Noel Babanın Kökeni

NOEL BABA'NIN KÖKENİ

Noel Baba Hangi Kültüre Ait? Kuşkusuz, Noel’in Hristiyanların bayramı olması ve Noel Baba’nın bir Hristiyan dinsel figürü olarak algılanması, bu dinden olmayanların ilgisizliğinde ve bilgi eksikliğinde belirleyici bir etkendir. Aslında bu bağlamda, Hristiyanların bile, bir bayram olarak içeriğinin unsurları dışında ‘Noel’ ve ‘Noel Baba’ figürü hakkında pek fazla ve doğru bilgi sahibi olduğu söylenemez.

Zira onlar da Noel’i ve Noel Baba’yı sadece Hristiyanlığa ait bir şey gibi görürler. Oysa gerçek hiç de böyle değildir. Noel’in kökeni, İlk Çağ Perslerine, hatta firavunlar devri Eski Mısır’ına dek uzanan bir geçmişe dayanmaktadır. Dahası, tek tanrılı dinden önce, insanların kutsal ruhlara inandıkları çok tanrılı dinlerin, “pagan” denilen (Latince “köylü” anlamına gelir) inanç anlayışının egemen olduğu bir dönemin, aslında zamanla ilgili bir olayı açıklama çabasından başka bir şey değildir. Şöyle ki, Roma İmparatorluğu’nda Pers kökenli askerler, 1. İustinianus devrinde (527-565) kabul edilen takvimce, 25 Aralık tarihini kendi çok tanrılı dinlerine göre “Güneş Tanrı” Mithra’nın geceye karşı zaferi olarak kutlamaktaydılar. Çünkü o tarihten itibaren günler uzamakta, geceler kısalmaktaydı. Onlara göre, 25 Aralık gece yarısında, Tanrı Mithra bir mağaranın karanlığında doğmuştu…

Aslında olay, yerkürenin güneş çevresinde dönerken güneşe en uzak olduğu noktada, o tarihin en kısa gün ve en uzun gece olmasını açıklama çabasından başka bir şey değildi. O gece yarısı Mithra’ya bir boğa kurban edilirdi. Bu gelenek Mısır’da firavunlar devrinde Güneş Tanrısı Amon-Ra için de söz konusuydu. Onlar da aynı gerekçeyle Amon-Ra’nın doğumunu kutlarlardı; sadece tarihte biraz farklılık vardı. Yine bir karanlık mağarada meydana geldiğine inanılan doğumun tarihi, Jüstinyen takvimi ile 6 Ocak gününe denk düşüyordu. Roma İmparatoru Avgustus, bu Pers geleneğini resmen benimseyip devletin en büyük bayramı olarak ilan ettiğinde, 25 Aralık, ‘Natalis’ (Latince ‘doğum’ demektir) yani ‘Noel Bayramı’ bu kez Roma imparatorları için kutlanır oldu.

Zamanla Hristiyanlık Roma’nın resmi dini haline gelince, bu pagan (çok tanrılı din) geleneğinin bayramı, Hristiyanlığın kutsal günü haline dönüşmekte gecikmedi. O kadar ki, bölünme tehlikesi ile yüz yüze olan imparatorluğun bütünlüğünü korumak çabasındaki İmparator Büyük İustinianus, Hristiyan zemininde devletin birlik ve bütünlüğünü yemden kurmak istedi. Bunun için başvurduğu yöntem, pagan Roma takviminin yerine, Roma kentinin kuruluşunu başlangıç noktası olarak alan o takvime göre 754 yılındaki Noel’i yeni takvimin ilk yılı kabul etmek ve 25 Aralık tarihini Hazreti İsa’nın doğum günü (Natalis yani Noel) olarak benimsemekti. Kaldı ki Hazreti İsa’nın doğumuyla ilgili söylencelerde, O’nun da karanlık bir mağarada doğmuş olduğuna ve bu kutlu doğumu yüzyıllar önce Persli müneccimlerin önceden bildirmiş olduklarına inanılıyordu. Ancak imparatorluk sadece siyasal çekişmelerden ötürü değil, Hristiyanlık içi yorum farklılıklarından ötürü de fiilen bölünmüş halde idi. Roma Kilisesi, Mithra geleneğini sürdürerek Noel Bayramı olarak 25 Aralık tarihini kabul ederken, Mısırlı Hristiyanların (Kıptilerin) Doğu Kilisesi, V. Yüzyıl’da firavunlar devrinin geleneğine sahip çıkarak 6 Ocak tarihini benimsedi. Böylece çok tanrılı dinlerin Doğum (Noel) Bayramı, Hristiyanlık altında varlığını sürdürdü. İustinianus’un bir katkısı da o günün bir kurban bayramı olarak değil, bir tatil olarak kutlanmasını sağlamak oldu. Bu süreçte Noel Baba’nın ortaya çıkışı ise çok daha sonradır ve uzun yüzyıllara yayılan bir oluşumu vardır.

