Kuantum Zaman ve Tersine Nedensellik

http://static.fizikist.com/img/2015/06/su-dalgasi-m.jpg

Tam şu an saatinize bakın. Gördüğünüz zaman anına nerden geldiniz? Elbette bir önceki andan, yani geçmişten geldim diyebilirsiniz. Peki ya tersi mümkün olamaz mı? Geçmişte değil fakat gelecekte yer alan olaylar sizi bu noktaya getirmiş olamaz mı? Yapılan yeni deneyler bu konuda tartışmalı sonuçlar sunuyor.

Şu an bu yazıyı okuyor olmanız, öncesinde gelişmiş olan olayların sonucunda geldiğiniz bir durum mudur? Geçmişte olanların bizi şu an bulunduğumuz noktaya getirmiş olduğu konusunda çoğumuz hemfikiriz. Ancak bilim dünyası ikinci bir ihtimalin de üzerinde duruyor. Bu teoriye göre yalnızca geçmişteki olaylar değil, henüz gerçekleşmemiş gelecekte yer alan olaylar da yaşadığımız anın üzerinde etki sahibi olabilir. Neden-sonuç ilişkisinin sadece geçmişten geleceğe değil, fakat gelecekten geçmişe doğru da akabileceğini ön gören ve tersine-nedensellik diye isimlendirebileceğimiz bu düşünce, geçmişimizin bizi geleceğe doğru ittiği tablonun yanında geleceğin geçmişe uzanıp bizi kendine doğru çektiği bir senaryoyu da gündeme getirmektedir.

Kuantum teorisi belirsizlik ilkesine dayalı bir olasılıklar kuramıdır. Bu nedenle parçacıkların örneğin konum veya hız gibi kesinlik barındıran özellikleri yoktur. Bunun yerine, konumu veya hızı bir ölçüm yaparak tespit etmeye kalktığımızda, hangi olasılıkla hangi sonuçları elde edeceğimizin bilgisini barındıran olasılıklar bütünü veya teknik tabiriyle “kuantum olasılık dalgası” vardır. Herhangi bir parçacığın durumunu tespit etmek için bir ölçüm yapıldığında, parçacığa ait olasılık dalgasının barındırdığı olasılıklardan biri gerçekleşmiş olarak gözlenir. Bu ölçüm gerçekleştirilmeden önce bütün olasılıkların bir arada bulunduğu bir superpozisyon durumu geçerlidir. Dolayısıyla ölçüm yapmak suretiyle parçacığın hangi konumlarda bulunabileceği bilgisini oluşturan olasılık dalgasını ve dolayısıyla superpozisyon durumunu imha etmiş ve belirli bir konum tespit ederek belirli bir kesinlik meydana getirmiş oluruz. Ölçüm olayı bu bağlamda yıkıcı bir olaydır ve herhangi bir kuantum sisteminin olasılık dalgasını yıkmadan netice veren bir ölçüm veya gözlem yapmak imkânsızdır. Ancak en büyük problem, ölçüm sonucu hangi olasılığın gerçekleşeceğini belirleyen hiçbir mekanizmanın olmamasıdır. Yani olasılıklardan biri “rastgele” gerçeklik kazanır.

Örneğin radyoaktif bozunmaya uğrayacak olan birbirinin tıpatıp aynısı iki atom hayal edelim. Bozunma olayının ne zaman olacağı kuantum mekaniksel çerçevede tamamen olasılığa bağlıdır. Atomlardan biri 5 dakika sonra bozunurken diğeri 5 yıl sonra bozunabilir. Bu olasılıkları hesap edebiliriz ancak olasılıklardan hangisinin ne zaman gerçekleşeceğini kesin olarak söyleyemeyiz. Çünkü olasılıklardan hangisinin gerçekleşeceğini belirleyen bilinen hiçbir neden-sonuç ilişkisi yoktur. İhtimallerden biri tamamen rastgele gerçekleşir. Geçmişten geleceğe akan etkileşimi esas alan klasik nedensellik modeli bu olayı izah etmekte yetersiz kalır. Çünkü atomların geçmişi, bozunmanın ne zaman gerçekleşeceğine dair neden-sonuç ilişkisi kurabileceğimiz herhangi bir bilgi taşımamaktadır. Dolayısıyla atomların başından geçmiş olanları incelemek hiçbir işe yaramaz. Bozunuma anının rastgele değil, fakat bir etki ile belirlenmekte olduğunu kabul edersek ve bu etki bozunma anının öncesinde, yani geçmişte yer almıyorsa, o halde gelecekte yer alıyor olabilir mi? Neden-sonuç ilişkisi kuramıyor olmamızın nedeni, aradığımız nedenin henüz gerçekleşmemiş olması olabilir mi? Tersine nedensellik teorisine göre bu sorunun cevabı evet olmalıdır. Bu teoriye göre birbirinin tıpa tıp aynısı olan iki atomun durumunda aslında bir fark vardır ancak bu fark geçmişten değil, gelecekten gelmektedir. Bu ihtimali kabul edersek, neden-sonuç ilişkisiyle barışık bir kuantum teorisinden söz edebiliriz belki.

