Süper-Dünya atmosferi ilk kez incelendi

Uluslararası ekip tarafından süper-Dünya sınıfı bir dış gezegenin atmosferi ilk kez analiz edildi.

Güneş Sistemi'nden 42 ışık yılı uzaklıkta (1 ışık yılı: 9,5 trilyon km) bulunan ve 2009 yılında keşfedilen dış gezegen GJ1214b'nin atmosferinin incelendiği araştırmada, gezegenin Dünya'nın 2,6 katı çapı ve 6,5 katı kütlesinin bulunduğu, Dünya ile Jüpiter veya Satürn gibi gaz devleri arasında 'süper-Dünya' kategorisinde olduğu belirtildi.

Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden Jacob Bean, ilk kez süper-Dünya boyutlarında bir dış gezegenin atmosferini analiz ettiklerini belirterek, bu gökcisimlerinin tanımlanmasında önemli bir aşamaya geldiklerini söyledi.

GJ1214b'nin kendi yıldızına Dünya ve Güneş arası uzaklığa oranla 70 kat daha yakın olması nedeniyle yaşamın ortaya çıkmasına uygun koşulları sunmak için çok sıcak olduğunu kaydeden Bean, yaşanabilir gezegenleri keşfetmek için geliştirilen analiz teknikleriyle, 10 yıl içinde böyle bir gezegeni bulmayı hedeflediklerini belirtti.

Şimdiye dek keşfedilen 504 dış gezegenin büyük bölümü Jüpiter boyutlarında veya daha da büyük. Bilimcilerin geliştirdiği yeni tespit yöntemi sayesinde, aralarında GJ1214b'nin de bulunduğu Dünya'ya daha yakın boyutlardaki daha küçük dış gezegenler keşfedilebiliyor.

Güneş'ten daha soğuk ve küçük olan bir yıldızın yörüngesinde sadece 1,4 Dünya gününde dolaşan bu dış gezegen, 38 saatte dönüşünü tamamlıyor. Gezegen, Dünya'dan bakış açısına göre yıldızının önünden son derece elverişli bir konumdan geçtiği için atmosferini incelemek mümkün oluyor. Gezegenin atmosferine giren yıldız ışınlarının analizi sayesinde atmosfer yapısını tanımlamak mümkün hale geliyor. Jacob Bean'in ekibi, kızılötesi dalga boyu sadece 1 mikron olan bu ışığı analiz etmek için Şili'deki Avrupa Güney Yarıküre Gözlemevi'ndeki büyük teleskobu (VLT) kullanmış.

Gezegenin çok bulutlu atmosferine ilişkin şu an iki teori mevcut. Birincisine göre gökyüzü su buharı açısından son derece zengin. Fakat burada 500 santigrat dereceye ulaşan sıcaklık mevcut su buharını süperkritik moleküler akışkan olarak bilinen ve katıların içinden geçebilecek ilginç bir gaz formuna sokuyor. Diğer teoriyse gezegen atmosferinin bulut katmanı altında hidrojen açısından oldukça zengin olabileceğini öne sürüyor. Buna göre gezegen, oluşumu ya da yoğun volkanik aktiviteleri sırasında sahip olduğu buz ya da kaya yapılı çekirdeğinden gazlar salan mini bir Neptün gibi düşünülebilir.

Bilimciler, bu atmosfer bileşenlerini tam olarak tespit edemeseler de, bu kadar uzakta bir gezegen için atmosferi tespit edebilmiş olmanın ve buna ilişkin seçenekleri sınırlayabilmenin de heyecan verici olduğunu düşünüyorlar. Hubble uzay teleskobuyla daha uzun dalga boyunda yapılacak gözlemlerin gezegenin atmosferi hakkında daha çok bilgi sağlayabileceği belirtiliyor.