Saflığın Gücü

Beden beraberlik ister, en içteki ruhun ise yalnızlık...

Bedene ne kadar kök salarsan, o kadar mutsuz olursun.

Bedenin ne kadar ötesine geçersen, o kadar hafiflersin.

Varlıktaki pasif direniş ― cömertlik, çalmama güdüsü ve doğruluk ― kişiye saflık kazandırır. Bunlar Patanjali için ahlaki kavramlar değildir; bu her zaman akılda tutulmalıdır. Batı’da bular ahlak olarak öğretilmiştir. Doğu’da ise ahlak olarak değil, iç temizliği olarak öğretilir. Batı’da özgeci amaçlar olarak öğretilmiştir, Doğu’da bunların özgecilikle hiç alakası yoktur ― tamamıyla bencilliktir. Bu senin iç temizliğindir. Onlar sana saflık verir ve saflıkla imkânsız olan, mümkün, ulaşılabilir, erişilebilir hale gelir. Saflıkla, varlığının saldırganlığı kaybolur. Zarif, ince ve yumuşak bir hale gelirsin. Saflıkla, ilahînin tapınağı haline gelirsin. Saflıkla, herkese gelmesi ve sana uğraması için bir davetiye gönderilir ... ve bir gün damlaya dam- laya okyanus meydana gelir.

Bunlar Batı’da ― veya Mahatma Gandhi’nin öğrettiği biçimiyle Hindistan’da ― olduğu gibi ahlaki kavramlar olarak öğretildiğinde nitelikleri bütünüyle değişir. “Pasif direnişçi olmalısın, çünkü şiddet başkalarını incitir. Kimseyi incitme. İnsanlık denilen, tek bir ailedir ve incitmek bir günah işlemektir,” dediğinde, konuyu tamamıyla başka bir boyuta saptırırsın. Patanjali der ki: “Pasif direnişçi ol; bu seni arındırır. Kimseyi incitme ― incitmeyi aklından bile geçirme, çünkü bu şekilde düşünmeye başladığın an, içsel olarak kirlenirsin.” Sorun diğerleri değil, sorun sensin. Elbette kişi pasif direnişçi olduğunda, diğerleri bundan fayda görür ama bu, pasif direnişçi olmanın amacı değildir. Bu yalnızca bir gölgedir, yalnızca ürünlerden biridir.

Eğer yalnız başkalarını incitmemek için pasif direnişçi olmuşsan gerçek değil demektir. Pasif direnişçi sayılmazsın. Uygarlaşmış, iyi bir sosyal yurttaşsın ama varlığın dinden hiç nasibini almamış demektir. Pasif direnişçiliğin, sen ve diğerleri arasında iletici bir madde olarak iş görmeli. İşte o zaman yaşamın daha pürüzsüz bir hale gelir, ama daha saf bir hale değil, çünkü hedef (amaç) tüm nitelikleri değiştirir. Amaç başkalarını korumak değil ― başkaları elbette korunmalı, ancak şimdi konu bu değil ― amaç, saflığa ulaşmak, mükemmel saflığı öğrenmektir.

Doğu dinleri bencil davranmıştır, çünkü başka bir yol olmadığını bilirler ve birileri bencil olduğunda başkaları bundan bir hayli yararlanır. Aslına bakarsan gerçek özgecilik, otantik özgecilik, derin bir bencillikten doğar. Bunlar birbirine zıt değildir, bunlar karşıt değildir; özgeciliğin çiçekleri, otantik özgecilik, derin bir bencillikten doğar. Bunlar birbirine zıt değildir, bunlar karşıt değildir; özgeciliğin çiçekleri, ancak bencil olan bir varlıkta açabilir. Bencil olmak doğal bir şeydir. İnsanları tersine zorlamak, tersine onları doğal olmayan bir yola itmektir; doğal olmayan, Tanrı’nın yolu da değildir. Doğal olmayan şey baskılamayı da beraberinde getirir; bu da sana saflığı getirmez.

