Göktürklerin Kullandığı Runik Alfabe

Türklerin siyasal varlık olarak tarih sahnesine çıkmaları, Milattan önceki yüzyıllara, Hiung-nu`lar dönemine kadar geriye gitmektedir. Hunlar döneminde yazının kullanıldığına ilişkin bazı kayıtlar olmakla birlikte, bu yazının niteliği hakkında açık bilgilere sahip değiliz. Bu yüzden Türklerin kullandıkları kesin olarak bilinen ilk alfabe Göktürkler döneminde yaygınlık kazananGöktürk alfabesidir. Son yıllarda Issık-Göl yakınındaki bir kurganda bulunan iki satırdan oluşan yazı, Göktürk alfabesi karaterinde olup, M.Ö. V.-IV. yüzyıllara tarihlenmektedir. Bu yüzden de Göktürklere bağlanan ilk Türk yazısının Göktürk Kağanlığı`nın kuruluşundan yüzyıllarca önce bulunduğunu kabul etmek gerekmektedir.İlk Türk alfabesinden günümüze kalan en büyük kalınıtılar Göktürkler döneminde dikilen yazıtlarda karşımıza çıkmaktadır. Çözülüp değerlendirilmeleri ancak XIX. yüzyıl sonunda mümkün olmuştur. Bunlardan ilk bulunanları Yenisey Irmağı boyundaki yazıtlar olmuştu. 1889′da da Orhon yazıtları diye anılan iki büyük yazıt daha ortaya çıkarılmıştı. Öteki yazıtlardan farklı olarak bunların arka yüzlerinde Çince metinler de vardı. Yani Ankara`daki Augustus Tapınağı`nda olduğu gibi iki ayrı dilde yazılmışlardı. Danimarkalı Türkolog Wilhelm Thomsen, 1893`te bu yazıtları çözmüş, böylece bunların Kültigin ve Bilge Kağan tarafından diktirildikleri, yazının Türklere özgü bir alfabe, dilin de eski Türkçe olduğu meydana çıkarılmıştı.Anıtların öneminden ötürü Orhon alfabesi diye de anılan Göktürk alfabesinin kökenine gelince, bu konuda çok farklı görüş ve iddialar bulunmaktadır. Bu alfabede kullanılan işaretler, Runik diye adlandırılan eski Iskandinav yazısındaki işaretlere benzediğı için Runik karakterli sayılmış ve o alfabeyle ilişkilli olabileceği öne sürülmüştür.Yazıyı çözen Thomsen, bu Türk alfabesinin Arani alfabesinden türemiş olabilece görüşünü savunmuştu. Buna karsın Aristov gibi Rus bilginleri, bu yazıdaki işaretlerin eski Türk damgalarından alınmış olabileceğine dikkatleri çekmiştir. A. Cevat Emre ise, Göktürk yazısının Sümer yazısı ile aynı kökten gediğini varsaymıştır. Bütün bu değişik, hatta çelişik savlar arasinda söylenebilecek şey, bilim çevrelerinde en çok Thomsen’ın görüşünün tutunduğudur.Göktürkler çağında yaygınlaşan bu ilk Türk alfabesi, yazıtlar dışında yazma eserlerde de kullanılmıştır. Doğu Türkistan Yazmaları diye adlandırılan eserler bunu kanıtlamaktadır. Bu alfabenin Göktürkler`den sonra gelen Uygurlar döneminde de bir süre kullanıldığı görülmektedir. 759-760 yıllarında dikilen Şine-Usu yazıtı ile son yıllarda bulunan Taryat Yazıtı bunu göstermektedir. Bunun dışında Göktürk alfabesi, bazı değişikliklerle Bulgarlar,Hazarlar, Peçenekler ve Sekeller tarafından da kullanılmış ve böylece Orta Asya`dan Avrupa içlerine kadar yayılmıştır.Göktürk alfabesindeki 38 harf, aşağıdaki tabloda toplu hâlde gösterilmiştir. Bu tablo, Orhun yazısını öğrenirken, özellikle ünsüzlerin kalınlık – incelik durumlarını anımsamak amacıyla sıkça kullanılacaktır.

