Dört Soylu Hakikat

Buda’nın Aydınlanmasının ardından ilk konuşması Dört Yüce Hakikat üzerinedir. Bunlar Budizmin temelini oluştururlar.

Bu gerçekler şunlardır:

1. Istırap hakikati (dukkha)

2. Istırabın sebebi hakikati (samudaya)

3. Istırabın sonu hakikati (nirhodya)

4. Bizi ıstıraptan kurtaran yolun hakikati (magga)

Istırap Hakikati

İlk Yüce Hakikat sık sık ‘Hayat acı çekmektir’ diye çevrilir. Budizme ilgi duyan birçok insan bunu duyar duymaz uzaklaşmaktadır. Oysa Pali kelime dukkha aynı zamanda geçici, şartlı ve cüzi şeyleri işaret eder. Değerli ve haz veren bir şey de dukkha’dır, çünkü sona erecektir.

Hayatın doğasıyla ilgili olan şey benliğin doğasıdır. Birçok açıdan acaba bizde geçici, şarta bağlı ve cüzi değil miyiz? Hayatın geçici olduğunu anlayabiliriz, fakat acaba biz de mi geçiciyiz? Buda hayat ve ölümü anlamadan önce beni kavramamız gerektiğini öğretti.

Istırabın Sebebi Hakikati

İkinci Yüce Hakikat acı çekmenin nedeninin açlık veya susama (tanha) olduğunu söyler. Kendimizi mutlu etmek için sürekli olarak dışımızda bir şey ararız. Ne kadar başarılı olursak olalım, asla tatmin olmayız.

Buda bu susuzluğun benliğin cehaletinden kaynaklandığını öğretir. Kendimizi güvenlikte hissetmek için bir şeye, sonra ötekine sarılarak bütün hayatımızı geçiririz. Sadece fiziksel şeylere değil, fikirlere, kendimiz ve etrafımızdaki dünya hakkında görüşlere sarılırız. Sonra dünya bize zannettiğimiz gibi davranmayınca ve hayatlarımız beklentilerimizi karşılamayınca karışıklık yaşarız.

Buda’nın karma ve yeniden doğuş öğretisi İkinci Soylu Hakikat’le yakından ilişkilidir.

Istırabın Sonu Hakikati

Buda’nın Dört Soylu Hakikat konusundaki öğretisi bazen bir hekimin bir hastalığı teşhis edip reçete yazmasına benzetilir. Birinci hakikat bize hastalığın ne olduğunu söyler, ikinci hakikat hastalığın sebebini. Üçüncü Soylu Hakikat bize tedavi için umut verir.

Buda azimli uygulamayla açlığa son verebileceğimizi öğretir. Tatmine ermek için arzu tekerinin içinde bir fare gibi koşmayı bıraktığımız vakit aydınlanma anıdır (bodhi, ‘aydınlanmış’. Aydınlanmış varlıklar Nirvana denilen halin içinde bulunurlar.

Bizi Istıraptan Kurtaran Yol Hakikati

Burada Buda bir hekim olarak bize hastalığın tedavisini sunar. Sekiz Aşamalı Yol. Budizmde diğer dinlerden farklı olarak belli bir öğretiye inanmanın herhangi bir özel faydası yoktur. Budizmde vurgu bunun yerine öğretiyi yaşamak ve yolu yürümek üzerinedir.

Barbara O’Brien

ne de olsa bu dünya bir rüyadır ve asıl uyanıklık hali için öze varmalıyız...