Yani şu unutulmamalıdır ki bunlar ahlaki amaçlar değildir. Aslına bakarsan Doğu’da, erdem asla bir amaç olarak öğretilmemiştir, dinin gölgesidir. Din olduğu zaman, ahlaklılık otomatik olarak gelecektir, kişinin canını bununla sıkmasına gerek yoktur. Kişi bu konuda endişe- lenmemelidir, bu kendi akışı içerisine gelmektedir. Batı’da ahlaklılık amaç olarak ― aslına bakarsan din olarak ― öğretilmiştir. Doğu’nun kutsal kitaplarının hiç birinde “On Emir” gibi bir şey bulunmaz.

Yaşam, emirleri izlememelidir, izlerse bir köleye dönüşürsün. Ve kölelikle cennete ulaşsan bile, o cennet yeteri kadar cennet olmayacaktır ― kölelik onun bir parçası olarak kalacaktır. Bağımsızlık, özgürlük, yükselişin temel parçası olmalıdır.

Yani bunlar hijyenik oranlardır. Seni arındırır, sana iç sağlığı verirler.

Saflığa ulaşıldığında, yogide kendi bedenine karşı bir tiksinme ve başkalarıyla fiziksel tema- sa girmeye karşı bir isteksizlik meydana gelir.

Jugupsa kelimesiyle ilgili bazı sorunlar vardır. Başka dillere ‘tiksinti’ şeklinde tercüme edil- miştir. Çünkü İngilizce’de jugupsa’nın anlamını tamamıyla karşılayan bir kelime bulunmuyor. Tiksinti kelimesi yanlıştır. ‘Tiksinti’ kelimesinin kendisi tiksindiricidir. İçinde kendi bedeni için tiksinti meydana gelen bir yogi düşünmek sadece inanılmazdır, çünkü yogiler vücutlarına hiç kimsenin göstermediği özeni gösterirler. Vücutlarına kimsenin bakmadığı gibi bakarlar. Mahavira ya da Buda’ya bakın ― güzel vücutlar, oldukça orantılı, önemli senfoniler gibi. Hayır, imkânsız. ‘Tiksinti’ yanlış bir kelime; öncelikle bu anlaşılmalı.

Jugupsa tiksinti demek değil. Anlamı çok zor. Üç çeşit insan vardır. Birincisi, vücutlarına çılgınca hayran olanlar; aslına bakarsanız bunlar takıntılılar. Özellikle kadınlar bedenlerine çok önem verirler. Kadınları gözle; aynaya bakarken mutluluklarına diyecek yoktur. Kendi- lerine adeta âşıktırlar ve aynanın önünde saatler harcayabilirler... Bunda yanlış bir şey yok, yalnızca saatlerce aynanın karşısında olmak bir takıntıdır. Bu sürekli olarak bedenine takıl- mış olan ilk türdür. O kadar ki bedeninin ötesinde var olduğunu unutur. Aşkınlık unutul- muştur; yalnızca gövdeye dönüşür. Vücuduna sahip değildir, vücudu ona sahip olmuştur. Bu birinci tür insandır.

İkinci tür insan, birincinin tam tersidir; o da takıntılıdır, ancak ters yönde. Vücuda karşıdır ve ondan tiksinir; aynayı kırar. Milyonlarca şekilde kendi vücuduna zarar vermeye devam eder, ondan nefret eder. Birincisi takıntılı şekilde bedenini seviyor; diğeri öteki uç noktada bede- ninden nefret ediyor. İntihar etmek istiyor.

