Lesbos edebiyatı

Lesboslular , boş zamanlarını hoş öyküler anlatarak ya da şarkılar söyleyerek geçirirlerdi.Bu öykülerin çoğu , gençlik öyküleridir ve bu öykülerde , Tanrılara yakarılar bulunur.Lesboslular , ilkbaharda bahar şenlikleri ve törenleri düzenlerlerdi.Ancak , daha sonra , bütün bir yıl sessiz ve sakin geçerdi.Bu bahar şenliği dışında , düğün kutlamaları ve cenaze törenleri de önemliydi.

Lesbos öyküleri , Hint-Avrupa ailesinin geleneksel öykülerinden farklı değildir.Baş kahraman , birçok tehlikeli serüvene atılır.Periler , devler , ejderhalar , sürekli kullanılan figürlerdir.Ancak , Lesbos edebiyatında en çok yer alan figürler , antik çağ mitolojisinin izleridir;Symplegadlar(çarpışan kayalar) , altın yapağı ve kuşların çağrısı gibi.Lesbos edebiyatında , birçok yerel öykü de vardır.Bu öyküler , yetkin bir yergisel anlayışıyla harmanlanmıştır.Didaktik olan bu öyküler , Ezopvari anlatımla sunulur.Ancak , bu öykülerin içerdiği anlamlar ve ilgi alanları ne olursa olsun , şarkı formundan kurtulamamıştır.

"Şarkılı Şiir" ya da "Lirik Şiir" , en değişik formlarıyla ve belirgin olarak , yalnızca Yunanistan'da vardır.Yunanlılar etnik damardan ayrıldığında , bu geleneksel şarkılarını , yeni yataklarına taşıyamamışlardır.Ancak , Yunanlılar ait olan adalarda ve özellikle Lesbos'da , şarkı geleneğinin en seçkin örneklerine rastlayabiliriz.Bu şarkılar , insan yaşamının hemen her anını yansıtır.Çocuğunu uyutmaya çalışan annenin söylediği ninniler , düğün şarkıları , solo ya da koroyla söylenen dans şarkıları , çeşitli mesleklere ait şarkılar , mevsimsel şarkılar ve hatta haydut şarkıları ile ölülerine ağlayanların ağıtları bunlara örnektir.

Türk ve Roma saldırılarıyla , Lesbos edebiyatına ait birçok belge kaybolmuştur.Bugün elimizde olanlar , sözlü halk geleneğiyle kuşaktan kuşağa aktarılanlardır.

Kaynakça :

Le Folklore de Lesbos G.Georgeakis - Leon Pineau / 1894

Eski Yunan Edebiyatı Güler Çelgin

Remzi Kitabevi / 1990

Mitoloji Sözlüğü Azra Erhat

Remzi Kitabevi / 1978

CENAZE ŞARKILARI

Çok Acı Çektim , Dayandım!

Çeviren : Hüseyin Köse

Ey dayanma gücü , çok acı çektim ben!

Daha ne zamana kadar çekeceğim?

Demirden yapılmış değilim , zayıfım o yüzden;

Ne de taştan bir kalbim var.

Bakın , sanki yatmış uzanmış ,

Kesik bir limon ağacı gibi;

Terk edilmiş bir kilise gibi sanki ,

Her yeri yağmalanmış bir ülke gibi.

Açılsın mezarların üstü ,

Kemikler çığlık atsın!

Gör lanetli şiirleri ,

Gör , nasıl da neşeliler;

Aziz elbisesi giymiş gibiler

Ve diyakozlar gibi sorguluyorlar birbirlerini.

Yazık , beden bize ait;

Çok ağlayacağız onun için!

Charon , avcı giysisine bürünmüş ,

Yolda giderken sana yetişmiş;

Engellemiş , yılların tadını çıkarmanı.

Ve toprağa gömmeye götürürlerken seni ,

Kilisenin merdivenlerinde;

Bir çığlık atacağım ansızın ,

Soldu diye bütün çiçekleri dünyanın.

Demirden Bir Gemi Yapacağım

Demirden bir gemi yapacağım;siyah yelkenler takıp ,

Yeniden dönesin diye uğraşacağım.