http://www.gokturkce.net/dosya/gokturk-alfabesi.jpg

eline saglık güzel paylasım

eline saglık güzel paylasım

Rica ederim beğenmenize sevindim

İlginçtir ki İskandinavların runik yazısı Göktürklerinkine çok benzemekte hatta Göktürkçe bilenler İskandinav yazıtlarını da okuyabildiğini söylüyor. Orhun yazıtları çözülmeden önce yazıtları görenler Vikinglerin Orta Asya'ya kadar gittiğini düşünmüşler fakat yazıtlar Türk diliyle çözülünce işin seyri ters yönde değişmiş. Aşağıdaki linkte de birkaç sayfalık yazı var bu konuyla ilgili, alt bölümden 'sonraki sayfa' denilerek devamı okunabilir.

Futhark Alfabesinin Gizemi Sayfa 1

İskandinavlarla Türklerin ilişkili olabileceği ilk kez 18. yüzyılda yaşayan İsveçli Profesör Sven Lagerbring tarafından dile getirilmiş, bu görüşü savunanlar ise kanıt olarak kelime benzerlikleri, mitolojilerde kurtların önemi, İskandinavlardaki Hakan ismi gibi şeyleri göstermişler. Odin'in aslında Oğuz (Kağan) olmasına kadar iddialar var.

İskandinavlar’ın Türk Ataları

Gök Tengri – Odin

TÜRKLER VE VİKİNGLER ARASINDAKİ İLİŞKİ - AiLeVaDiSi FoRuM

İlginçtir ki İskandinavların runik yazısı Göktürklerinkine çok benzemekte hatta Göktürkçe bilenler İskandinav yazıtlarını da okuyabildiğini söylüyor. Orhun yazıtları çözülmeden önce yazıtları görenler Vikinglerin Orta Asya'ya kadar gittiğini düşünmüşler fakat yazıtlar Türk diliyle çözülünce işin seyri ters yönde değişmiş. Aşağıdaki linkte de birkaç sayfalık yazı var bu konuyla ilgili, alt bölümden 'sonraki sayfa' denilerek devamı okunabilir.

 

Futhark Alfabesinin Gizemi Sayfa 1

 

İskandinavlarla Türklerin ilişkili olabileceği ilk kez 18. yüzyılda yaşayan İsveçli Profesör Sven Lagerbring tarafından dile getirilmiş, bu görüşü savunanlar ise kanıt olarak kelime benzerlikleri, mitolojilerde kurtların önemi, İskandinavlardaki Hakan ismi gibi şeyleri göstermişler. Odin'in aslında Oğuz (Kağan) olmasına kadar iddialar var.

 

İskandinavlar’ın Türk Ataları

Gök Tengri – Odin

TÜRKLER VE VİKİNGLER ARASINDAKİ İLİŞKİ - AiLeVaDiSi FoRuM

Aslında runik alfabenin iskandinavlara gitmesi bana normal geliyor. Çünkü o zamanlarda Danimarkanın Doğu baltık kıyılarında Kuzey Rusyanında toprakları vardı. Rusya ve Orta Asya arasında coğrafi olarak pek bi fark yok. İşte o zamanlarda Vikingler habire Kuzey Rusyayı yağmalıyordu. Yağmalama yada ticaret yoluyla runik alfabe iskandinavlara gitmiş olabilir.

Bu alfabeyi öğrenmeye çalışmıştım da fazla çalışma yapmadığım için unuttum. Bir de bu alfabenin kökeninin de Fenike Alfabesi'ne dayandığını görünce şaşırmıştım. :S

Z Harfi Nazi amblemi? o.o

Z harfi nazi amlemi değildir. Gamalı haçtır nazi amblemi. Benzer ama değildir.

Beşinci "E" harfini de hiç duymamıştım ayrıca. "Açık e(æ)" mi o?

Evet açık e. Köktürkçe'de a ve e aynı tamga-harfle yazılır. Birde bunların arasında açık olan e vardır. Ama kullanılmaz.

Burada harflerin kaynağıyla ilgili güzel bilgiler var, blogun kalanı da çok güzel.

