Lüsid Rüyalar Alemi

Araştırmacılar lüsid rüyalar konusunda kısa bir bilgilenmeden sonra hemen lüsid rüya görmeyi öğrenmenin mümkün olmadığını, öğrenmeye değer birçok diğer şey gibi, lüsid rüya görmenin de belli bir çaba gerektirdiği konusunda birleşmişler. Ayrıca her şeyde olduğu gibi motivasyonun ve öğrenmeyi gerçekten istemenin önemini hepimiz biliyoruz.

Bu arada günlük koşuşturmalar içerisinde hızla akıp geçen zamanın içinde az da olsa bireysel gelişimimiz ve kendimizi tanımamız bakımından da biraz özel zamana ihtiyacımız var.

Rüyalarda garip, harika ve hatta imkânsız şeylerin olması sürekli karşılaştığımız bir şeydir, ancak kişiler bunun açıklamasının rüya hâlinin doğasında yattığını nadiren fark ederler. Ancak, nadiren, asla anlamına gelmez ve bu genellemenin çok önemli istisnaları vardır. Bazen, rüya görenler deneyledikleri akla hayale gelmez yaşantıların açıklamasını doğru bir biçimde kavrarlar. Bunlar, lüsid rüyalardır.

Araştırmalar lüsid rüya görenlerin, deneyledikleri âlemin kendi imajinasyonlarının bir ürünü olduğu bilgisine sahip oldukları için, rüyalarının gidişini bilinçli olarak etkileyebildiğini göstermektedir. Cisimler, kişiler, ortamlar, âlemler yaratabilmekte, bunları dönüştürebilmektedirler ve hatta bu etkinliğe kendileri de dahildirler. Fiziksel ve sosyal gerçekliğin alışık olduğumuz standartları çerçevesinde, bir anlamda imkânsızı başarabilmektedirler.

Lüsid rüyalar âlemi, en önemsiz ayrıntıdan en incelikli konulara dek, imajine edilebilecek her konuda, sıradan yaşama göre çok daha geniş bir sahne temin eder. İstediğiniz takdirde bir Brezilya Karnavalı'na katılabilir; yıldızlara uçabilir; esrarlı ülkelere seyahat edebilirsiniz. Bunun yanı sıra pek çok kişi lüsid rüyaları, sorun çözümü, kendi kendine şifa ve kişisel gelişme için bir araç olarak kullanmaktadırlar. Ya da kadim öğretilerin ve modern psikologların belirttikleri gibi; lüsid rüyalar vasıtasıyla insanın gerçekte kim olduğunu anlama çabalarına yeni bir boyut kazandırılmıştır.

Lüsid rüyalar yüzyıllardır bilinen bir şeydi, ancak çok yakın dönemlere dek nadiren ve pek az anlaşılan bir fenomen olarak kaldılar. Dünya çapındaki rüya araştırmacılarının bulgularının yanı sıra bilimsel araştırmalar da bu sıra dışı bilinç hâline ışık tutmaya başladılar. Geçtiğimiz yıllarda bu yeni araştırma alanı, bilimsel rüya araştırma grupları dışındaki kişilerin de ilgi odağı hâline geldi. Çünki araştırmalar, doğru eğitim verildiği takdirde, kişilerin lüsid rüya görmeyi öğrenebileceklerini göstermişti.

Peki neden kişiler rüyaları sırasında bilinçli olmayı öğrenmek istemektedirler? Yapılan araştırmalar binlerce diğer lüsid rüya gören kişinin de tasdik ettiği gibi; lüsid rüyaların olağanüstü derecede canlı, derin, zevkli ve heyecan verici olabildiklerini gösteriyor. Kişiler genellikle lüsid rüyaları, yaşamlarının en harika deneyimleri olarak değerlendirmektedirler.

Hepsi bu kadar olsaydı, lüsid rüyaların zevkli ancak neticede önemsiz eğlenceler olduğunu söyleyebilirdik. Ancak lüsid rüyalar, uyanık yaşamın niteliğini artırmak için de kullanılabilmektedir. Günümüzde konuyla ilgili araştırma guruplarının elinde lüsid rüyalarda edinilen bilgi ve tecrübeleri ya­şamlarında nasıl değerlendirdiklerini anlatan binlerce rapor bulunmaktadır.