İkinci tür insanın, bir yogi gibi davrandığı sanılabilir, ama öyle değildir. Yogiler nefret ede- mezler. Bu bir nesne meselesi değildir; yogiler nefret edemezler, çünkü nefret kirlilik yara- tır. Bu, herhangi birinden, bir şeyden veya kendi vücudundan nefret etme meselesi değildir; nesnesi ne olursa olsun, nefret kirlilik getirir. Yogiler kendi vücutlarından nefret edemezler. Ancak, bu tür sapkın yogileri, Varanasi (Hindistan) sokaklarında kendi vücutlarına işkence ederek dikenlerin veya sivri uçlu çelik çivilerin üzerinde yatarken bulabilirsin. Bu, aynanın önünde narsistik bir düşkünlüğün zevkini çıkaran bir kadının tam tersidir.

Bunlar ilk iki çeşittir ve bu iki türün arasında ― tam ikisinin ortasında ― vücudundan ne tiksinen ne de ona takıntılı olan, Patanjali’nin jugupsa dediği üçüncü bir tür bulunmaktadır. Bu üçüncü tür, derin bir dengenin içindedir. Vücuduna dikkat eder, çünkü o bir araçtır. Hatta vücuduna kutsal bir şeymiş gibi davranır. Onu Tanrı yaratmıştır ve Tanrı’nın yarattığı şey, her ne olursa olsun, nasıl kutsal olmayabilir ki? O bir tapınaktır. Kınanmamalıdır. Çılgınca da düşkün olunmamalıdır, yoksa içinde kaybolursun.

Bu tapınak bir hayal haline gelmemelidir, bir türbe haline gelmemelidir. Türbe, tapınağın, uğruna var olduğu en derindeki özdür. Tapınağın duvarlarına tapmamalısın, ama tam tersi yönde hareket edip duvarları yok etmeye başlamanın da hiç gereği yoktur.

Yalnızca derin bir tanımsızlığa gerek vardır. Kişi bilmelidir ki: “Ben vücudun içindeyim, ama vücuttan aşkınım ― vücudun içindeyim ama vücut değilim. Vücudun içindeyim ama hapis değilim. Ben vücudun içindeyim, ama aynı zamanda ondan öteyim.” Vücut elbette bir sığınak ve güzel de bir sığınak ama, bu bir sınırlama olmamalıdır. Ondan memnun olunmalıdır; onunla savaşmaya hiç gerek yoktur. Onunla savaşmak yalnızca aptalca ve çocukçadır. O kullanılmalıdır ve doğru bir biçimde kullanılmalıdır.

Jugupsa der ki ― eğer onu bir şekilde tercüme etmem gerekliyse diyeceğim ki ― yogi vücuttan düş kırıklığına uğramıştır. Ondan iğrenmez ― sadece düş kırıklığına uğramıştır. Ruhun aradığı büyük mutluluğun vücutla mümkün olacağını düşünmez, hayır! Ama tersini, vücudu yok ederek mutluluğa ulaşılabileceğini de düşünmez. Hayır, bu ikileme düşmemek- tedir. Vücutta bir misafir gibi yaşar, ama ona bir tapınakmış gibi davranır.

Saflığa ulaşıldığında, yogide kendi bedenine karşı bir jugupsa ve başkalarıyla fiziksel temasa girmeye karşı bir isteksizlik meydana gelir.

Gereğinden fazla vücudunun içinde olduğunda, her zaman başka vücutlara temas etmeyi arzularsın. Senin aşk dediğin aslında aşk değil, yalnızca bir şehvet, başka vücutlara temas etme arzusudur. Çünkü beden yalnız başına var olamaz. Diğer vücutların ağı içinde var olur.

Çocuk annenin rahminde doğar; dokuz ay boyunca annenin vücudu çocuğun vücudunu besler. Çocuğun vücudu tıpkı ağaç dallarının ağaçtan dışarı büyümesi gibi annenin vücu- dundan dışarı doğru büyür. Çocuk hazır olduğunda elbette rahimden dışarı çıkar, ama hâlâ annenin vücuduyla olabildiğince iletişim halinde kalır; bu iletişim annesinin göğsüyle devam eder ― yalnızca süt içmek için değil ― fiziksel bir ihtiyaç olan vücut ısısını almaya devam etmek için de.