Aslında Noel Baba figürü, New York’lu bir Protestan edebiyat hocasının, Clement Clark Moore’un hayalinden çıkmış bir dinsel figürdür. C. C. Moore, 1822 yılında “Noel Gecesi” başlığını taşıyan bir şiir yazar ve Aziz Nicolas’ın Noel arifesinde, yani 24 Aralık’ta dünyayı ziyaretini anlatır.

Buna göre Aziz Nicolas, bembeyaz sakalları olan ve Ren geyiklerinin çektiği bir kızakla yolculuk yapan bir ihtiyardır; heybesinde oyuncaklar taşır ve gece vakti evlerin bacalarından girerek çocukların ayakkabılarının içine oyuncak bırakır. 1860 yılında, bu kez Thomas Nast bu masalımsı öyküye katkı yapar ve Aziz Nicolas’ın giysisini belirler: Kenarları beyaz işlemeli kırmızı bir manto, yine kırmızı renkte başlık ve kırmızı çizmeler. Peki kimdir bu Aziz Nicolas, nerelidir? Öykünün burası, bizleri özellikle ilgilendiriyor; çünkü yabancımız değil…

Yaşınıza bağlı olarak yanıtınız Kuzey Kutbu, Finlandiya ya da Coca-Cola olabilir. Fakat hiçbiri doğru yanıt değildir. Noel Baba tıpkı Aziz George gibi Türkiyelidir. Hakkında fazla şey bilinmese de en azından 270 yılına doğru Anadolu’da, Patara’da doğduğu ve 343 yılında Myre’de öldüğü biliniyor.

Kaynak: http://www.serenti.org/atalari-pagan-tanrilari-yaninda-noel-baba-daha-dunku-cocuk/

Emek ve zaman sarfedilmiş bir araştırma olmuş. Fakat Aziz Nicolas ile Noel Baba'nın aynı karakterin farklı devşirmeleri olduğu fikrine hemfikir değilim. Aslına bakarsanız birçok inanışta ve mitolojide çevresine sürekli iyilikler yapan ak sakallı bir dede figürü sürekli olmuştur. Hızır, Aziz Nicolas, Noel Baba veya pek yakın bir zamanda seyrettiğimiz üzere Gandalf

Kalmakta olduğum ülkenin sansasyonel geleneklerinden biri olan kutlamaların baş aktörü olan Sinterklaas (aziz nikolas) İslamiyet öncesi dönemde Antalya'da -eskinin ismiyle- Myra şehrinde dünyaya gelmiş bir antik Yunan piskoposudur. Yani tamamıyla Dinî kimliği vardır ve Hristiyanlık inancına tabii bir karakterdir. Kökeninin -sizin de belirtmiş olduğunuz üzere- pagan inanç sisteminde Odin tasvirine dek uzandığı tartışıladursun, günümüzdeki formu bahsettiğim üzeredir. Resimde göreceğiniz üzere başında ön cephesinde haç bulunan kırmızı bir şapkası; elinde ucu spiral formda altından bir âsa; sırtında Kırmızı bir pelerin ve kıyafetinde altını simgeleyen sarı renk yoğunluğu mevcuttur. Etrafında ise kendisine hizmet eden Zwarte Piet (Kara Peter) denen elemanları vardır. Geyiklerin çektiği bir araçla falan uçmaz, karayolu üzerinden at vasıtasıyla gelir. 6 Aralık günü Sinterklaas günü olarak kutlanır.

Noel baba'ya gelirsek, tercihimi son cümlendeki Coca Cola olarak yapıyorum. Yani doğru cevap: A Tamamen Coca Cola'nın yarattığı ticari bir karakterdir. Renklerindeki uyum da bundan ötürüdür. 100 yıllık Noel Babanın, 2000 yıllık Sinterklaas'tan daha yaygınca tanınıyor olması bu ticari başarının sonucudur diyorum. Fakat, ''esinlenme var mıdır?'' diye sorulacak olursa; ''neden olmasın?'' derim. Zîra kanatları olan iri göğüslü ve geniş kalçalı bir iyilik perisi yerine, insanların dinî anlamda aşina oldukları bir karakterden yola çıkarak yeni bir karakter türetmek daha az tepki almanızı sağlayacaktır...

