Orfe (Orpheus)

Orfe (Orpheus), kimilerince gerçekten yaşamamış efsanevi bir isim veya mitolojik bir şair olarak görülmesine karşın, ezoterizmde, antik Yunan’a bilgeliği Pisagor ve Platon’dan önce getirmiş, en büyük inisiyelerden biri olarak kabul edilir.

Eldeki verilere göre Orfe Yunanistan’a Trakya’dan ya da Asya’dan gelmiş olmalıdır. Kimi kaynaklara göre Orfe MÖ 8. yüzyılda bir; Trakya kralı ile bir Apollon rahibesinin oğlu olarak dünyaya geldi. Semadirek (Samothrake) Adası’ndaki misterler eğitiminden geçtikten sonra Mısır’a gidip İsis Misterleri inisiyasyonundan geçti. (Fakat kimi kaynaklar Orfe’nin Mısır’a gitmemiş olduğunu inisiyatik eğitimini Asya’da almış olduğunu ileri sürer.) Daha sonra Yunanistan’a geçip Delf kentinde kendi inisiyatik organizasyonunu kurdu. Orfe’nin Delf’te kendi ekolünü kurmasını bazı araştırmacılar, aynı zamanda, eski Yunanistan’daki yozlaşmış inanışlarda yapılan bir tür reform hareketi olarak kabul ederler. Orfe eski inanışları tümüyle reddederek tepki çekmek yerine, eski inanışlardaki ilahlara ezoterik anlamlar yükleyerek, bu batıl duruma gelmiş inanışları -kimilerince Apollon kültü olarak adlandırılan- ezoterik öğretisi içinde eritme yöntemine başvurmuştur. Örneğin Orfe, Yunanlılar’a “eski ilahınız Diyonizos yoktur” demek yerine “Diyonizos aslında tezahür etmiş İlahi Kelam’dır ve bu, insanların içinde sezgi ve vicdan tarzında belirir” demeyi tercih etmiştir.

Orfe, elinde kozalak başlı bir asa taşırdı. Adı (Orfe ya da Arfa) inisiyelerinin kendine hitap biçiminden doğmuş olup “ışığıyla şifa veren” anlamına geliyordu. Kurduğu inisiyatik organizasyonun merkezi olan Delf’teki Apollon Tapınağı’nın kapısı üzerinde ünlü “kendini bil!” sözü yazılıydı.

Grek mitolojindeki birçok öğe ve öykü Orfe’nin kurduğu inisiyasyon merkezinden ihraç olmuş sembollerden ibarettir. Orfe’nin inisiyatik öğretisinde kullanılan sembollerden bazıları Eurydike, aether, Tartaros, yeraltına iniş, organlara ayrılma, kartal, iki yılanlı asa, titanlar, ateş, meşale, Phanes, Apollon, gnöthi scauton (kendini bil), küre, Lethe çeşmesi, Mnémosyne çeşmesi, Moira ya da Moira’lar, Erinyeler, kozmik yumurta, süt, şarap, yay, yılan ve Zagreus’tur. Pisagor ve Platon gibi birçok inisiyenin yararlandığı Orfe’nin öğretisi, diğer ezoterik ekollerde de görüldüğü gibi, sürekli olarak tekrar doğuş ilkesini esas almaktaydı. Amaç, insanın semavi yanına zıtlık gösteren, Titanlarla simgelenen dünyevi, maddi tutkuları, nefsani arzuları yenerek kurtuluşa varmaktı.

Orfeus Gizemleri

Yunanlıların büyük inisiyatörü Trakyalı ozan Orfeus, Hıristiyanlıktan birkaç asır önce insanlıktan tanrılık mertebesine yükseldi.’’ Orfeus un nasıl bir insan olduğu ile ilgili…’’ diyor Thomas Taylor, zamanın devasa yıkımından yalnız küçük kırıntılar kalmıştır.Onun nereden geldiği,yaşı,ülkesi ve hali ile ilgili kesin konuşabilecek bir tek kişi bile yoktur. Elimizde olanlara bakarak söyleyecek şey çok azdır:Bir zamanlar Orfeus adında bir insanın yaşadığı,onun Yunan teolojisinin kurucusu olduğu,onların hayatlarını ve ahlaki anlayışlarını belirlediği, ilk peygamberleri olduğu,bir Müz ün oğlu olarak şairlerin sultanı olduğu,Yunanlılara kutsal gizemleri ve ritüelleri öğrettiği,bilgeliğin kalıcı ve bereketli pınarından Homer in ilahi ilhamının,Pisagor ile Platon un yüce teolojisinin çıktığıdır.

Yunan mitoloji sisteminin kurucu olan Orfeus,mitolojiyi kendi öğretilerini cisimleştirmek ve yaymak için kullanmıştır.Felsefesini nerende aldığı bilinmemektedir.Brahminlerden almış olabilir;onun bir Hindu olduğuna dair söylenenler vardır çünkü isminin ‘’esmer’’ anlamına gelen Yunanca bir kelimeden türemiş olması olasıdır.Orfeus Mısır gizemlerine inisiye edilmiş,burada maji,astroloji,büyücülük ve tıp konularında derin bilgiler edinmiştir.Ayrıca Samothrakinin(Semendirek adası) Kabiri gizemlerinde irşat edilmiş ve bunlar hiç kuşkusuz onun tıp ve müzik bilgilerine eklenmiştir.