Bir çocuk annesinin sıcaklığını özlerse, asla onun yokluğunda sağlıklı olamaz; vücut sürekli acı çeker. İhtiyacı olan her şey ona verilebilir ― yemek, süt, vitaminler ― ama eğer anne- sinin vücut sıcaklığı verilmezse... Ve elbette bu da çok sevgi dolu bir biçimde olmalı, çünkü eğer sen bir insanı sevmiyorsan, yine de ısının vücudundan diğer insana geçmesi müm- kündür, ancak bu, sıcaklığın, içtenliğin değildir. Isı sevgiyle sıcaklığa dönüşür. Nitelik olarak farklı bir boyuta sahiptir. Bu, sadece ısı değildir; yoksa çocuğu ısıtabilirsin. Bugüne kadar merkezî sistemle ısıtılan bir odanın çocuk üzerinde etkilerini araştıran ve işe yaramayan birçok deney yapılmıştır. Çocuk annenin vücudundan kabul görme, sevilme, ihtiyaç duyu- luyor olma, sevgi titreşimleri alır.

İşte bu yüzden, sürekli olarak, erkek tüm hayatı boyunca bir kadının vücudu arkasından gider, arar, araştırır; kadın da tüm hayatı boyunca bir erkeğin vücudunu arar... Karşı cinsler etkileyicidir, çünkü vücutların iki kutupluluğu birbirlerine yardımcı olur ve enerji verir. Bu karşıtlık bir gerilim ve enerji sağlar. Bunu beslersen güçlü hale gelirsin.

Bu doğal, bunda yanlış olan bir şey yok, ama insan şiddete karşı olup, bencilliği bırakıp, içten ve samimi bir hale gelip saflaştığında, giderek daha çok saflaştığında, bilincin merkezi, vücuttan varlığa kayar. Varlık tümüyle yalnız kalabilir.

İşte bu yüzden vücuduna fazla bağlı bir insan asla özgür olamaz. Çok fazla bağlılık onu çeşitli biçimlerde köleliğe, mahkûmiyete sevk edecektir. Bir kadını sevebilirsin, bir adamı sevebilirsin, ama aynı zamanda derinlerinde bir yerde direnirsin, çünkü sevgili olmak aynı zamanda bir köleliktir. Seni baltalar, ilişki seni hem besler hem de hapseder. Onsuz yaşa- yamazsın ve onunla da yaşayamazsın. Bu, tüm sevgililerin ortak problemidir. Ayrı yaşaya- mazlar ve birlikte de olamazlar. Ayrı olduklarında birbirlerini düşünürler, birlikte olduklarında da kavga ederler.

Bu neden olur? İşleyiş basittir. Sevebileceğin ya da seni seven bir kadınla birlikte olmadığın zaman, bir kadının vücudundan akan sıcaklığa karşı açlık hissetmeye başlarsın. Bir kadınla birlikte olduğunda artık aç değilsindir, iyi beslenmişsindir. Ve kısa bir süre içerisinde doyuma ulaşırsın. Bir süre sonra gereğinden fazla beslendiğinden, şimdi ayrılmak, yalnız ve ilgisiz olmak istersin. Tüm sevgililer birlikteyken şöyle düşünürler: “Yalnız olmak ne kadar güzel olurdu.” Ve yalnızlarken, eninde sonunda diğerine ihtiyaç duymaya, şöyle düşünmeye ve hayal etmeye başlarlar: “Birlikte olmak ne kadar güzel olurdu.”