Panjurları var mıdır toprağın ya da pencereleri ,

Görebilirdim nasıl yediğini kurtçukların bedenini.

Buğday dolu bir mendil gönderirdim selamlarımla ,

Vermen için senden haber getirecek olan kuşlara.

Ne bitip tükenmez acı , Tanrım acım ne de büyük;

Bir mutsuzluk çöküyor yüreğime hiç beklemediğim!

Kudurgan bir yılan gibi kayıp gidiyor aklım dağlara;

Eğer içten dostlarımsanız , ağlayın acınası durumuma!

Bir "ah!" bile çekmeyeceğim , "vah" 'lanmayacağım;

Yaşamayan birini görüyorum sende Tanrım , nasıl unutacağım?

Ben , şu üzgün kuşum işte;

Ağlıyor ağaçlar benim için , acımı anlattığım her yerde!

Kim benim acıma sahip çıkar , kim derin üzüntüme;

Kim çekmiştir benim gibi içini?

Ağaçlar arasında gezindim , ormanlara gittim alıp başımı;

Şöyle dedi ağaçlar bana:"Nereye gidiyorsun ey üzgün kalp?"

Dedim : "Susun ey ağaçlar , soru sormayın bana!"

Söyleseydim çektiklerimi size , üzülürdünüz hepiniz.

Charon , birçok üzüntüyle yasa boğdu evimi;

Bir ateş var içimde , dağlayan yüreğimi.

Tüm doktorlar birleşip , akıl danıştıklarında birbirlerine;

Bulamadılar sızlayan kalbime bir çare.

Çıplak tepelere vuracağım kendimi , korkunç mağaralara;

Yaşarken öldüreceğim kendimi , güneşten yoksun bırakacağım!

Varsın yoksun kalsın , parlayan güneşten gözlerim;

Çünkü , karanlık ve üzgün gölgelenmiş kalbim!

Döktüğüm gözyaşları ıslatıyor toprağı;

Bana , halimi soracak sadık bir dostum da yok yanımda.

Kalbim papaz cübbesi gibi kara;

Dudaklarım da mühürlü , gülmüyorlar baksana!

Ağlayın halime , dağlar tepeler!Gözyaşı dökün benim için!

Yavrum beni , ben de yavrumu yitirdim.

Ey tepeler , çekilin aradan!Ey dostlarım , uzaklaşın!

Ateş kavurup yaktı göğsümü , sizi de yakmasın sakın!

Ağla Sen Annen İçin

Ağla sen annen için , ben üvey annem için ağlayayım!

Gören gözlerindi o senin , bana ise bitip tükenmez bir özlem.

Yalvarırım ey papaz , bir ilahi oku ona;

Rahat uyusun diye , tatlı dualarından da!

Ey Meryem!Geri getiremez misin , yeniden yalvarsak sana?

Ama , şimdi sırtlamış götürüyoruz tabutunu son tahtına.

Elma ağacından kırmızı elmalar toplasak ,

Solgun yapraklar ve dallar ona yardım eder mi?

Uyandığında ışıldayan gün , uyurken neden karanlığa bürünüyor?

Kuşlar yiyecek aramaya çıkarken , sen kara cehenneme gidiyorsun.

Unutulmuş bir ülkeye doğru yol alacak ve

Buralara bir daha ayak basmayacaksın.

Sen oğlum , yeniden evlenip bir başka kadın alacaksın;

Ama kızım , cehennem yutacak seni , yazık sana!

Ne avuntu kalıyor ki bana , gözyaşlarından başka;

Ateşimi söndüren ve göğsümü ıslatıp duran.

Zafer Kazansınlar, Kutlu Olsunlar Her Gün!

Çeviren: Hüseyin Köse

Zafer kazansınlar, kutlu olsunlar her gün,

Baba-oğul ve Kutsal Ruh;

Canlandırsınlar ilahi olan ne varsa!

Şükretsinler üçü de,

Meryem anamızla birlikte!

Haydi, kalkın ayağa!

Bir dans göstereceğim gökyüzünde size;

Bütün havariler katılıyor bu dansa,

Dans ediyorlar hepsi bir arada,

Cenneti arıyorlar böylece.

Erdemin çiçekleri ve

Nefis, kutsal şarap ellerinde.

