Röportaj: Jose Saramago: 'Yaşamak için ölmemiz lazım’

Röportaj: Jose Saramago: 'Yaşamak için ölmemiz lazım’

“Ben karamsar değilim, dünya çok kötü” diye cevap veriyor yazar ve ekliyor: “Binlerce yıllık medeniyetin sonunda geldiğimiz noktaya bakın, insanoğlu gerçekten bu mu? Bütün çabamız buraya varmak için miydi? Biz hayatı hak etmiyoruz.”

* * *

1998’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Portekizli yazar Jose Saramago ile son romanı “Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş”u ve edebiyatını konuştuk

Jose Saramago, edebiyat meraklılarının muzip anlatımı ve özgün üslubuyla yakından tanıdığı, pek çok kitabı Türkçeye çevrilen bir yazar. 1998 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Portekizli yazar, şu sıralar İstanbul’da.

Jose Saramago ile edebiyatını, dünyaya bakışını ve geçen günlerde Türkiye’de yayımlanan son romanı “Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş”u konuştuk.

Roman şu cümleyle başlıyor: “Ertesi gün hiç kimse ölmedi.” Bir 31 Aralık günü, kimsenin ölmediği ve 7 ay boyunca da ölmeyeceği bir sabaha uyanır insanlar. Ölmemek, insanoğlunun bütün düzenini değiştirir, kaos başlar. Saramago, bu kitabın ölümden çok yaşlılık üzerine olduğunu söylüyor. Bitmeyen bir yaşlılık... Diyor ki, “Tıptaki değişimler insanların yaşamını uzatıyor, ama bu kadar yaşlı insanı ne yapacağımızı bilemiyoruz.” Yazar romanını şöyle özetliyor: “Yaşamak için ölmemiz lazım.”

Saramago’nun diğer bir kitabından, “Ricardo Reis’in Öldüğü Yıl”dan konuşmaya başlıyoruz. Portekizli şair Fernando Pessoa’yı ve şiirlerinde zaman zaman kullandığı ismi Ricardo Reis’i buluşturan romanın unutulmaz sözünü hatırlatıyorum Saramago’ya:

“Bilgedir dünyayı seyretmekle yetinen.” Bu noktada yazar, yani dünyayı anlatan kimdir? Saramago bir 'anlatıcı’ olarak adlandırılmak istemediğini söylüyor ve ekliyor:

“Bir tiyatro eserinde anlatıcı nerededir? Yoktur. Bir tabloya bakarken nerededir? Yoktur. Seninle tablo arasında doğrudan bir ilişki vardır. Ben eserin kendisiyim. Bir ressamım ve kelimelerle resim yapıyorum.”

Saramago’nun yalnızca nokta ve virgül kullanması, bir paragrafının tüm sayfayı doldurması şu soruyu getiriyor akla: Sayfanın blok halinde uzanan bu hali de yazarın 'resminin’ bir parçası mı?

Saramago, Türkçe çevirilerinden birini eline alıyor, bakıyor ve gülümsüyor:

“Bunu bugüne kadar hiç böyle düşünmemiştim ama evet. Okuyucularım, üzerinde isim olmayan bir kitabı açıp böyle bir sayfayla karşılaştıklarında benim olduğunu anlar. Orada ben çıkarım karşılarına.”

Kara Kitap’ı okuyor

Karşımızda Nobelli bir yazar olunca 'ödüldaş’ı Orhan Pamuk’u sormamak olmaz. “Şu anda 'Kara Kitap’ı okuyorum” diyor Saramago. Komünist Parti üyesi olan yazar, yaptığı röportajlarda edebiyat kadar siyasete de değiniyor. Pamuk Nobel’i aldığında Türkiye’de ortaya atılan “ödülün edebi yetkinliğine değil, Türkiye’yi eleştiren siyasi görüşlerine verildiği” iddialarını ise şöyle yorumluyor: “Akademinin ödülü bana komünist olduğum için verdiğini düşünmek kadar saçma!”

Eski söyleşilerinden birinde “İnsanlar demokrasiyle yaşadıklarını sanıyor, oysa zenginin hükümdarlığında yaşıyoruz” demişti. Hayata bu kadar karamsar mı bakıyor hâlâ?