Beden beraberlik ister, en içteki ruhun ise yalnızlık ister. İşte sorun bu. En içteki ruhun yalnız kalabilir ― o, göğe karşı yalnız başına duran Himalaya’nın doruğudur. En içteki ruhun yalnızken büyür, ama bedenin bir bağlantıya ihtiyaç duyar. Beden kalabalıklara, sıcaklığa, derneklere, toplumlara, örgütlere ihtiyaç duyar. Nerede olursa olsun birçok insanla birlik- teyken beden kendini iyi hisseder. Ruhun ise kalabalıkta açlık hissedebilir, çünkü o yalnız- lıkla beslenir, ama bedenin kendini iyi hissedebilir, çünkü o yalnızlıkla beslenir, ama bedenin kendini iyi hisseder. Yalnızlıkta ruhun kendini mükemmel hisseder, ama bedenin ilişki için açlık hissetmeye başlar.

Ve hayatta, eğer bunu anlamazsan çok perişan bir duruma gelirsin. Eğer anlarsan, bir ritim yaratırsın; hem vücudunun ihtiyaçlarını hem de ruhsal ihtiyaçlarını tatmin edersin. Bazen bir ilişkinin içine girersin, bazen çıkarsın. Bazen birlikte yaşarsın, bazen yalnız yaşarsın. Bazen doruğa ulaşırsın ― öyle yalnız olursun ki “bir başkası” fikri bile ortadan kalkar. Bu bir ahenktir.

İşte yoga bu demektir. İlgi odağını bedenden ruha, maddiyattan maneviyata, görünenden görünmeyene, bilinenden bilinmeyene, dünyadan Tanrı’ya çevirmektir. Her şekilde, bunun tinsel olduğunu dile getirebilirsin. Bu bir ilgi odağı değişimidir. İlgi odağı tamamen değiş- tiğinde yogi, yalnızlığı içinde o kadar mutlu, o kadar saadet doludur ki, bedenin başkalarıyla birlikte olmaya duyduğu olağan arzu bir süre sonra sona erer.

Saflığa ulaşıldığında yoginin içinde kendi bedenine karşı bir düş kırıklığı oluşur; artık aradığı cennete beden aracılığıyla kavuşulamayacağını, düşlediği saadete ulaşmanın beden aracılığı ile mümkün olmadığını bilmektedir. Bu, beden aracılığıyla mümkün olmadığını bilmektedir. Bu, beden için imkânsızdır. Sınırlı olan aracılığıyla ebedi, ölümsüz olana erişmek istemek- tesindir. Sorun beden değildir, çaban anlamsızdır. Bedene öfkelenme, o sana hiçbir şey yapmamıştır. Bu, tıpkı kişinin gözleriyle dinlemeye çalışması gibidir, sorun gözlerde değildir; gözler görmek için vardır, duymak için değil. Beden maddeden yapılmıştır, maneviyattan değil. Beden ölür, ölümsüz değildir. İmkânsızı istemektesin. Bunu isteme.

Düş kırıklığının nedeni burada yatar. Yogi, bedenle neyin mümkün olup neyin olmadığını basit bir şekilde anlamıştır. Mümkün olanı kabul eder, mümkün olmayanı istemez. Öfkeli değildir. Bedeninden nefret etmez. Ona her türlü özeni gösterir, çünkü beden bir merdiven, bir kapı olabilir. Amaç olamaz, ancak araç olabilir.

Kendi bedenine karşı bir düş kırıklığı... Bu düş kırıklığı ne zaman olur? “Başkalarıyla fiziksel temas kurmak için duyulan isteksizlik.” Sonrasında başkalarıyla fiziksel temas kurma ihtiyacı yavaş yavaş yok olur. Gerçekte bir insanın rahimden dışarı çıktığını söylemek için doğru zaman bu zamandır, öncesi değil.

Bir yogide bu gereksinim ortadan kalkar... Bu gereksinimle birlikte gerçekten doğar. Hindis- tan’da böyle insanlara dwij (ikinci kez doğmuş) denir. Kişinin, bu ikinci doğumu gerçek doğumudur. Artık onun kimseye ihtiyacı yoktur; insanüstü bir ışığa dönüşmüştür. O, artık yeryüzünden yukarıda süzülebilir; gökyüzüne uçabilir. Artık yeryüzünde kökleri yoktur. Bir çiçek olmuştur... Çiçek değil, çünkü bir çiçeğin toprakta kökleri vardır... Çiçeğin kokusu olmuştur. Tamamen özgürdür. Artık toprakta kökleri yoktur ve göğe doğru hareket eder. Başkalarının bedenleriyle ilişki kurma arzusu yok olur.