Lüsid rüya görme, pratik bir sanat ve bilim olarak henüz yeni yeni anlaşılmakta ve lüsid rüya görmenin psikolojik iç araştırma için bir araç olarak kullanılması henüz yeni yeni gündeme gelmekteyse de, birçok kişi, eldeki bilgileri kendi araştırmaları için güvenli biçimde kullanmaktadır. Yapılan araştırmalar, lüsid rüya görmeyi öğrenmenin, uyanık bilinçle rüya bilinci arasındaki farkı kaybetmeye yol açmadığını, aksine günlük yaşamdaki farkındalığı artırdığını ortaya koymaktadır.

Yaşam Kısadır

Lüsid rüyaların nasıl görüleceğinin ayrıntısına geçmeden, rüyaların içindeyken uyanmayı öğrenmenin ne gibi yararları olabileceğine biraz daha yakından bakalım. Bahsedilen yararlar acaba lüsid rüya görmeyi öğrenmek için harcanacak zaman ve gayrete değecek mi? Araştırmacılar evet diyor. Ancak sizin, aşağıdakileri okuduktan sonra kendiniz karar vermenizde yarar var.

Atasözü "Yaşam Kısadır" der ve bunu reddetmek mümkün değildir. Şöyle bir düşünecek olursak, yaşamlarımızın dörtte biri hatta yarısına yakın bir bölümünü uyuyarak geçiririz. Çoğumuzun rüyalarımızı "uykuyla karışık" biçimde yaşama alışkanlığında olduğumuz da doğrudur. Düşünmeksizin, tamamen farkında ve canlı biçimde değerlendirmemiz gereken binlerce olanağı "uykuyla karışık" biçimde algılarız.

Rüyalarımız sırasında uyuyarak vakit öldürmenin, sınırlı yaşam sürelerimizi en uygun değerlendirme yolu olduğu söylenebilir mi? Bu durumda sadece sınırlı canlı olma süremizin bir kısmını tüketmekle kalmıyor; aynı zamanda da yaşamımızın geri kalanını zenginleştirecek macera ve derslerden de mahrum kalıyor olabiliriz. Rüyalarımız içinde uyanarak, yaşam deneyimimize yeni şeyler ekleyebilir ve bu ilâve bilinçli rüya saatlerini zihnimizi deneyleme ve alıştırma yapmak için kullanırsak, uyanık geçen saatlerimizden aldığımız keyfi de artırabiliriz.

Tibetli Budist Tarthang Tulku şöyle diyor:

"Rüyalar bir bilgi ve deneyim deposudurlar. Buna rağmen gerçekliği araştırma vasıtası olarak genelde hep göz ardı edilirler. Rüya durumunda bedenler dinlenmeye çekilmiştir. Yine de bir şeyler görüp işitmemiz; hareket etmemiz, hatta bir şeyler öğrenmemiz mümkündür. Rüya durumunu iyi bir şekilde kullandığımız takdirde, yaşamlarımız iki kat zenginleşmiş gibi olur: Yüzyıl yaşayacak yerde, iki yüzyıl yaşarız."Lüsid rüyalarda yaşanan olumlu duyguların bu şekilde uyanık duruma taşınması, lüsid rüyaların önemli bir tarafıdır. Rüyalar, biz hatırlamasak bile, uyanıklık şuur durumumuzu etkilerler. Bu etki gün boyunca devam edebilir. Kişiye "bu sabah tersimden kalktım" dedirten rüyaların olumsuz etkileri kadar; hoş bir rüyanın olumlu izlenimleri de his dünyamızı etkilerler; güne güven ve enerji hissiyle başlamamızı sağlarlar. İlham veren lüsid rüyalar konusunda bu çok daha geçerli bir şeydir.

Belki hâlâ "Benim rüya yaşantılarım bu denli ilginç değil" düşüncesinde olabilirsiniz: "Neden bu konudaki farkındalığını artırmak için çaba sarf edeyim?" Eğer bu şekilde düşünüyorsanız, insanlığın büyük kısmının uyku hâlinde olduğunu söyleyen geleneksel mistik öğretiye bir göz atmanızı tavsiye ediyoruz.Ünlü sufî hocası İdris Şah'a "insanın en temel hatasının ne olduğu" sorulduğunda, kendisi şu şekilde yanıtlamıştır:

"İnsanın en büyük hatası, canlı olduğunu zannetmesidir. Gerçekte, sadece, yaşamın bekleme odasında uyuklamakla meşguldür."

Lüsid rüyalar, İdris Şah'ın sözlerini anlamamıza yardımcı olurlar. Thoreau'nun sözleriyle;

"Asıl yaşamımız, rüyalarımızda uyandığımızda başlar."