Şehitler ve çiçeklerle birlikte,

Bağlayıp, ağaç yapraklarıyla;

Kemerleriyle götürüyorlar,

Hepsini yanlarında.

Ve dans ediyorlar, yuvarlak bir masa etrafında;

On iki kadar sayıları.

Petrus, dansın öncüsü;

Paul, Andreas’ı alıyor kollarına

Ve diğer dokuz kişiyi daha.

Jacques, Jean’la kolkola girmiş, işte şurada

Ve Thomas, bırakmış kendini coşkuya.

Sarmış Philip ve Mathias’ı;

Marcus, dost canlısı bir edayla.

Şarkı söylüyor peygamberler,

Bir yığın insanla beraber;

Çınlıyor, atılan çığlıklarla ortalık!

Mandolin çalıyor David,

Flüt çalıyor İshak da.

Zacharia, orgun başına geçmiş;

Jeremiah ,sanki arp’da usta.

İstavroz çıkaran kişi,

Silahlar kuşanmış, duruyor yanlarında.

Kiliseden çıkmıyor, aynı zamanda;

Arınmış tüm günahlarından da.

Şöyle diyor: “Ey, Meryem ana!

O, sürekli görüyor İsa’yı

Ve de Kutsal bakireyi;

Cennet, onun ayakları altında!”

Adem ile Havva’yı, görmek için kendi atalarını;

Açıyor cennetin kapılarını.

Dört İncil seçiyor sonra,

Vahyi yaymak için, dört de elçi aralarından.

Mathias’ı işaret ediyor önce;

Sonra Lucas, Marcus ve Jean’ı.

Bir araya toplandığında hepsi,

Karanfiller, fesleğenler, güller ve mersinlerle;

Başlıyorlar, Tanrı’ya övgüler düzmeye.

Şükürler olsun, kutsal üçlemeye,

Selam olsun, sadık inananlara,

Selam olsun sana, ey İsa;

Helenlerin Tanrısı, selam sana da!

Babasını Emziren Kız

Kralın biri , suç işleyen bir bakanını , açlıktan ölmeye mahkum etmiş.Bakanın kızı , gözyaşları içinde krala gitmiş ve ölümü bekleyen babasını , günde bir kez ziyaret etmek için izin istemiş.Babasına yiyecek bir şey götürmeyeceğine de söz vermiş.İyi kalpli kız , aynı zamanda , bir çocuk annesiymiş.Çocuğunu sütten kesmiş ve kendi sütünü babasına ayırmış.Ancak , kral ve askerleri , mahkumun nasıl olup ta , açlıktan ölmediğine şaşıyorlarmış.

Günün birinde , iyi kalpli kız , kralın yanına gitmiş.Kral , o sırada at sırtındaymış.Ancak at , normal olarak doğmuş bir at değil de ;annesinden , sezaryenle doğmuş bir atmış.Bu atın eyeri de , doğumdan iki gün sonra ölen , anne atın derisinden yapılmış.Genç kız , krala şöyle demiş:

"Kral , doğmamış bir atın üzerinde ve atın annesi de , onunla birlikte.Ya bana bu bilmeceyi açıklayın , ya da oğlumu geri verin!"

Genç kız , babasını emzirdiği için , onu oğlu kabul ediyormuş.

Çok kıyıda köşede kalmış bir edebiyat.. Birkaç eser ve şiirden başka da bu edebiyata dair pek birşey yok..

Bu da Lesbos Edebiyatı ' na bir örnek..

Prens ve Genç Kız

Çeviren : Hüseyin Köse

Prensin biri , kendisine üç zorlu bilmeceyi açıklayabilecek , genç bir kızla evlenmek istiyormuş.Koca başkentte , bunu başarabilecek bir genç kız bulamayacağına inanan prens , ülkesini bir uçtan bir uca dolaşmaya karar vermiş. Yalnız başına ve giysilerini değiştirerek yola çıkmış.

