Görelilik Teorisini Doğrulayan Karadelik

Gök bilimciler, dev bir karadeliğin, evi olan galaksiden dışarı atıldığına dair bugüne kadar elde edilen en net delile ulaştıklarını düşünüyor. Eğer tespit doğru çıkarsa, Einstein'ın teorisi 4 milyar ışık yılı uzaklıktan da doğrulanmış olacak.

Uzak bir galaksideki iki parlak noktayı inceleyen gök bilimciler, merkezinde bulunduğu galaksiden yerçekimsel kuvvetlerin etkisiyle ‘kovulan’ bir karadelik tespit ettiklerini düşünüyor. Eğer bilim insanlarının tespiti doğru çıkarsa, Einstein’ın genel görelilik kuramı, Dünya’nın çok ötesindeki, yerçekim kuvvetinin çok yüksek olduğu bir galakside de doğrulanmış olacak.

Her galaksinin merkezinde, orada doğan bir dev karadelik yer alıyor. Ancak karadeliklerin doğdukları galaksiden atılmaları, çok nadir görülen bir kozmik olay. ABD’nin Massachusetts eyaletindeki Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden Laura Blecha, “Tek başına gezinen karadelikler çok nadir rastlanan bir olay” ifadesini kullandı.

Astrophysical Journal dergisinde yayımlanan araştırmada yer alan Blecha ve meslektaşı Francesca Civano, evinden kovulan karadeliği Dünya’dan 4 milyar ışık yılı uzaklıktaki CID-42 galaksisinde keşfetti. İkili, galaksi üzerindeki araştırmalarını Hubble Uzay Teleskopu’nun elde ettiği görüntüler üzerine yoğunlaştırdı. Görüntülerde, biri galaksinin merkezinde, diğeri ise çekirdeğin dışında iki parlaklık tespit edildi. CID-42’nin yakın zaman önce (kozmik bağlamda) iki dev galaksinin çarpışmasından oluştuğu bilgisine dikkat eden gök bilimciler, parlaklılardan birinin dev karadelik olabileceğini fark etti.

X-RAY GÖZLEMLERİ ORTAYA ÇIKARDI

Chandra X-Ray Gözlemevi uydusunun görüntülerini inceleyen gök bilimciler, CID-42’nin merkezinden yaklaşık 8000 ışık yılı uzaklıkta, x-ray ışınları yayan bir yuvarlak kozmik cisim tespit etti. Kozmik cismin yaydığı yüksek miktardaki radyasyon, burada etrafını saran gaz bulutundan uzaklaşmakta olan bir dev karadelik olabileceğine işaret etti.

Galaksilerin çarpışması sonucu karadelik oluşumunu bilgisayar simülasyonlarında inceleyen Blecha, önlerinde iki olasılık olduğunu belirtti: İlki, parlaklıkların, CID-42’yi oluşturan galaksilerin getirdiği iki ayrı karadelik olması. Bu durumda, sadece galaksinin merkezine uzakta kalan değil, galaksinin merkezindeki parlaklığında radyasyon yayması gerekiyor. Ancak yoğun gaz ve toz bulutu,diğer karadeliğin yaydığı radyasyonu Chandra’nın tespit etmesini engelliyor olabilir.

EINSTEIN YİNE HAKLI

Diğer olasılık, galaksinin merkezindeki parlaklığın, yıldız oluşumu gerçekleşen bir sıcak nokta olabileceği. Burası, CID-42’yi ortaya çıkaran çarpışmanın ürünü olan yıldız gerçekse, karadelik gibi rasyasyon yayması da söz konusu değil.

Bu durumda, CID-42 dışındaki karadelik, Güneş’in milyarlarca katı kadar kütleye sahip olan ve galaksisinden saniyede 2 bin kilometre hızla uzaklaştırılan bir dev karadelik.

Gök bilimciler, bu hızın, yerçekimsel dalgaların kozmik boşluktaki asimetrik dağılımları tarafından ortaya çıktığını düşünüyor. Einstein, bu dalgaların uzayda kıvrılarak yayılmalarının, karadeliklerin hızlanmasından kaynaklanacağını öne sürmüştü. Araştırmacılar, görelilik kuramına dayanarak, makalelerinde şu açıklamayı yaptı: “Eğer bir karadelik, tek bir yönde bir başka kozmik cisme kıyasla daha fazla yerçekimsel dalga saçarsa, zıt yönde ve büyük bir hızla bulunduğu galaksiden uzaklaşacaktır.”

“EN BÜYÜK DELİL”

Maryland Üniversitesi’nde astrofizik alanında akademisyen olan Cole Miller, “CID-42’de gördüğümüz olay, bugüne kadar tespit edilen en iyi ‘yalnız karadelik’ örneği... Bu örnek, uzayda yerçekimsel kuvvetlerin çok yüksek olduğu bölgelerde daha iyi gözlemler yapmamıza yardımcı olacak” dedi.

Gök bilimciler, elde edilen bulgularla iki araştırma modeli arasındaki farklılıkları daha kolay tespit edebilecek. Örneğin, eğer iki parlak ışık kaynağı da dev karadelik ise ve nihayetinde birleşeceklerse, saçtıkları görülebilir ışığın oluşturduğu izin birkaç yıl ile onlarca yıl gibi zaman ölçeklerinde değişiklik gösterebileceği belirtildi. Miller, elde edilen son bulguların ardından, radyo teleskoplarla yapılacak gözlemlerde, galaksilerdeki kaynakları tespit etmekte daha başarılı olacaklarını ve radyo sinyallerini tespit ederek galaksi merkezindeki kozmik cisimlerin karadelik mi yoksa başka bir kozmik oluşum mu olduğunu daha rahat anlayabileceklerini belirtti.

Blecha, karadeliklerin merkezinde bulundukları galaksilerdeki yıldız oluşumu ve diziliminde önemli bir rol oynadıklarına dikkat çekerek, evlerinden kovulan karadeliklerin terk ettikleri galaksilerin oluşumlarını önemli derecede etkileyebileceklerini belirtti.

Alıntı...