Plüton Gezgeni ve New Horizons Uydusu

Plüton gezegenine en yakın mesafeye ulaşılarak dünyaya fotoğraflar gönderen. New Horizons, geçen ay gezegene 1,6 milyon km yaklaştı. Plüton'un ayrıntılı fotoğraflarını çekmek ve diğer bilimsel verileri toplamak için sadece tek bir şansı ve birkaç saati var...

Plüton cüce gezegeninin ayrıntılı fotoğrafları dünyaya çok net bir şelik de gönderdi. Uzmanlar, New Horizons'ın Plüton'la randevusunun uzayın keşfinde tarihi bir anı temsil ettiğini belirtiyor. Böylece, klasik dokuz gezegenle ilgili "ön keşif" tamamlanmış oldu. New Horizons en son Plüton'un en büyük uydusu Charon'ın fotoğraflarını göndermişti.

PLÜTON GEZEGENLİKTEN ÇIKARILMIŞTI

Çek Cumhuriyeti'nde bir araya gelen bilim adamları, uzun tartışmaların ardından karar verdi: ''Plüton artık gezegen olarak tanımlanamaz...''

Uluslararası Astronomi Birliğinin toplantısına katılan saygın bilim adamları, bir hafta süren tartışmaların ardından, gezegen tanımının ne olduğu üzerine anlaşmaya vardı.

Yeni tanıma göre, kendine ait net bir yörüngesi olmayan Plüton, artık gezegen olarak kabul edilmeyecek. Plüton'un yörüngesi, Neptün'le belirgin biçimde kesişiyor.

1930'da keşfedilen Plüton'un gezegen sıfatının geri alınmasıyla, güneş sistemindeki gezegen sayısı 8'e düştü.

Güneş sistemindeki gezegenler artık şöyle sıralanıyor: Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün.

Peki Plüton neden gezegen değil

Uzun yıllar boyunca "9. gezegen" olarak bildiğimiz Plüton, 2006 senesinde gezegen olma statüsünü kaybetti. Bu, Plüton'un -muhtemelen- hiç umrunda olmamakla birlikte, yeryüzü insanlarının aklına neden böyle bir değişikliğe gidildiği sorusunu getirdi. Bizlerin aklına getirdiği şey ise, insanların kendi akılları sıra koydukları tanımların, doğa için ne kadar önemsiz olduğu idi. Tıpkı bir hayvana "Sen insansı maymunlardansın." diye isim takmamız gibi.

Aslında Plüton "gezegen" ünvanını tamamen yitirmedi. Artık "cüce gezegen" olarak anılıyor. Plüton, Güneş Sistemi içerisinde, Güneş'in etrafında dönen en büyük 2. cüce gezegendir, birincisi ise Eris cüce gezegenidir. Günümüzde bu tip cüce gezegenlere, Plüton'un şerefine "plutoid" adı da verilmektedir.

Tanımsal olarak cüce gezegen, bir gezegen kadar büyük kütleli olmayan, ancak bir uydu kadar da küçük kütleli olmayan gök cisimlerine verdiğimiz bir isimdir.

Plüton'un ekvatorundaki çapı 2.274 kilometredir. Dünya'nın ekvatoral çapı olan 12.756 kilometreye kıyasla oldukça ufaktır. Kütlesel olarak da Dünya'nın %0.2'si kadar bir kütleye sahiptir.

Bir gök cisminin, örneğin Plüton'un, büyük bir kütleye sahip olamamasının ana sebebi, 4.57 milyar yıl önce Güneş Sistemi'miz oluşurken, bu gök cisimlerini oluşturacak materyallerin çok fazla kütlede olmamasıdır. Genellikle bu tip ufak gök cisimlerinin etrafında ondan daha büyük gök cisimleri oluşmuş ve materyalin büyük kısmı onların kütleçekimi sebebiyle onların yapısına katılmıştır.

Plüton, çevresel olaraksa ekvatorda 7323 kilometredir. Bu, Dünya'nın ekvatoral çevresinin %18'ine eşittir.