Zamanla Hristiyanlık Roma’nın resmi dini haline gelince, bu pagan (çok tanrılı din) geleneğinin bayramı, Hristiyanlığın kutsal günü haline dönüşmekte gecikmedi. O kadar ki, bölünme tehlikesi ile yüz yüze olan imparatorluğun bütünlüğünü korumak çabasındaki İmparator Büyük İustinianus, Hristiyan zemininde devletin birlik ve bütünlüğünü yemden kurmak istedi. Bunun için başvurduğu yöntem, pagan Roma takviminin yerine, Roma kentinin kuruluşunu başlangıç noktası olarak alan o takvime göre 754 yılındaki Noel’i yeni takvimin ilk yılı kabul etmek ve 25 Aralık tarihini Hazreti İsa’nın doğum günü (Natalis yani Noel) olarak benimsemekti. Kaldı ki Hazreti İsa’nın doğumuyla ilgili söylencelerde, O’nun da karanlık bir mağarada doğmuş olduğuna ve bu kutlu doğumu yüzyıllar önce Persli müneccimlerin önceden bildirmiş olduklarına inanılıyordu. Ancak imparatorluk sadece siyasal çekişmelerden ötürü değil, Hristiyanlık içi yorum farklılıklarından ötürü de fiilen bölünmüş halde idi. Roma Kilisesi, Mithra geleneğini sürdürerek Noel Bayramı olarak 25 Aralık tarihini kabul ederken, Mısırlı Hristiyanların (Kıptilerin) Doğu Kilisesi, V. Yüzyıl’da firavunlar devrinin geleneğine sahip çıkarak 6 Ocak tarihini benimsedi. Böylece çok tanrılı dinlerin Doğum (Noel) Bayramı, Hristiyanlık altında varlığını sürdürdü. İustinianus’un bir katkısı da o günün bir kurban bayramı olarak değil, bir tatil olarak kutlanmasını sağlamak oldu. Bu süreçte Noel Baba’nın ortaya çıkışı ise çok daha sonradır ve uzun yüzyıllara yayılan bir oluşumu vardır.

 

Kaynak: http://www.serenti.org/atalari-pagan-tanrilari-yaninda-noel-baba-daha-dunku-cocuk/

Anlatımı çok çelişkili buldum bazı itirazlarım var.

1) Jüstinyen zamanında batı roma çoktan çökmüştü, Alerik komutasında ki vizigot orduları roma şehrine girmiş ve bütün soyluları kılıçtan geçirerek cesetlerine... neyse gerisini anlatmıyım.

2) jüstinyenin 25 aralığı İsanın doğum günü olarak benimsediği söylenmiş. Bu da doğru değil.

Hristiyanlığın en başından itibaren bütün hristiyanlar bunda hem fikir idi! Kutsal ruhun ne olduğu meselesi gibi çok kritik konularda bile anlaşamamasına rağmen bunda hemfikirdiler.

Yani kralın benimsemesi yahut dikte ettirmesi yahut lutfetmesi gibi bir durum yok.

Öncelikle kiliseler ve halk bunda hem fikirdi zaten...

3) Son olarak ise batı roma kilisesine karşı doğu olarak mısırlı kıptiler gösterilmiş.

Bu da çok büyük çelişki. Doğu kilisesi her zaman için constantinepole yani bizanstır.

Bahsi geçen yıllarda batı hristiyanlığı diyebileceğimiz roma kilisesi zaten bir hiçti, bir devletleri bile yoktu.

O dönemde zengin ve kudretli olan asıl 2.güç bizans ile pers hristiyanlığı idi.

Birbirleri ile çok sıkı bir propaganda savaşına girmişlerdi ve görüş ayrılığı (mezhepsel yani) asıl bu 2si arasında idi!

Çünkü çok zenginlerdi, karınları tok sırtları pekdi, 2sininde kudretli birer devleti ve ordusu vardı.

Bahsi geçen yüzyılda roma ile mısırı kimse iplemiyordu.

Ki mısır hiç bir dönemde de ön plana çıkmamıştır.