Zihinsel saflık, neşe, konsantrasyon kabiliyeti, hisler üzerinde hâkimiyet ve kendini idrak için zindelik getirir.

Bu insan, artık başkalarıyla ilişki kurma ihtiyacı hissetmeyen bu insan, özgürlüğünde öyle mutludur, öyle neşeli, öyle kutludur ki... Geçen her dakikadan güçlü bir haz duyar. Bedenine dayandığın ölçüde mutsuz olursun, çünkü beden hantaldır. Bedeninin ötesine geçtiğin ölçüde hafiflersin. İsa, havarilerine, “Gelin, beni izleyin. Benim yüküm hafiftir. Siz ağır yüklüler, gelin beni izleyin. Benim yüküm hafiftir, ağırlık yapmaz.” demiştir.

“Zihinsel saflık neşe getirir...” Eğer üzgünsen, her zaman keyifsizsen, her zaman mutsuzsan, mutsuzluğuna doğrudan etki edecek hiçbir şey yapılamaz. Ve ne yapılırsa yapılsın bu, boşuna olunacaktır. Doğu, eğer üzgün, mutsuz, keyifsiz, daima ağır yüklüysen, bunun bir hastalık olmadığının, bunun hastalığın yalnızca bir belirtisi olduğunun farkına varmıştır. Hastalık şudur ki; sen fazlasıyla beden merkezli olmalısın. Yani soru, karanlığını dağıtmak ve seni mutlu etmek için ne yapmak gerektiği olmamalıdır, mesele bu değildir. Sorulması gereken soru; bedeninden bağımsız olman için sana nasıl yardım edilmesi gerektiğidir, nasıl yardım edilmelidir ki bedeninle iç içe geçmişliğin giderek azalsın.

İnsanlar her gün bana gelirler ve derler ki: “Mutsuzuz, perişanız; her günün sabahı, yüzle- şilecek yeni bir umutsuz gün gibi geliyor. Bir şekilde yataktan çıkabiliyoruz... Umutsuzca. Biliyoruz, fazlasıyla yaşadık hep aynı mutsuz günlerin tekrarını. Bize öyle bir şey verebilir misin ki bizi bu kederden çekip kurtarsın?” Doğrudan yapılacak hiçbir şey yoktur; yalnızca dolaylı yoldan bir şey yapılabilir. Bu bir belirtidir; neden değildir. Ve belirtiyi tedavi etsen de hastalık iyileşmeyecektir.

Neden, değiştirilmek zorundadır ve neden şudur: Bedenine kök saldığın sürece, aynı oranda mutsuz olacaksın. Bedenine köklenmediğin sürece, aynı oranda neşeli olacaksın. Bedenin- den tamamen bağımsız olduğunda, havada uçuşan bir koku olacaksın. Saadete kavuşa- caksın. İsa’nın bahsettiği kutsallığa, İsa’nın söz ettiği kutsanmışlığa; Buda’nın nirvana’sına. Mahavira bunun için tam olarak doğru kelimeyi bulmuştur; bunu kaivalya, yalnızlık olarak adlandırmıştır. Tamamen bağımsız ve özgür oldun. Artık hiçbir şeye ihtiyaç yok; kendi kendine yetiyorsun. Amaç budur, ancak bu amaca yalnızca çok titiz hareket edersen ve belirtilerle meşgul olmazsan ulaşabilirsin.

Asla belirtiyi tedavi etme ve belirtiyi tedavi etmeye çalışarak boşa vakit geçirme; her zaman nedene in.

-Yoga — Zamanın, Mekânın ve Arzunun Ötesinde

-OMEGA YAYINLARI