Lüsid Rüya Deneyimi

Daha önce hiç lüsid rüya görmediyseniz, nasıl bir şey olduğunu gözünüzde canlandırmak güç gelebilir. Nasıl bir şey olduğunu tam olarak anlamak için bizzat yaşamanız gerekir (" Meyvanın tadı, tadılmadan nasıl bilinebilir?").Ancak, yine de çok daha yakın olduğumuz bilinç durumlarına göre karşılaştırmalı olarak bazı şeyler söylemek mümkündür: Bu konuda araştırmacıya yardımcı olacak içinde bulunduğu bilinç durumudur.

Aşağıdaki deneysel alıştırma sizi gündelik uyanık bilinç durumunuz boyunca bir yolculuğa çıkaracaktır. Her aşamaya yaklaşık bir dakikalık bir zaman ayırın.

Alıştırma ; Şu anki Bilinç Durumumuz

1. Bakın

Gördüklerinizin farkına varın: Son derece çeşitli ve canlı izlenimlerin -biçimler, renkler, hareketler, boyutlar farkına varın; bütün görünür dünyayı algılayın.

2. Dinleyin

İşittiklerinizin farkına varın. Kulaklarınıza ulaşan çeşitli sesleri kaydedin. Alışık olduğumuz için fark edemediğimiz konuşma denen mucize ve müziğin harikaları da dahil olmak üzere; farklı yoğunluk, yükseklik ve tondaki zengin çeşitliliği fark edin.

3. Dokunun ve Hissedin

Dokunduğunuz şeylerin farkına varın: Yüzeyler (yumuşak, sert, kuru, batıcı ya da nemli gibi); ağırlık (ağır, hafif, dolu ya da boş gibi); zevk, ıstırap, üşüme ve pişme gibi hâlleri hissedin. Ayrıca, şu anda bedeninizin nasıl duyumlar içinde olduğunun da farkına varın ve bu hâli diğer zamanlardaki hâlinizle karşılaştırın: Yorgun, enerjik; gergin, gevşek; sıkıntılı, hoşnut vb. gibi.

4. Tat Alma Duyunuzu Yaşayın

Tat almanın nasıl bir şey olduğunu fark edin: Çeşitli yiyecek ve maddelerin tadına bakın ya da lezzetlerinin nasıl olduğunu hatırlayın ve zihninizde canlandırın.

5. Koku Alma Duyunuzu Yaşayın

Aldığınız kokuların farkına varın: Sıcak canlı bedenlerinin, toprağın, egzoz dumanın, parfümlerin, kahvenin, soğanın, alkolün, çiçeklerin ve denizin kokusunu hissedin. Yapabileliğiniz kadar çok koku hatırlayın ve bunları zihninizde canlandırın.

6. Nefes Alıp Verme Sürecini Fark Edin

Nefes alıp verişinize dikkat edin. Belki bu alıştırmaya başlamadan bir iki dakika önce nefes alıp verdiğinizin bile farkında değildiniz. Oysa birinci alıştırmadan bu yana en az elli kez nefes alıp verdiniz. Nefesinizi bir iki saniye tutun. Sonra nefes verin. Şimdi de derin bir nefes alın. Nefes alıp verdiğinizin farkına varmanın, teneffüs sürecini dilediğiniz şekilde değiştirmenize imkân verdiğini fark edin.

7. Duygularınızı Yaşayın

Duygularınızın farkına varın. Öfke ile sevinç; huzur ile telâş; endişe ve kaygı ve deneyleyebildiğiniz ne kadar çok duygu varsa, bunları birbiriyle karşılaştırın. Bu duygular sizde ne ölçüde gerçeklik etkisi meydana getiriyor?

8. Düşüncelerinizi Yaşayın

Düşüncelerinizin farkına varın. Bu alıştırmayı yaparken neler düşündünüz? Şu an aklınızda nasıl bir düşünce var? Düşünceler ne ölçüde gerçek görünüyorlar?

9. "Ben" Olmayı Yaşayın

Dünyanın daima sizi de içerdiğini fark edin. William James'in dediği gibi:

"Tecrübenin özünde hep bu 'Ben görüyorum', 'Ben duyuyorum', 'Ben dokunuyorum', 'Ben düşünüyorum' anlayışı bulunur. Siz, gördüğünüz, duyduğunuz, düşündüğünüz ya da hissettiğiniz şeylerin kendisi değilsiniz; siz sadece bu tecrübelere giriyorsunuz. Belki de aslında siz farkında olansınız. Daima, çok boyutlu tecrü­be evreninizin merkezinde yer alıyorsunuz. Ancak her zaman, kendinizin bilinçli olarak farkında değilsiniz."

