İlginç Bir Gezegen Sistemi: Upsilon Andromedae

Gökbilimciler tarafından birbirine göre dik açılı yörüngelerde dolanan iki gezegen ile ilgili hazırlanan şaşırtıcı rapor,çoklu gezegen sistemlerinin nasıl oluştuğu ve geliştiğine ışık tutacak.

Teksas Universitesi Austin Mc Donald Gözlemevi'nden Barbara MacArthur,daha bunun gibi birçok sistemin keşfedileceğini ve gezegenlerin yıldızı çevresinde tek bir yörünge düzleminde dönecekleri bilgisinin de tarih olacağını belirtiyor.

Upsilon Andromedae sisteminin bu ilginç özelliğini keşfedilmek için McArthur ve ekibi Hubble Uzay Teleskopu ve Hobby-Eberly Teleskopu'ndan yararlandılar.

Upsilon Andromedae sarı-beyaz yıldızının 3 Jüpiter kütleli bir gezegeni olduğu 10 yıl kadar önce bulunmuştu. Sistem bizden 44 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Sistemin yıldızı Güneş’ten daha büyük ve parlak olmasına karşılık daha gençtir.

http://a.imageshack.us/img202/1318/18846747173522288845.th.jpg

Teleskoplarla alınan verilerin sayesinde yıldızın tedirginliğinden c ve d gezegenlerinin yörüngelerinde bir gariplik farkedildi. Sistemdeki 3 gezegende farklı bir düzlemde dolanıyordu. Gezegenlerden c ve d birbirine göre 30’ar derecelik açılı düzlemde dolanıyordu.

“Güneş sistemimize göre çok farklı bir şekle sahip olan Upsilon Andromeade sisteminin oluşum süreci bizim sistemle aynı. Şimdiye kadar gezegenlerin bir toz diski içinde oluştuğunu ve ortak bir düzlemde döndüğü düşünülüyordu. Biz şimdi bu gezegenler arasındaki açıdan dolayı bunun her zaman doğru olmayacağını gösterebiliriz” diyor McArthur.

Birkaç farklı kütle çekimi senaryosu Upsilon Andromedae’dadaki eğimli yörüngelerin nedeni olabilir. “Bu, gezegenlerin içeriye doğru hareket etmesinden ve bundan dolayı gezegenlerin birbirini etkilemesiyle ya da ikili yıldızdan etkilenmesiyle oluşabilir” diyor McArthur.

Washington Üniversitesi’nden ötegezegenlerin dinamiğinde uzman olan Rory Barnes ise, “Bizim dinamiğe dayalı incelememize göre eğimli yörünge düzlemlerinin büyük bir olasılıkla sistemden bir gezegenin çıkarılmasıyla gerçekleştiği yönündedir.Ayrıca sistemde hala bir kararsızlığın sürdüğünü de görüyoruz. Gezegenler birbirlerini öylesine büyük bir kuvvetle etkiler ki, bu kuvvetin nedeniyle sistemden dışarı çıkabilirler” diyor.

Ekip c ve d gezegenlerinin yörünge düzlemlerinin eğimine göre kütlelerini hesapladı. Yeni verilere göre gezegenler daha ağır.

Elde edilen eski verilere göre c’nin kütlesi en az 2 Jüpiter kütlesinde ve d’nin kütlesi de en az 4 Jüpiter kütlesindeydi.

Yeni yapılan gökölçümü yöntemine göre kütleler kesinleşti. Buna göre c’nin kütlesi 14 Jüpiter ve d’nin kütlesi 10 Jüpiter kütlesinde.

Ekip aynı zamanda 14 yıllık verilerle elde edilen gökölçümü yöntemine göre sistemde saklı olan bir başka gezegenin ipuçlarını da elde etti. Gezegenin yörüngesinin eğikliğine ilişkin henüz bir kanıt elde edilemedi. Bunu da içerideki b gezegeninin yörüngesi belirleyecek. Ancak bu gezegene yönelik gökölçümü yapabilmek için Hubble’ın gerçekleştirdiğinden 1000 kat daha hassas gökölçümü yapmak gerekli.

Ekibin Hubble verilerinden aldığı değerler sistemde çift yıldız olduğunu da doğruladı. Yıldızın arkadaşı ise Güneş’ten biraz daha büyük olan kırmızı bir cüce.

Kaynak:

http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/science/outofwack.html