Plüton Hakkında Ne Biliyoruz?

Güneş sisteminde bulunan gezegenler hakkında belki de en az bilgiye sahip olduğumuz gezegendir Plüton. Bu sistemin "cüce gezegeni" Plüton hakkında bilinenler hala çok sınırlı. Bildiklerimiz sınırlı olsa dahi gezegen hakkında bilinenler, onun en ilgi çekici gezegenlerden birisi olmasını sağlamıştır. Örneğin, Güneş etrafında bir tur atması 248 yıl sürüyor. Keşfedildiği 1930 yılından bu yana yörüngesinin sadece 3'te 1'ini kat etmiş. Bir diğer ilginç bilgi ise ilk kez fark edildiği noktaya 2178 yılında gelecek olmasıdır.

Plüton ilk defa 1930 yılında Clyde Tombaugh tarafından keşfedildi. Fakat daha sonra güneşin yörüngesinde normal olarak değil egzosentrik –kafasına göre- olarak döndüğü hesaplandı. 70'li yıllara gelindiğinde ise alınan görüntülere göre Plüton'un labut şeklinde olduğu anlaşıldı. Bunun nedeni ise Charon isimli bir uyduya sahip olmasıydı. 90'lı yıllarda ise artık daha büyük bir soru vardı: Plüton bir gezegen mi yoksa asteroid mi?

Dünya, 'cüce gezegen' hakkında milenyumla birlikte daha fazla bilgi sahibi olmayı beklerken, 2006 senesine geldiğimizde, Uluslararası Astronomi Birliği tarafından Plüton'un tam bir gezegen olmadığı açıklandı. Sebep olarak ise pek de bilimsel temellere dayalı olmayan, Neptün ötesindeki Kuiper Kuşağı içerisinde Plüton büyüklüğünde ve hatta ondan daha büyük, onlarla ifade edilebilecek kadar çok sayıda göktaşı olduğunu öne sürdüler. Bu kısmi aforozdan sonra Plüton'un ismi de 134340 olarak güncellendi.

Buna rağmen Plüton hakkındaki araştırmalar devam etti ve aynı sene içerisinde New Horizons isimli uzay aracı, Plüton'u incelemesi amacıyla uzaya gönderildi..

New Horizons, 19 Ocak 2006 tarihinde, Florida'dan fırlatıldı ve kendisi Plüton için yollanan ilk uzay aracı özelliğine sahip. 2007 yılında Jüpiter'in yanından geçerken dev gezegenin çekim gücünü kullanarak hızını artırdı. Yolculuğun Jüpiter'den sonraki kısmında yıllık kontroller haricinde uyuyan New Horizons, 6 Aralık 2014'te yeniden uyandırıldı. 4 Temmuz 2015'de, Plüton'a varmasına günler kala zaman karmaşası yüzünden hata vererek Dünya'yla olan iletişimini kaybetti. Güvenlik moduna giren araç, birkaç gün içinde sorunu çözdü ve bilimsel gözlemlerine kaldığı yerden devam etti.

Son kontrol ve gözlemler sonucunda uzay aracının 14 Temmuz 2015'da –bugün- Plüton'un yanından geçeceği açıklandı ve o günden beri tüm Dünya bu keşfin sonuçlarını bekliyor. Bu uzay aracı, Plüton'a en yakın mesafeye ulaşarak gezegeni fotoğraflayacak. Uzay aracının göndermeye başlayacağı veriler, bu gezegenin şu ana kadarki en net görüntüleri olacak. Yaklaşık 2500 km çapındaki Plüton'un yanından saniyede 14 km gibi müthiş bir hızla geçeceğinden en yakın plan fotoğrafları çekmek ve ölçümleri almak için yalnızca birkaç dakikası olacaktır. Yanında o hızını kesecek kadar yakıt taşımadığı için, yörüngeye girmesi ya da bir şey indirmesi mümkün değildir. Yalnızca hızla geçip gidecektir. Arabayla bir binanın yanından geçerken binanın fotoğraflarını çekmeye çalışmak gibi. O nedenle her şey gayet iyi planlanmıştır.

