Eski Mısır'da Alfabe-Dil-Yazı

Hiyeroglif Alfabesi

Eski Mısırlılar hiyeroglifleri binlerce yıl kullandılar.Ancak Mısır'ın tarihine Persler girince ve Persler Mısır'a tamamen hakim olunca bu yazı unutulmaya başlandı. Böylece bu durum Mısır'ın doğal yaşamını bozmaya başladı. Daha sonraları da Yunanlar istila edince birleşik bir ülke oluştu. Yunanlılar başta Makedon Kralı Philip ile birleşti ve en etkili zamanını da Büyük İskender ile yaşadı. İskender, Perslileri devirince, ordusunu Mısır'a çekti. Mısırlılar tarafından kahraman biri olarak karşılandı çünkü O, Pers krallığını sona erdirmişti. Mısırlılar onu firavun gibi ya da bir tanrı gibi gördüler.

Büyük İskender, MÖ 323 yılında ölünce, imparatorluğu üçe bölündü ve başlarına da üç güçlü komutan geçti. Mısır tahtına Ptolemy I geçti ve Ptolemy I, Büyük İskenderin kavanozda korunan vücudunu aldı ve balla doldurup İskenderiye'ye geri gönderdi. Ptolemy, Mısır'da kar amacı için sert bir tutum izlerdi. O, Mısırlılar tarafından Büyük İskender'in bir parçası olarak saygıyla karşılanmıştı. Ptolemy sonra firavun oldu ve Ptolemy I olarak anıldı. Mısır'daki 32. Hanedanlık'a ismi verildi. O'nun erkek haleflerinin tümüne Ptolemy denildi, kadınlarına da Cleopatra.

Ptolemic dönemde, Yunan ve Mısırlı dilleri aynı anda kullanıldı. Roma zamanında Latince kullanılmış ve ara sıra da Yunanca. Bu yüzyıl boyunca hiyeroglif kullanılmadığından kimse birşey anlamamaya başlamıştı. Romalı yazarlar da hiyeroglif kullanmadığından bu dil bu zamanda ölmüştü.

http://www.s9.com/images/portraits/29943_Flavius-Theodosius.jpg

Flavius Theodosius

MS 391 yılında Bizans İmparatoru Theodosius, tüm putperestler tapınaklarını saltanatı boyunca kapttırmıştı. Bu eylem 4000 yıllık geleneği sona erdirmişti. Eski Mısrılıların mesajları 1500 yıl kaybedilmişti. Jean Francois Champollion (1790-1832) Rosetta Taşı'nı bulmuş ve Eski Mısır dilini tekrar ayağa kaldırmıştır. Bu sayede Mısır yaşamını ve neler yaptıklarını bilebiliyoruz.

http://neferkaminanu.files.wordpress.com/2009/11/306.jpghttp://sozcugaleri.cubecdn.net/wp-content/uploads/2013/09/1hiyeroglif.jpg

Jean-Francois Champollion ve Rosetta Taşı

Hiyeroglifler, Eski Mısırlılar tarafından "Tanrının Kelimeleri" olarak bilinirdi ve en çok rahipler kullanırlardı. Tapınak duvarlarını süsleyen bu yazılar çok dikkatlice çizilmiştir. Zamanla yerini hieratic dediğimiz yazıya bırakmıştır. Bu bir elyazmasıdır. Resimlerle yazılar kısaltılmıştır.

http://iblog.milliyet.com.tr/imgroot/blogv7/Blog333/2011/09/11/49/56118-3-4-d6785.jpg

Hiyeroglifler sütunlara ve duvarlara yazılırdı. Soldan sağa veya sağdan sola doğru okunurdu. Metni okurken

yönünü ayırt etmek mümkün değildir çünkü insan ve hayvan figürleri satırın başındadır. Üst semboller, alt

sembollerden önce okunurdu.

Hiyeroglif işaretler dört kategoriye ayrılır:

1. Alfabetik işaretler tek bir sesle gösterilmiştir. Ancak Mısırlıların çok sesli harfi vardır ve "e" veya "v" her ikisi de resmedilmemiştir.

