2010'da astronomi

Gökbilimciler, 2010'da da astronomik açıdan önemli çalışmalara imza attılar. Space.com sitesi bunlardan en önemli bazılarını derledi.

1- İlk yaşanabilir dış gezegen mi?

İnsanoğlu yıllardır uzayda yalnız olmadığı haberini beklerken, eylülde astronomlar, yıldızının yaşanabilir bölgesinde bulunan bir yabancı dünya keşfettiklerini açıkladı. Dünya'nın ölçülerine yakın Gliese 581g adlı dış gezegen, sıvı su için ve belki de yaşam için uygun bir yörüngede bulunuyor. Gezegeni keşfedenlerden California Üniversitesi öğretim üyesi Steven Vogt, bu gezegende yaşam şansını yüzde 100 olarak hissettiğini söylerken, İtalya'nın Cenova Gözlemevi'nden astronom Francesco Pepe, kendisininkinin ve başka ekiplerin bu gezegenin varlığından şüpheli olduklarını açıkladı.

2- Dünya'ya göktaşı tozu getirildi.

Yakıt sızıntısı, iletişim kopukluğu ve iyon motorlarının bozulması gibi birçok sorunla karşılaşan Japon uzay aracı Hayabusa sonunda, bir göktaşının yüzeyinden ilk kez numune getirerek bir rekor kırdı. Japonca Şahin anlamına gelen Hayabusa, 2 milyar kilometre katettikten sonra silikon zengini Itokawa göktaşına 7 yılda ulaştı. Normalde göktaşına bir sonda indirmesi gereken Hayabusa, sondanın dev kayanın yüzeyini kaçırması üzerine kendisi göktaşına iki kez indi ve numune topladı. Dünya'ya 13 Haziran'da dönen ve planlandığı üzere büyük bölümü atmosfere inişte yandıktan sonra kapsülü Avustralya'ya inen uzay aracı, bilimadamlarının incelemesi için göktaşından 1500 toz zerresi getirdi.

5- Hartley 2 kuyrukluyıldızıyla yakınlaşma.

NASA'nın "Deep Impact" (Derin Darbe) adlı uzay aracı, Hartley-2 kuyrukluyıldızının 700 kilometre yakınına gelerek, dünyaya bu gök cisminin yüzeyinin yakın mesafe fotoğraflarını gönderdi. Uzay aracının teleskoplar ve diğer cihazlarıyla, yaklaşık 1 kilometre çapında ve yerfıstığı şeklindeki kuyrukluyıldızın yüzeyi ve cisimden rekor düzeydeki gaz çıkışları inceleniyor. Uzay aracının gönderdiği veriler, NASA'nın California'daki Jet Propulsion laboratuvarında inceleniyor. "Deep Impact" 5 yıl önce Tempel-1 adlı bir başka kuyrukluyıldıza yaklaşarak bir sonda göndermiş, sondanın yüzeye çarptırılmasıyla uzaya fırlayan maddelerin incelenmesi suretiyle gök cisminin iç yapısının anlaşılmasına çalışılmıştı. NASA'nın "Deep Impact" uzay aracı, eylül ayından beri Hartley-2'nin resimlerini çekiyor. Bu çalışmayla, bir kuyrukluyıldızın bu kadar yakından incelenmesi beşinci kez yapılmış oluyor.

6- Evrensel değişmezler...

Uzak galaksiler üzerindeki son gözlemler, elektromanyetik güç ölçüsü alfa gibi temel değişmezlerin tüm evrende değişiklik gösterebileceğini ortaya çıkardı. Işık hızı veya elektron yükünün gücü gibi olguların bulunulan yere göre değişiklik gösterebileceği görülen son araştırmalar çerçevesinde bu yıl Hawai'deki Keck teleskobu ile Şili'deki Very Large Telescobe'dan elde edilen veriler değerlendirildi. Gözlemlerde, gökyüzünün kuzey bölümünde hassas yapı değişmezinin artan mesafeyle daha küçük olduğu, güney gökyüzündeyse değişmezliğini koruduğu tespit edildi.