Haiku

Haiku: Haiku sözcüğü, doğal ya da olağan

anlamına gelen hai seslemiyle, gök

ya da boşluk anlamına gelen ku sesleminin

bileşmesinden oluşmuştur. 16. yüzyılda ortaya

çıkıp 17-19. yüzyıllarda gelişen, üçlü dizelerle

yazılan, [orijinal dilinde] 17 heceden (5-7-5)

oluşan, konusunu genellikle mevsimlerden,

yılın ilk ayından, doğadan ve insandan alan

lirik bir Japon şiir tarzıdır. Birinci ve üçüncü

dize kendi arasında kafiyelidir. Bu şiirlerde

inançları simgeleyen doğa imgeleri kullanılır.

Haiku şairleri bazen yazdıkları haikunun

yanına konu ile ilgili bir de resim çizerler.

Başo, Kyoshi, Otsuji, Taigi türün öne

çıkan şairleridir. Orhan Veli, İlhan Berk,

Sina Akyol, Turgay Kantürk, Enis Batur,

Oruç Aruoba Türkiye'de haiku tarzında

şiir yazmış olan şairlerdendir.

Haikular

Takahama Kyoshi

Şafak sökerken,

Kiraz çiçeklerine

Vurup geçer yağmurun sesi.

Çisil çisil yağan

Hoş yağmurda

Kiraz çiçekleri sarhoş.

Kiraz çiçeklerinde kaybolup

Çam ağacında ortaya çıkıverir

Yağmurun ipi.

Ezip geçmek

Zordur ya,

Dökülmüş kiraz çiçeklerini.

Bir yolcunun

Kiraz çiçeklerini döken rüzgarında,

Dönüp baktım arkama.

Ne büyük bir suç,

Kiraz çiçekleriyle kendinden geçmiyor,

Kyoto’nun bayanları.

Hem tapınak,

Hem dağ geçidi,

Çiçek bulutlarının üstünde şimdi.[1]

Kiraz çiçekleriyle sarılmış etrafı,

Şamisen çalan

Kör bir bayan.

Kiraz çiçeklerinin aydınlığında,

Konuşan bir papağan,

Kızıl köprünün tahtasında.

Göze çarpan,

Beyaz bir kiraz çiçeği,

Sake’nin sarhoşluğu.[2]

Bugünün kiraz çiçeklerine,

Dolunay takılı sanki.

Bir yaprağı

Eğleniyor uzakta,

Dökülen kiraz çiçeğinin.

Anıların ırmağından geçerken,

Yine kiraz çiçeği yağmuru.[3]

Dökülen kiraz çiçeklerini,

Durdurmanın bir anlamı

Yok ki.

Kiraz çiçeği ağacının tepesinde,

Bir görünüp bir kaybolan

Hangi kuş ki?

Kiraz çiçeği bulutu,

Uzaktaki bir tapınağı

Selamladım.

Akşam kirazı,

Bir işi var,

Bu küçük kağıt fenerin.[4]

Bu denizin dibinde,

Bir inci

Açıyor kiraz çiçeği.

Dağ kirazı,

Anılarım var

Eski bir dosta rastlamış gibi.[5]

Beyaz bulutların,

Geçip gittiği bir zirvede

Kiraz çiçekleri.

Gittiğim ufuğun,

Güneş batışında

Bir dağ kirazı.

Dağ kirazı işte,

Çıtır çıtır yanar

Sobam.

Dağın eteklerinde

Bir kiraz çiçeği,

Yabani otların içinde.

Akşam çökünce,

Işıklandırdım

Evimin kirazlarını.

Çam varsa,

Kiraz çiçeği bulutu da var.

İşte memleketim.

Kiraz çiçeği işte,

Kolumun üstüne

Telaşla dökülen de.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Çiçek bulutları diye bir deyim var. Bu, kiraz çiçekleri tam

olarak açtığında ve uzaktan buna bakıldığında pembe

bulutlar gibi gözüktüğünden yola çıkılarak söylenmiş.

[2] Sake pirinçten yapılmış bir Japon içkisi.

[3] Kiraz çiçeği yağmuru deyimi, kiraz çiçeklerinin

açması hep yağmurlu bir döneme denk geldiğinden çıkmış.

[4] Japonlar kiraz çiçeklerini akşam da görmek için

ışıklandırırlar.Bu yüzden ‘akşam kiraz çiçeği ‘ deyimi

doğmuş. Ancak ben ahengi bozmasın

diye sadece akşam kirazı olarak çevirdim)

[5] Dağ kiraz çiçeği, diğer kiraz çiçeklerinden

daha yabani. Farklı bir tür.Ancak görsellik

açısından şehirdekine yenilmiyor.