2. Hecesel işaretler. İki veya üç sessizle birleşerek resmedilmiştir.

3. Nesneler için, kelime gibi kullanılan nesnelerin resimleri olan kelime işaretleridir. Onlar dikey yerleştirilir ve bir işaret bir kelimeyi gösterir.

4. Bir nesnedeki bir resmi belirleyen ve okumaya yardım eden yöntemdir. Örneğin, bir kelime soyut bir kavramı ifade ediyorsa, resim papirüs ile sarılıp gösterilir ve resimsiz sadece yazı ile anlatılırdı.

"Gizemli , bilinmeyenli çizgiler,resimler,taslaklar,işaretler,şifreler,insanlar,hayvanlar,masal

yaratıkları,bitkiler,meyveler,araçlar,elbise parçaları,örgüler,silahlar,geometrik şekiller,dalgalı çizgiler ve

alevler.Bunlar Tahta üzerinde,taş üzerinde ve sayısız papirüsler üzerinde bulunurlar.Tapınak duvarlarında,mezar odalarında,anı levhalarında,tabutların,çekmecelerin üzerinde bulunurlar.Mısırlılar eski

ulusların yazmayı en çok sevenlerindendir."

Hiyeroglif nasıl okunup yazılır?

Mısır yazısı,çoğu,nesnelerin resmi olduğundan rahatlıkla ayırt edilebilen 700'den fazla işaretten

oluşmuştu. Yanda görüldüğü gibi,her bir işaret ,gerek özel bir nesneyi,gerekse belli bir sesi temsil

ediyordu. Hiyeroglif yazısı soldan sağa ya da aşağıdan yukarıya yazılabilirdi.Hayvanların ya da insanların

yüzleri sola dönükse soldan sağa,sağa dönükse sağdan sola okunurdu.

Ne ile yazarlardı?

Yazıcılar ,mürekkep ve fırça kullanarak papirüs denen sazlardan yapılmış özel bir çeşit kağıda yazı

yazarlardı. Ayrıca ostraka olarak bilinen kırık çömlek parçalarının üzerine de yazarlardı.

http://www.ekrembugraekinci.com/Resimler/antik%20misirda%20papiruse%20yazi%20yazan%20katip.JPG

Yazıcı

Yazıcılar:

Mısır hiyeroglif yazısı son derece karmaşıktı.Yazıcı adı verilen kimseler,okumak ve yazmak için özel

olarak eğitilmişlerdi.Bu becerileri onlara güç ve saygınlık kazandırıyordu. Yazıcılar tapınaklarda ya da devlet

yönetiminde iyi işlere girebiliyorlardı. Çoğunluk vergi de ödemiyordu.

Stenografi:

Daha sonraları Mısırlılar,hiyeroglif yazısının daha kolay bir uyarlaması olan 2 türlü steno yazı

geliştirmişlerdir.Hiyeroglif yazısı ise, tapınaklardaki ve kamusal yapılardaki kayıtlarda kalmıştı. Mısırlılar,bir

yazı biçimi bulan en eski uluslardan biridir. Onların "Alfabeleri" bizim bugün kullandığımız gibi harflerden

değil,resim ve işaretlerden oluşmuştu. Biz Mısır yazısına "Kutsal yazı" anlamına gelen hieroglif adı

veririz.Bu isim Mısırlıların,yazı yazma yetilerinin onlara ilim Tanrısı Tot tarafından verildiğine inanıyor

olmalarından kaynaklanıyor. Firavun adları kartuş adı verilen oval bir çerçevenin içine yazılırdı.

YAZI STİLLERİ

Hieratic: Papaz Sınıfı. Eski Mısır’da kullanılan ve hiyerogliften türeyen bir yazı türüdür.

Demotik: Halk. Hiyeroglifin el yazısı şeklinde olanına denilmektedir.