Dünya'dan gönderilen bir radyo sinyalinin New Horizons'a ulaşması ve geri dönmesi 9 saat sürüyor. Araç şu an Dünya'dan 4,8 milyar kilometre uzakta. Yarın Plüton ve uydularını sadece 12 bin kilometre uzaklıktan görüntülemesi bekleniyor. Sayesinde Plüton'u 500 kat daha iyi çözünürlükle görüyoruz.

Konu hakkında bir diğer ilginç bilgi ise: New Horizons Dünya'dan yola çıktığı sırada doğan çocukların neredeyse ilkokul bitirdiği bu uzun yolculuğunda Plüton'un kaşifi Clyde Tombaugh'un küllerinden bir kısmını da yanında taşıdı.

New Horizons'un görevi Plüton'un gözlemlenmesi ile de sınırlı değil. Uzay aracının Plüton'un yanından geçerken, Plüton çekimi tarafından verilen sapma ile 2019 Ocak ayında bir gök cisminin yanından daha geçmesi planlanmakta. En doğru açı yakalanarak bu ivmeyi kazanırsa bir müddet sonra Güneş sisteminin dışına doğru gidecektir ve oradan veri yollamaya devam edecektir. Fakat üzerindeki atom pilinin bir süre sonra bitmesi sonrası ise, tam manasıyla sessizliğe gömülmesi ve belki de milyonlarca yıl uzayda bir metal parçası olarak dolanması bekleniyor. Güneşten, Güneş'in dahi görünmeyeceği kadar uzaklaşacak ve yıldızların arasında gitmeye devam edecektir.

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), New Horizons uzay aracının 9 buçuk yıl süren yolculuğundan sonra Plüton'un yakınlarında çektiği ilk yüksek çözünürlüklü ve yakın çekim fotoğrafını yayınladı.

New Horizons misyonunun başkanı Alan Stern, yeni fotoğrafların gezegende jeolojik aktivite ve dağlar bulunduğuna işaret ettiğini söyledi. Gezegendeki buz dağlarının Kuzey Amerika'daki Rocky Dağları kadar yüksek olduğu kaydedildi. Araştırmacılar, buzlarla kaplı dağların 3 bin 400 metrelik yüksekliğe sahip olduğunu belirtti. Dağların yaşının 100 milyon yıldan daha genç olduğunun tahmin edildiğini söyleyen bilim insanları, bunun da cüce gezegenin jeolojik olarak aktif olduğunu gösterdiğini bildirdi.

NASA, Plüton'da büyük ilgi uyandıran kalp şeklindeki bölgeye gezegeni keşfeden Amerikalı gökbilimci Clyde Tombaugh'nun adını verdi.

Saniyede 14 kilometre hızla ilerleyen New Horizons, Salı günü Plüton'un yüzeyine 12,5 kilometre uzaklıktan geçmiş ve bu gizemli cüce gezegeni görüntülemişti.

New Horizons tarafından çekilen fotoğraflar, Plüton'un en büyük uydusu Charon'da derin vadilerin bulunduğunu da gösteriyor.

Güneş sistemindeki yolculuğuna 19 Ocak 2006'da Florida'daki Cape Canaveral uzay üssünden fırlatılarak başlayan New Horizons, 9 yıl 6 aydır görev yapıyor. Uzay aracı, Plüton'un uyduları Charon, Styx, Nix, Kerberos ve Hydra'da da gözlemlerde bulunuyor.

ALINTI

Cüce gezegenlerin yalnızlığı beni hep hüzünlendirmiştir, düşünsenize gezegen bile değilsiniz cücesiniz

Serzenişim bir yana güzel konu olmuş, dokuz buçuk yıldır salınıyor ancak bu atom pili onu daha ne kadar götürür ki ?