Yolda giderken , bir dokuma tezgahının gürültüsünü işitmiş.Gürültünün geldiği yöne doğru ilerleyince , karşısında mahzene benzer koca bir in bulmuş.İnin girişinde , bir zeytin ağacı varmış.İçeri girmiş ve karşısında , kumaş dokuyan dünyalar güzeli bir kız görmüş.Kızın çevresinde bir yığın çocuk varmış;bunlar , kızın kendi kardeşleriymiş.Prens , kıza şöyle demiş:

"Ansızın içeri girdim ve hiç kimse engel olmadı.Birdenbire , karşımda sizi buldum.Bu ne biçim iş?"

Kız yanıtlamış :

"Daha önce bir köpeğimiz vardı.O , haber verirdi bize geleni.Ama , öldü;bir başkasını satın alacağız."

Prens , neredeyse çıplak olan çocuklara bakarak , genç kıza şöyle demiş :

"Birçok testi var ortalıkta ;ama , hepsi de boş."

Genç kız , prensin demek istediğini tahmin edip , yanıtını vermiş:

"Ben , eğirip kumaş dokurum;keser ve dikerim." demiş.

Bir süre geçtikten sonra , prens , genç kızın ön dişlerinin düşmüş olduğunu fark etmiş.

"Ev" demiş;"ne güzel;ama , bir payandanın olmayışı , onu çirkin kılıyor."

Genç kız da , şöyle yanıtlamış o zaman :

"Ben küçüğüm daha.Eğer dişlerim düşmüşse , Tanrı yenilerini verir nasılsa."

Böylece , prens , uzun zamandır kendisiyle evleneceğini düşündüğü kızı bulduğuna inanmış.

Çok geçmeden , kızın ana-babası , çalıştıkları kırlardan dönmüşler.Prens , onlardan konukseverlik dilemiş.Dileği hemen kabul edilmiş ve prens onuruna , bir horoz kesilmiş.Sofraya oturmadan önce , prens , oradakilere durumundan söz etmiş;herkes evliliği onaylamış.Genç kız , masaya servis yapmaya başlamış. Horozun kafasını babasına , ayaklarını annesine , göğsünü prense ve kendisine de kanatlarını ayırmış.Bu paylaşımdan şaşkına dönen prens , bunun nedenini merak edip sormuş.Ve kız şu yanıtı vermiş :

"Babama kafasını verdim;burada kalıp , evi onarsın diye.Anneme ayaklarını verdim;beni ziyarete geldiğinde , yolunu bulsun diye.Ve size sevgilim , size de göğsünü sundum;göğüs boşluğu bir gemiye benzediği için , onunla evinize dönebilesiniz diye.Ben de kanatlarını aldım;yakında , size uçarak gelebileyim diye."

Ertesi gün , prens , başkente gitmek için yola koyulmuş ve düğün hazırlıklarına bir an önce başlamayı düşünmüş.Başkente ulaştığında , kendisini kabul edip , konukseverliklerini esirgemeyenlere bir armağan sunmak istemiş.Bir uşakla birlikte;bir düzine ekmek , biraz peynir , şarap dolu bir fıçı ve bir tabak da kızarmış piliç yollamış.Prens ayrıca , uşağına , genç kıza iletilmesi için şu buyruğu vermiş :

"Elma ağacına(bu , genç kızmış) binlerce selam!Yıl , 12 aydır ve ay da , dolunay şeklinde.Keçi derisi gergin ve tabağın içindekiler de , bir bütündür."

Uşak , doğrudan doğruya kulübeye gitmek yerine , başka yollara sapınca;prensin sunduğu armağanların yarısını çaldırmış.Genç kız , uşağın çekingen konuşmasından , ortada bir hırsızlık olayı olduğunu anlamış ve efendisine yanıt olarak iletilmesi için , uşağa şu buyruğu vermiş:

"Yıl , 8 ay ve ay ise , yarımay şeklinde.Keçi derisinde harelenmeler var;tabağın da , yarısı dolu.Eğer , elmaları (bu , uşakmış) dökerseniz;artık , elma ağacının dostu değilsiniz demektir."

Prens , bu mesaj üzerine , seçiminde yanılmadığını anlamış ve birkaç gün sonra , genç kızla mutlu bir evlilik yapmış.

nerede olduğunu hatırlamamakla birlikte Babasını Emziren Kız' ı okuduğumun hatırlıyorum. gerçekten çok ilginç öyküler Silent ve Kata teşekkürler.