ye geldikten sonra bir anda parlayan Tayvanlı Ang Lee, önce çok fazla özüne dönmeden kotardığı işlerin ardından Wo Hu Cang Long (Crouching Tiger, Hidden Dragon, 2000) ile Uzak Doğu sinemasına olan ilginin patlamasına neden olan isim olarak anılabilir. Filmin ABD'de büyük ilgi görmesi hatta Oscar'lardan eli boş dönmemesi meraklı gözleri de yönetmenin geldiği topraklara çevirdi kuşku yok ki. Lee son filmi Brokeback Mountain (2005) ile belki Uzak Doğu filmi yapmayacaktı ama sinemada artık yeni bir trend başlamıştı. Bir diğer Çinli yönetmen Zhang Yimou ise uzun süre elitlerin bilgisi dâhilindeyken ünlü Çinli ve Hong Kong'lu yıldızları oynattığı filmi Ying Xiong (Hero, 2002) ile bir anda ünleniverdi. Gerçek anlamda bir başyapıt olan filminde dövüş sanatlarının en ustalıklılarını görmekle kalmıyor inanılmaz derece incelikle işlenmiş bir sinematografiyle karşılaşıyorduk. Çin'in eski efsanelerinden esinlenen film Crouching Tiger Hidden Dragon'un yolundan gidiyor ama önceki filmi fersah fersah geride bırakıyordu. Yimou son filmi Shi Mian Mai Fu (House of Flying Daggers, 2004) ile yine aynı türden Çin efsanelerini beyaz perdeye taşıyacaktı. Bir diğer yönetmen Tsai-Ming Liang ise festivallerin demir başı olarak Çinli/Tayvanlı kimliğiyle önemli bir yer sahibi olarak adını duyuracaktı.

Hong Kong

Hong Kong sineması denince artık ilk akla gelen isim Wong-Kar Wai. Sadece ülkesinin değil belki de dünyanın en iyi yönetmenlerinden biri olan Kar Wai'nin kitlelerce keşfi Cheun Gwong Tsa Sit (Happy Together, 1997) filmi ile Cannes film festivalinde gerçekleşti. Sonraki filmi olan ve tüm dünyada olduğu kadar burada da kült bir hayran kitlesine sahip olan filmi Fa Yeung Nin Wa(In The Mood for Love, 2000) ise tüm zamanların en iyi aşk filmlerinden biri olarak tarihe geçti. Benzersiz görsel üslubu, zaman ve anı eşsiz bir biçimde vurgulayan kurgu yapısı ile Kar Wai tekil bir isim olarak aslen bir ülke sinemasına bağlanabilecek bir adam değil. Bunun ispatı diğer Hong Kong'lu yönetmenlerde yatıyor diyebiliriz. Hong Kong sineması denince ilk akla gelen şüphesiz aksiyon filmleri. Tsui Hark tarzı bir sinemayı benimseyen John Woo'nun Laat Sau Sen Taan (Hard Boiled, 1992), Ying Hung Book Sik (A Better Tomorrow, 1986) ya da Dip Hyut Shueng Hung (The Killer, 1989) gibi filmleri bugün tüm dünyada aksiyon severlerin ezbere bildiği filmler. Quentin Tarantino'nun bile filmlerini Woo'dan çaldığı sahnelerle çektiği iddiaları hala taze. Hızlı bir kurguya eşlik eden şiirsel bir dramatik yapıyla özdeşleşen Woo Amerika'ya transfer olduktan sonra da bu yapıyı iyice abartarak kendi markası haline getirdi. Ağır çekim çatışma sahnelerine eşlik eden görkemli müzikler gibi seyirciyi resmen gaza getiren filmlerin adamı Woo artık eskisi gibi iş yapamasa da ismi yine de filmlerini görmek için yeterli sebep denilebilir. Bkz. Face/Off (1997)! Jackie Chan filmlerine ise burada değinmiyoruz bile!

Kore

Uzun süredir bir film endüstrisi olmasına rağmen belki de bölünmenin getirdiği bir olasılıktan ötürü pek sesi soluğu çıkmayan Kore sineması bugünün kükreyen devi desek abartmış sayılmayız. 2002 yılında Venedik Film festivalinde ikincilik ödülü kazanan Chang Dong Lee imzalı Oasis filminin ardından asıl bomba Cannes'da patladı: Chan-Wook Park'ın Oldboy'u hem elit sinema kesimlerince hem de film manyaklarınca baş tacı edildi ve Kore sinemasına olan merak körüklendi. Kim-ki Duk ise Bin-Jip (Boş Ev, 2004) ve Samaria (Fedakar Kız, 2004) filmleriyle film festivallerinin en fazla aranan isimlerinden biri oldu. Şiddetten beslenen ve video estetiğine yakın işler çıkartan Park'ın aksine Kim-ki Duk'un sineması olabildiğince minimal ve yalın kalmayı başararak bir şeyler anlatma derdinde. Bu açıdan Kore'de belirli bir ortak yapım algısı olduğundan bahsetmek zor. Kore açıkçası bir ülke sineması değil yönetmenler sineması özelliği ile ilerlemesine devam ediyor. Japon sinemasının sayesinde dikkat çeken bir diğer Kore ihracıysa korku filmleri; Japon korku filmleri gibi atmosferik korku yaratmayı tercih eden filmlere ve yönetmenlere Janghwa, Hongryeon (A Tale of Two Sisters, 2003) ile Kim-Ji Woon'u örnek vermek mümkün.