Göktürkçe Araştırmaları: Göktürk Yazılarının (Harflerinin) Kökeni

türkler cok genis yelpazede diller kullanmıslardır. bu dili okumak ve yazmak cidden zor. thomsenin ilk okumaları nasıl yaptıgına hala sasırıyorum. bugün bile orkun abideleri tam anlamıyla cözülemiyor. hitabet seklinde yazıldıgı icin bir cok devlet adamının bence mutlaka okuması ve nasıl yönetirlirmis ögrenmesi gerek bence:D

Tarihte mutlak bilgi yoktur.İllaki çıkar daha yeni bilgiler.

Tonyukuk yazıtının batı cephesindeki ilk iki kelimeyi birlikte okuyalım.

İlk olarak bu linki yan sekmede açın; Göktürk harfleri. http://turkcesivarken.com/wp-content/uploads/2009/06/gokturk_alfabesi1.png

Linkteki tabloda en başta AB ve sağında da EB sesini veren tamgalar (işaret/harf) var. Bunlar aslında günümüzdeki av ve ev kelimeleridir. B'ler zamanla V olmuştur. AB (Av) sesini karşılayan tamga olta ucuna yani kancaya benzer. EB (Ev) sesinin tamgası ise çadır şeklindedir. Yani Türkler için önemli olan objeler, hayvanlar simgeleştirilerek harf olarak kullanılmıştır.

--------------

Şimdi yazıyı okumaya başlayalım. Göktürk yazısı sağdan sola okunur.

http://c1304.hizliresim.com/18/9/lxhty.jpg

İlk (en sağdaki) tamga EB, BE (tersi) ya da yalnızca B sesini verir. Yani "EBİRMEK (evirmek)" yazarken de "BEN" yazarken de aynı tamga kullanılır. Çünkü dediğimiz gibi hem EB hem de BE olarak kullanılabilir. Bunu unutmayın. AB tamgası da B sesini vermiyor mu diye aklınıza takılabilir tabi. Fakat Türkçede ince-kalın kuralı var bildiğiniz gibi. Kelime ince ünlüyle başladıysa ince ünlüyle devam eder. Yani EB tamgası ince yapılı kelimelerde B sesi için kullanılır, AB ise kalın yapılı kelimelerde. Kısacası ilk harfimiz B sesini veriyor ve kelime yapısının da ince ünlülerle devam edeceğini bize bildiriyor.

Sağdan ikinci tamga I/İ sesini verir. Ünlü harftir. Peki I olarak mı okunacak yoksa İ mi? Bunu anlamak için önceki tamgaya dönelim. Bize kelimenin ince ünlülerle devam edeceğini bildiren EB kullanılmıştı. Yani gelecek harf İ. Önceki tamga ile birlikte "Bİ" sesi oluşturdular.

Üçüncü tamga, linkteki tabloda da görebileceğiniz gibi EL sesini verir. Yani ince yapılı kelimelerde L sesini veren tamga (harf/işaret) budur. Tamga, günümüzdeki Y harfine benzemektedir. El baş parmağımızı diğerlerinden ayrıştırırsak elimizin kolumuzla beraber Y şeklini oluşturduğunu görürüz. Bu harfle beraber kelimemiz "BİL" oldu.

Dördüncü tamga EG'dir. Yani G. Bununla birlikte kelimemiz "BİLG" oldu.

Beşinci tamga A/E sesi için kullanılır. Ünlüdür. Kelime ince devam edeceği için burada E olarak okunur. Hepsi birlikte "BİLGE" anlamına gelir.

--------------

Kelimeler iki nokta ( : ) ile ayrılır, boşluk bırakılmaz. İkinci kelimeyi linkteki tabloya göre okumayı size bırakıyorum. Fakat kelimenin son 2 tamgası olan ok işaretlerine (ki birlikte OKOK diye okunurlar) dikkat edin. Eğer kelimede O/Ö sesini içeren birden fazla harf kullanılmışsa, ilk seslem dışındaki O/Ö'lerin U/Ü olarak okunduğu kuralını da söyleyeyim. Örneğin öpücük kelimesindeki gibi.