Şimdi aynı alıştırmayı şu farkla tekrarlayın: Tecrübenizin farklı cephelerini gözlemeyi sürdürürken, aynı zamanda bu şeyleri gözleyenin siz olduğunuzu da fark etmeyi deneyin. Kendini Tanıma çalışmalarında "Kendini Hatırlamak" ola­rak yer alan bu farkındalık hâli yaşamımızın belki de en önemli ve gerekli uygulamasıdır.

10. Farkındalığın Farkındalığı

Şimdi de kendi farkındalığınızı fark edin. Normal olarak, farkındalık, benliğimiz dışında şeylere odaklanır ancak bizzat bir farkındalık nesnesi olması da mümkündür. Sıradan tecrübe bakımından, ayrı ayrı ve sınırlı farkındalık merkezleri gibi görünürüz; iç dünyalarımızda yalnız olduğumuzu düşünürüz. Ama aslında her birimiz kozmik bir bütünlüğün parçalarıyız ve farkında olalım ya da olmayalım sürekli bir şekilde birbirimizden etki alıp etki veririz.

Lüsid Rüya Hali ve Uyanıklık Hali Yaşantısı

Sıradan uyanıklık bilinç durumunun zenginliği konusunda edinilecek yeni anlayış, lüsid rüya tecrübelerini nasıl etkiler? Şu anki deneysel dünyamız konusunda gözlediklerimizin büyük kısmı, rüya âlemi için de geçerlidir. Rüya görüyor olsaydık; aynı şekilde, şu an gözlediğimiz kadar zengin, bütün duyuların işe karıştığı bir dünya deneyimleyecektik. Tıpkı, şu an olduğu gibi görecek, duyacak, dokunacak, tat alacak, düşünecek ve var olacaktık.

Buradaki temel farklılık, rüya görürken deneyimlenen, çeşitli duyuların yer aldığı yaşantının, dışsal değil içsel olmasıdır. Uyanıkken algılananların çoğu dış dünyada fiilen var olan kişi, nesne ve olaylara karşılık gelir. Uyanık algı nesneleri, insan zihninden bağımsız olarak fiilen var oldukları için, görece kalıcıdırlar. Örnek olarak, bu cümleye baktıktan sonra, kitabı bir süre kapatacak olursanız; kitabı tekrar açtığınızda, aynı sayfada aynı cümleyi görürsünüz.

Ancak, aynı şey, lüsid rüyada söz konusu değildir. Deneysel dünyanızı oluşturacağınız sabit dışsal bir uyarı kaynağı bulunmadığı için, rüyalar fizik dünyaya göre çok daha değişkendirler.

LaBerge konuyla ilgili görüşlerini şöyle ifade etmiş: "Eğer lüsid bir rüyada olsaydınız, dünyayla ilgili deneyimleriniz, uyanık yaşantılarmızdakinden başkaca farklılıklar da sergileyecekti. Öncelikle bunun bir rüya olduğunun farkında olacaktınız. Bu nedenle, çevrenizdeki dünya, rüyalarda alıştığınız hâle göre çok daha büyük bir kendini yeniden düzenleme ve dönüştürme eğilimi sergileyecekti. İmkânsız şeyler meydana gelebilecekti ve rüya sahnesi siz onun "gerçek dışı" olduğunu fark ettiğiniz anda kaybolacak yerde; siz bu şahane ortamdan yorgun düşene kadar, berraklık ve parlaklık olarak netleşmeye devam edecekti.

Yüzde yüz lüsid hâldeyseniz, bütün rüyanın sizin kendi yarattığınız bir ortam olduğunu fark edecektiniz. Bu farkındalık, çok cazip bir özgürlük hissi olarak da karşınıza çıkabilecekti. Dışsal hiçbir şey olmayacaktı; toplum ya da fizik kuralları olmayacaktı; tam anlamıyla aklınıza gelen her şeyi yapabilecektiniz. İçinizden geldiğinde göklere uçabilecektiniz. Korktuğunuz bir kişi ya da şeyle karşılaşmaya cesaret edebilecektiniz. Kendini bilme ve bilgelik yollarına çıkabilecektiniz.Rüyalarınızda farkındalık durumunu geliştirerek ve bundan yararlanmayı öğrenerek, yaşamınıza daha çok bilinç, daha çok yaşam katmanız mümkündür. Bunu yaparken, her gece tekrarlanan rüya yolculuklarındaki mutluluğunuzu artıracak; kendinizi anlama konusunda da derinleşmiş olacaksınız. Rüyalarınız içinde uyandığınızda, yaşama da uyanacaksınız."

Gündüz Öğüt