Japonya

Japon sinemasının günümüz trendleri içindeki yerinden bahsedeceksek eğer, tek bir kelime var kullanmamız gereken: Korku filmleri... Evet, koskoca Japon sinemasını tek bir janra indirgemek asla doğru değil, ama genel gidişata baktığımızda en fazla dikkat çeken Japon filmlerinin Japon korku filmleri olduğunu söylememek de yalan olur. Japonların yarattığı bu korku filmi fenomeni ardından Kore gibi ülkelerden de bu tür yapıtların ses getirmesine hatta vizyon şansı bulmasına neden oldu. Bu açıdan ilk akla gelebilecek isim, farklı türlerde eserler verse de Takeshi Miike. Yılda 50 film çekme gibi garip ama üretici bir yanı olan Miike Odishon (Audition, 1999), Chakusin Ari (One Missed Call, 2003) ve Gozu (2003) gibi filmlerde gore estetiğini de yeniden canlandırdı diyebiliriz. Özellikle Ichi The Killer adlı filminin bu aşamada beyaz perdede yarattığı kan ve şiddet onun sinemasının da alamet-i farikası haline geldi. Japon korku sinemasının diğer kanadında ise Hideo Nakata oturuyor. Ringu (Halka, 1998), Ringu 2 (Halka 2, 1999), Ringu 0 (Halka 0, 2000) ve Honogurai Mizu No Soko Kara (Karanlık Sular, 2002) gibi korkutma özelliğini tekinsizlikten, sessizlikten, belirsizlikten alan filmler daha fazla bilinir hale geldiler. Bu tür korkunun daha tercih edildiğini yine bu filmlerin Hollywood tarafından yeniden çekilmelerinden de anlayabilmemiz mümkün. Japon sinemasının en fazla dikkat çeken tarzı ise tamamen Japon malı olan Animeler. Ama bu da başlı başına ayrı bir yazı konusu...

Tuna Yılmaz

1978’de İzmir’de doğdu. Karşıyaka Anadolu Lisesi’nin ardından 9 Eylül Üniversitesi’nde İşletme okudu.

Asıl derdinin sinema olduğunu fark etmesiyle birlikte sinema üzerine yazmaya başladı. 2001 yılından beri profesyonel sinema yazarlığı ve eleştirmenlik yapıyor. Altyazı Sinema Dergisi’nin İzmir temsilcisi. 2002 yılında Fransız Dışişleri Bakanlığı tarafından 55. Cannes Film Festivali’ne davet edildi. Hürriyet, İzmir’de 7 Gün, Tempo gibi dergi ve yayınlarda yazıları çıktı. Düzenli olarak Altyazı Aylık Sinema Dergisinde, Pamukkale Turizm’e ait Pamukkale Dergisinde ve www.sinefil.org sitesindeki Film Çıkışı köşesinde okunabilir.

İngilizce ve Fransızca bilen Tuna Yılmaz, şu sıralar yönetmenliğini yaptığı ilk filminin çekimleri ile meşgul.

teşekkurler.pek ilgilenmesemde çok sağlam yönetmenler çıkıyor.akira kurosawa gibi.

birkaç iyi yönetmen var evet

ama konu kısırlığı ve küçük sıyah uzun saçlı kızın her filmde görünmesi yeşilçam klasiklerinide aratmaz oldu, bu sebepledirki hızlı bir düşüş yaşamaktalar..

Uzakdoğu filmlerindeki hızlı kılıç dövüş sahneleri ve aksiyona bayılıyorum.

Son yıllarda uzakdoğu kültürüne iyiden sardım. Ama şunu söyleyebilirim ki dram konusunda çok iyiler. Ya da benim çok hoşuma gidiyor. Tam da bir kaç film hazırlamıştım ve nerede paylaşsam diye düşünürken bu konu geldi aklıma. Sanırım en doğru yer burası olur. Beni en çok etkileyen dram filmlerini sizlere de önermek istiyorum elbette İhtiyar Delikanlı hariç. Artık bu kült filmi bilmeyen kalmamıştır herhalde.