“Ben karamsar değilim, dünya çok kötü” diye cevap veriyor yazar ve ekliyor: “Binlerce yıllık medeniyetin sonunda geldiğimiz noktaya bakın, insanoğlu gerçekten bu mu? Bütün çabamız buraya varmak için miydi? Biz hayatı hak etmiyoruz.”

MİRAÇ ZEYNEP ÖZKARTAL

Milliyet

18/05/2007

Eski söyleşilerinden birinde “İnsanlar demokrasiyle yaşadıklarını sanıyor, oysa zenginin hükümdarlığında yaşıyoruz”

cok guzel ve yerinde bir soz..yazı cok guzel tesekkurler

Ben karamsar değilim, dünya çok kötü

ewt haklı

Kata senin bu tanıtımların olmasa nasıl farklı yazarları tanıyacağım bilmem yani burda tanıtıp , özet geçmesen muhtemel aynı tek düze yazarlarla devam ederim...Kitap okumak için fazla vaktim olmuyor o nedenle bir kitap kötü olunca hevesim kaçıyor ...Tanıttığın kitaplardan beğendiklerimi liste yaptım sırayla alırım artık ..Tabi Saramago nun son romanı '' Bir varmış bir yokmuş '' u da ekledim Sağol tekrardan ....

Ne güzel demiş :

'' Ben karamsar değilim , dünya çok kötü '' ...

baktığın pencereden hayat yüzünü gösteriyor......

Kata senin bu tanıtımların olmasa nasıl farklı yazarları tanıyacağım bilmem yani burda tanıtıp , özet geçmesen muhtemel aynı tek düze yazarlarla devam ederim...Kitap okumak için fazla vaktim olmuyor o nedenle bir kitap kötü olunca hevesim kaçıyor ...Tanıttığın kitaplardan beğendiklerimi liste yaptım sırayla alırım artık ..Tabi Saramago nun son romanı '' Bir varmış bir yokmuş '' u da ekledim Sağol tekrardan ....

 

 

Ne güzel demiş :

 

'' Ben karamsar değilim , dünya çok kötü '' ...

reportajı benı de etkıledı ama okumus degılım..bugun baktım ama gözum baska ıkı kıtaba kaydı onlardan sonra ılk bu kıtabı alıcam:)

Ben karamsar değilim , dünya çok kötü

harbiden çok güzel bir söz

Balım yoksa K da mı gördün bu adamı? :D Evet evet itiraf ediyorum ben de orda okudum :D Eline sağlık.. Ben bu noktalama işaretleri olayına takıldım Sen ne diyorsun?

gulum ben k dan degıl de nette surf yaparken rastladım:) k ı hazırandan berı takıp edeıorum:( ıcım dısım felsefe oldu 4 haftadır..bugun can kıtapevıne gıttım..Bir varmış bir yokmuş yoktu o sırada john banvılleyı gordum:D(maymun ıstah:p) irlanda deyınce kanım kaynadı önceden de methını duymustum aldım:D bı de f.pessoa /huzursuzlugun kıtabını aldım:D ben her halde bu kıtabı uzun bısure gene okuyamaıcagım:)

gulum ben k dan degıl de nette surf yaparken rastladım:) k ı hazırandan berı takıp edeıorum:( ıcım dısım felsefe oldu 4 haftadır..bugun can kıtapevıne gıttım..Bir varmış bir yokmuş yoktu o sırada john banvılleyı gordum:D(maymun ıstah:p) irlanda deyınce kanım kaynadı önceden de methını duymustum aldım:D bı de f.pessoa /huzursuzlugun kıtabını aldım:D ben her halde bu kıtabı uzun bısure gene okuyamaıcagım:)

Ben de K yı çok zamandır alamıyordum. Zaten daha önce aldıklarım da kaybolmuş 2 tanesi dışındakiler Bir ara üşendim kaç ay çıkıp almaya:D sonra da iyice unutmuştum. Bu haftaki aklıma geldi birden, aldım tesadüf bu adam vardı Şimdi yine başladım okumaya;)

Can Kitabevi dediğin yayınsa kitapların yaprakları dökülüyor hep neden ordan alıyorsun ki?

Bence de çok haklı. Fakat asıl mesele, hak verenlerin ne yaptığı...