Orfeus ile Eurydice in romantik hikayesi Yunan mitolojisinin trajik olaylarından birini anlatır ve Orfeus kültünün en önemli parçasını oluşturur:Kendisini baştan çıkarmaya çalışan zalim bir çapkından kaçan Eurydice onu topuğundan sokan bir yılanın zehri ile ölür.Yer altına inen Orfeus, müziği ile Plüton ile Persephoneyi öyle büyüler ki Eurydice nin hayata dönmesine izin verilir, ancak bir şart koşarlar ve Orfeus un kadının peşinden gelip gelmediğini anlamak için geriye bakmasını yasaklarlar.Fakat Eurydice nin onu kaybedeceğinden çok korkan Orfeus başını çevirerek bakar be Eurydice kalbi kırık bir çığlıkla tekrar ölüm ülkesine çekilir.Bundan sonra Orfeus teskin edilemez bir halde dünyayı dolaşır.Ölümü ile ilgili birbiri ile çelişen bir sürü hikaye vardır.Kimilerine göre bir yıldırım çarpması ile ölmüş,kimilerine göre Eurydice yi kurtarma konusunda başarısız olunca intihar etmiştir.Fakat yaygın kabul gören bir versiyona göre girişimlerini reddettiği Kikonesli kadınlar tarafından parçalarına ayrılmıştır.Platon devletinin onuncu kitabında bir zamanlar Orfeus olarak yaşamış olan ruh, kadınların elinden gelen bu üzücü son dolayısıyla kadın olarak doğmaktansa kuğu olarak doğmayı seçmiştir. Orfeus un başı bedeninden koparıldıktan sonra liri ile birlikte Hebrus nehrine atılmış,burada denize doğru sürüklenirken yolda bir şelalede kayaya takılarak yıllarca kahinlere hizmet etmiştir.

Orfeus öteden beri müziğin tanrısı olarak kabul edilir.Yedi telli liriyle öyle kusursuz melodiler çalmıştır ki tanrılar bile onun etkisiyle heyecanlanmışlardır.Lirin tellerine dokunduğu zaman kuşlar ve hayvanlar etrafında toplanmış,ormanda lirini çalarak yürüdüğü zaman çok yaşlı ağaçlar köklerini topraktan söküp onu takip etmiştir. Orfeus insanlığın tanrıların bilgeliğini alması için kendin feda eden bir çok ölümlüden biridir.Müziğin sembolizmi ile insanlığa ilahi sırları iletmiştir.Bir çok yazar tanrıların onu sevmelerine rağmen krallıklarını ellerinden alır diye istemeye istemeye onu ölümüne göz yumduklarını yazmıştır.

Zaman içinde gerçekten yaşayan Orfeus isimli insan ile onun temsil ettiği öğretiler birbirine girmiş,zamanla kadim bilgeliğin Yunan ekolünün sembolü haline gelmiştir.Bu Orfeus un ilahi ve kusursuz hakikatin sembolü Apollon ile ahenk ve ritmin Müz ü Kalliopenin oğlu olduğu ileri sürülmüştür.Başka bir değişle Orfeus ,müzikle ifşa edilen (Kalliope) gizli öğretidir (Apollon). Eurydice yanlış bilgi yılanınca ısırılarak ölen ve cehaletin yer altı dünyasında yaşayan insanlıktır.Bu meselde Orfeus ,ölümden kurtardığı ancak insan ruhundaki içsel kavrayışa güvenemediği için dirilişini gerçekleştiremediği için insanlığın kalbini kazanan teolojiyi temsil eder. Orfeus u parçalarına ayıran Kikones li kadınlar hakikatin gövdesini parçalayan çeşitli çelişik teolojik hizipleşmeleri göstermektedir. Orfeus un lirinden çıkan armoni ile uyumsuz oldukları sürece bu hizipleşme devam edecektir. Orfeus un başı, bu kültün ezoterik öğretilerini simgeler.Bu öğretiler(bedeni)parçalandıktan sonra bile yaşamaya devam eder.Lir Orfeus un gizli öğretisidir,yedi tel evrensel bilginin anahtarı olan yedi anahtarı gösterir.Ölümüne dair faklı anlatılar,onun gizli öğretilerini yok etmenin yollarını temsil eder sembolize eder:Bilgelik aynı anda çok farklı yollarla öldürülebilir. Orfeus un beyaz bir kuğu şeklinde bedenlenmesi meseli onun öğrettiği ruhani hakikatlerin yaşamaya ve öğretilmeye devam edeceğini gösterir.Kuğu, gizem okulunun inisiyelerini sembolize ederdi,o ayrıca dünyanın kökenini gösteren ilahi kuvvet anlamına gelirdi.