1- Tada, kimi wo aishiteru ( Cennet Ormanı ) 2006

Film hakkında ;

Takuji Ichikawa nin “Renai shashin: mouhitotsu no monogatari ” adlı romanından uyarlanan Cennet Ormanı size etkili bir dram sunuyor. Aslında konuya dair çok şey anlatmak istiyorum lakin heyecanını kaçırmak istemiyorum. Beni en çok etkileyen dramlardan bir tanesi.

2- Ten no Chasuke ( Chasuke'nin Yolculugu ) 2015

Film Hakkında ;

Cennette bir çaycı. Evet yanlış okumadınız, ana karakterimiz cennette bir çaycı. Bir gün yazıcı meleklere çay servisi yaparken, her gün hayatını okuduğu kızın öleceğini öğrenir. Yazıcı melekler yazdıklarını değiştiremeyeceklerini ama O'nun dünyaya inip kızı kurtarabileceğini söyler diğer melekler. Maceramız da bu şekilde başlar ve film bittiğinde tüyler diken gözler yaşlı.

3- Han Gong-ju 2013 (Sanırım filmin ismi dilimize çevrilmedi)

Film Hakkında ;

Bu filmin benim için ayrı bir yeri var. Zaten bol ödüllü olduğunu öğrendiğimde nedense hiç şaşırmadım. Çin deki çocuk istismarı olaylarına farklı bir bakış açısı izletiyor yönetmen. Film bittiğinde bir süre kendinize gelemeyebilirsiniz. Şahsen ben 3 gün mal gibi dolandım bu filmi izledikten sonra. İnsanlığı sorgulatan bir film.

4- Orange 2015

Film Hakkında;

Animeden uyarlama bu film oldukça sıradışı bir dram. Öyle ki aslında zorlasalar bilimkurgu kategorisine de sokabilirlerdi bu filmi. Neyse ana karakterimiz okulun ilk günü gelecekteki kendisinden bir mektup alır. Mektup pişmanlıklar ve üzüntülerle dolu ''bak bunları bir daha yapma'' tarzındadır. Özellikle de o gün okula yeni katılacak olan bir çocukla ilgilidir bu mektup. Ona aşık olacağından ve bu mektubu yazdığı sırada artık o çocuğun aralarında olmadığından bahseder bu mektup. Gerisini izleyerek öğrenebilirsiniz.

5- Windstruck 2004

Film hakkkında ;

Sanırım izlediğim en keyifli dramlardan bir tanesi bu film. Yer yer kahkahalar atmanıza bile sebep olabilir. Lakin sonunda ağlatır. Pek anlatmak istemiyorum bu filmi sadece şiddetle tavsiye ediyorum.

6- Daisy (Deiji) ( Papatya ) 2006

Film hakkında;

Bir suikastçi, bir interpol ajanı ve ressam bir ablamız var. Suikastçi abimiz aşık hem de öyle böyle değil. Onu ilk gördüğü günden beri her gün saat 4:15 de ablamızın dedesinin dükkanına geldiği sırada kapının önüne bir demet papatya bırakıyor ve ''çiçekler'' diye bağırarak ortadan toz oluyor. Her gün bu böyle devam ederken tesadüfen bu ablamız interpol ajanıyla tanışıyor. Tabiyi ki şans eseri ve suikastçimiz de bu durumdan rahatsız oluyor. Hayır seviyorsan git konuş illa bir rakip mi lazımdı dediğim bu film de yine sonunda salya sümük bizi ekran başında ağlatan filmlerden.

7- An ( Umudun Tarifi ) 2015

Film Hakkında ;

Al eşini dostunu keyifle izle. Çok sade bir film ve eğer ''ben vıcık vıcık aşk hikayelerinden sıkıldım. Yok mu normal düz dram ama keyifli de olsun yer yer, inceden de insanlığımızı sorgulayalım'' diyorsan eğer bu film tam senlik. Otur izle.

8- Qin ai de (Birtanem) 2014

Film Hakkında ;

Gerçek olaylardan esinlenerek yapılan bu filmde Çin deki çocuk kaçırma vakalarından sadece bir tanesi anlatılmakta. Aslında bu kadarla kalsa çok standart olabilirdi lakin olay çok farklı. Oyunculuklar ise beklenmeyecek derecede iyi. Kurgu olsa ''ya bi gidin olm ağlatıcaz diye ne kasmışsınız'' derdim lakin hikaye gerçek. Spoiler vermiyeyim bak zor tutuyorum kendimi hadi git izle.

9- Geukbisusa (Gizli Dosya )

Film Hakkında ;

Gene Çin Gene çocuk kaçırma vakası. Ama bu sefer olayın içinde bir de medyum abimiz var ki bu da gerçek hikaye. Bana çok enteresan geldi ve hoşuma gitti. Ağlatmaz ama güzel film.