3000 yıllık uzun bir tarihin başından sonuna Eski mısırlılar dini ve dünyevi yazılarının yazmak için 3 çeşit yazı kullanmışlardır:

1. HİYEROGLİF:

http://www.tarihpedia.com/images/Misir/genel/hiyeroglif1.jpg

Hiyeroglif diğer 2 yazının temelidir. Mısır’a gelen Yunanlılar bu ismi buldular. Tapınak duvarlarında ve genel yapıtlarda başlıca bu yazı kullanılıyordu. Anlamı ise “Kutsal Yazıt” , Yunanca “Hieros(Kutsal)+Glypho(Yazıt)” demektir. Hiyeroglif MS’ya kadar tarihöncesinden sonra kullanıldı. Fikirlerini ve düşüncelerini açık ve görülebilir bir şekilde resimlerle yazarak belirtiyorlardı. Philae Adası’ndaki İsis Tapınağı’nın duvarlarında en son hiyeroglif yazılar yazıldı.

Tapınaklar ve mezarların duvarlarındaki anıtsal kitabelerde kullanılmıştır. Fakat tabutlarda bulunan başka papirüsün üzerine de yazılmıştır. Sık sık işaretlerler çeşitli renklerle boyanırdı. Yazının kalitesi, yüksek derecede ayrıntılı işaretlerden değişmektedir.

Papirüs ve şeritleri üzerine çizilmiştir. Sık sık basit şekilde belirtilmiştir. Fakat hala onlar kişisel işaretler olarak tanımlanırlar. Hiyeroglifsel yazının özel el yazısı formu Ölünün Kitabı için kullandılar.

Aynı zamanda bazı işaretler kırmızıya boyanmıştır. Diğerleri ise siyaha boyalıdır.

2. HİERATİK:

http://www.tarihpedia.com/images/Misir/genel/hieratic.jpg

Hieratik yazı, hiyeroglif gibi eskidir. Fakat çok el yazısı kullanılmıştır bu yazı türünde. Kamış fırçayla papirüsün bir sayfasına hızlı bir el çiziminin sonucudur. Yazılırken, yazıcı çeşitli detayları sıklıkla dahil etmiştir ve üzerinden farklı bir betimleme yapmıştır. “di.gif” imajı, örnek olarak bir silahı temsil ediyordu. Çeşitli küçük işaretler ir seferde yazılırlar ve birlikte silinirler. Fakat buna rağmen hieratik yazı hiyerogliflerin içine kopyası çıkarılabilen bir yazıdır.

Hieratik başlıca papirüste veya keten kumaşının üzerinde, dini ve dünyevi eserlerde kullanılıyordu.

Yunan-Roma Çağı’ndaki bir tapınak duvarındaki bir kitabede hieratik yazıya bir örnek vardır.

Hieratik , Yunanlılar tarafından söyleniyordu. Çünkü onlar Mısır’a gelirken bu yazı hemen hemen neredeyse Mısırlı papazlar tarafından kullanılıyordu. Yunanca “hieratikos” = “Papaz Gibi” demektir.

Demotikten önce yönetimle ilgili özel yazılarda kullanılıyordu.

3. DEMOTİK:

http://www.ancient-egypt.org/language/writing/demotic_sample.jpg

Demotik yazı, 25.-26. Hanedanlık zamanında kullanılmaya başlandı. Kısmen, hieratikten başka bir evrimdi. Hieratike benzer ama demotik bir el yazısıydı ve çok okunaksız oluyordu. Bir grup hiyeroglifleri temsil eden papaz sınıfına ait işaretler, farklı sınıflarda değerlendirirler. Bunlar tamamen yeni işaretler veriyordu. Yavaş el yazısı ile hiyeroglif metin arasındaki bağlantı demotik ile bitti. Hieratik yazılar çevrilmeden önce hiyeroglife kopyalanıyordu. Ama demotikte bu yoktur.

Demotik genelde yönetin ve özel yazılarda kullanılıyordu. Fakat hikayelerde ve kitabelerde oldukça anlaşılmazdır. Demotik Yunanca’dan geliyor: “Demotikos =Popular”.

tarihpedia.com