Jean Paul SArtre

Evrensel ahlak yasasının varlığını reddeden filozoflardan biri de Jean Paul Sartre (Jan Pol Sartır),1905-1980)'dır.Çağımızın en popüler akımlarından biri olan varoluşçuluk (egzistansiyalizm)akımının en çok tanınan düşünürüdür.

Sartre,insanın varlığı ile öteki nesnelerin varlığı arasındaki farklılığı inceleyerek işe başlar.Ona göre insan,TAnrı tarafından özü düşünülmüş ve bu öze göre yaratılmış bir varlık değildir.Yani insan,kendinden önce gelen ve onu belirleyen bir öze sahip değildir.İnsanın varlığını ya da doğasını,insan tarafından üretilen varlıkların yapısını açıklar gibi açıklayamayız.Ona göre insan,bir alet meydana getirecekse önce onu tasarlar.Örneğin,bir sandalye yapmak isteyen bir insanıele alalım.Bu insan önce amacını belirler,ne için kullanacağını tasarlar.Sonra onu imal eder.Sandalyenin meydana getirilme sürecine baktığımızda onun özünün,varoluşundan önce geldiğini görürüz.SArtre'a göre insanda durum böyle değildir.İlk bakışta insanın da bir yaratıcısının olduğunu yani TAnrının eseri olduğunu düşünürüz.Tanrıyı sandalyeyi yapan marangoz benzeri doğaüstü bir sanatkar olarak görürüz.Böylelikle de Tanrının,insanı yaratırkenneyi yaratmış olduğunu bildiğine işaret ederiz.Oysa ona göre,insan bir öze,bir taslağa göre belli bir amaç gözetilerek yaratılmamıştır.İnsan önce var olur,sonra kendisini nasıl yaparsa öyle olur.EVrende kendi varlığını yaratan bir varlık vardır o da insandır.Örneğin,ağaç ağaçlığını kendi yapmaz:ancak insan,insanlığını kendi yapar,değerlerini kendi yaratır,yolunu kendi belirler.

Ona göre,insanın varoluşu,onun özünden önce gelir.Buna göre insan önce vardır,sonra şöyle ya da böyle olur,çünkü özünü kendi yaratabilme özelliğine sahiptir.İnsan dünyaya gelir,orada acı çekerek,mücadele ederek,yavaş yavaş kendi kendini belirler.

SArtre,bireyin kendini tanımasını,benliğini kazanmasını,baskılardan kurtulmasını istiyor.Toplum içerisinde zaman içinde yok olan birey yerine,tek tek bireylere kişilik ve sorumluluk kazandırmayı hedefliyor.Bunun da bireyin toplumdan kopmasını savunarakve devletin bireyi yutmasına karşı çıkarak mümkün olabileceğini savunuyor.Kısaca ona göre önemli olan,tüm baskılardan kurtularak birey olabilmektir.

Varoluşçuluk evrensel ahlak yasasının varlığını karşı çıkar.Sartre'a göre''Genel bir ahlak yoktur.Çünkü dünyada size yol gösterecek bir işaret yoktur.Bir an böyle işaretlerin var olduğunu düşünelim;ama o işaretleri yorumlayan,taşıdıkları anlamları belirleyen insan olduğundan genel bir ahlak olmayacaktır.Ahlak felsefesinin önemli problemlerinden biri de evrensel bir ahlak yasasının olup olmadığıdır.Kimi düşünürlere göre evrensel ahlak yasası yoktur,kimi düşünürlere göre vardır.Olmadığını savunan öğretiler;hazcılık(hedonizm),yararcılık(utilitarizm),bencillik(egoizm) ve anarşizmdir.