Bu iddiaların deneylerle test edilebileceğini düşünen Jeff Tollaksen ve Yakir Aharonov, her bir aşamada parçacıkların spin özelliklerine yönelik özel ölçümlerin gerçekleştirildiği üç aşamalı bir deney tasarladılar. Gelecekteki olayların geçmişi etkilediğini iddia eden tersine nedenselliğe delil getirmek için 2.aşamada gerçekleşen ölçümlerin, gelecekte yer alan 3.aşamadaki ölçümlerden hali hazırda etkilenmiş olduğunu göstermek gerekir. Deneyi daha iyi anlamak adına suyun ortasında duran bir sandal düşünelim. Suyun zamanı temsil ettiğini kabul edelim. Sandalın bulunduğu konum şimdiki anı, arkasındaki su kütlesi geçmişi, önündeki su kütlesi ise geleceği temsil etsin. Bu temsilde geçmişin şimdiki anı etkilemesi, sandalın arkasındaki su kütlesinde yayılan bir dalganın gelip sandala çarparak onu sallaması gibidir. Geleceğin şimdiki anı etkilemesi ise sandalın önündeki su kütlesinde yayılan bir dalganın gelip sandala çarparak onu sallaması gibidir. Hem geçmişin hem de geleceğin şimdiki anı etkileyebildiğini söylemek, hem önden hem de arakadan gelen dalgaların aynı anda sandala çarpması demektir. İki dalganın sandala çarpması, tek bir dalganın çarpmasına kıyasla daha şiddetli bir tepkiye neden olur diyebiliriz. O halde su dalgalarını kuantum olasılık dalgası ile değiştirelim. Sandal örneğinde geriden gelen dalga gerçek deneydeki 1.ölçümü, sandalın konumundaki durum 2. ölçümü, önden gelen dalga ise deneydeki 3. ölçümü temsil etsin. Eğer sadece geçmiş değil fakat gelecek de şimdiki anı etkileyebiliyorsa, 2.ölçümde tespit ettiğimiz durum, hem geçmişten hem de gelecekten yayılarak gelen kuantum olasılık dalgalarının bileşik etkisini taşıyacağından (tıpkı sandala iki dalgalanın çarparak daha şiddetli sallaması misali) bazı kuantum olasılıkların şiddetlenmesine neden olacaktır. Geleceğin şimdiki anı etkilemesi söz konusu değilse, bu durumda bahsini ettiğimiz şiddetlenme olmayacaktır. Deneyde 2.ölçüm esansında buna benzer bir şiddetlenmenin gözlenmesi, henüz gerçekleşmemiş 3.ölçümün 2.ölçümü etkilemiş olduğuna işaret edecektir.

Ancak dikkat ederseniz bu deney senaryosunda çok önemli bir problem var. Daha önce belirttiğimiz üzere ölçüm işlemi, kuantum olasılık dalgasını imha etmektedir. Deneyin kilit noktası 2.ölçümdeki olasılık dalgasının durumudur. Ancak ölçümler neticesinde olasılık dalgaları imha olacağından deneyin gerçekleştirilmesi mümkün görünmüyordu. Bu problemin üstesinden gelmek için “zayıf ölçüm” adı verilen yeni bir teknik geliştirildi. Normal ölçüme kıyasla son derece zayıf bir etkileşim sergilediğinden dolayı bu ölçüm işlemi sistemin kuantum superpozisyon durumunu imha etmez. Yani olasılık dalgası halen varlığını devam ettirir. Ancak bunun bedeli olarak tek bir ölçüm işleminde kesinlik içeren bir sonuç bilgisi elde edilemez. İşe yarar bir bilgiye ancak zayıf ölçümleri binlerce kez tekrarlamak suretiyle elde edilen büyük bir veri yığınının analiz edilmesiyle erişilebilir. Bu metot ile yapılan deneyler gerçekten de 2.aşamada bir şiddetlenmenin olduğunu gösteren sonuçlar verdi. Ancak deneylerin tersine nedenselliği ispatladığını söyleyemeyiz. Öncelikle zayıf ölçüm işleminin binlerce kez tekrar edilme gereksinimi, her üç aşamanın tek bir deneyde incelenmesini imkânsız kılmaktadır. Elde edilen sonuçlar toplam değerlerdir. Daha net bir şey söyleyebilmek adına geleceğin şimdiki anı etkileyip etkilemediğini deneylerde tek tek incelemeye kalktığımızda ise elde edilen veriler, ölçümlerin çok zayıf olmasından dolayı, cihazların hata paylarının dahilinde kalmakta ve kesin bir şey söylemeyi mümkün kılmamaktadır. Görünen o ki bu teori bilim dünyasını

bir süre daha meşgul edecek ve yeni deneylerin çıkış noktası olacak.

Kaynak: Kuantum Zaman ve Tersine Nedensellik - Fizikist

İleri okuma ve kaynaklar:

D&R - K

Wiley: Quantum Paradoxes: Quantum Theory for the Perplexed - Yakir Aharonov, Daniel Rohrlich

Symmetry and the Beautiful Universe, Leon M. Lederman, Christopher T. Hill - Amazon.com

Bana gayet makul ve mantıklı geldi. Bu noktada çoğu kişi ''o halde kader o ya da bu şekilde gerçek'' diyecektir. Aslında değil. Buna müdahale her zaman mümkün. Ya da hiç bir etkiye hiç bir tepki göstermemek de bir değişim meydana getirebilir. Elbette bu verilmeyen tepki de olması gereken eylem ya da eylemsizlik olabilir. Önemli olan hangisinin bizi gidişat yolunda belirli evrelere sokup hangi eylemin ya da eylemsizliğin bizi sabit yolumuzdan saptırıp kuantum olasılıklarımızda tahmin edilmesi en zor seçeneğe yönlendireceğini belirleyebilmek. Yani bir noktada hangi eylemimiz bizi hangi yola sokacak ? Bir nevi geleceğimizi belirleyebilir miyiz ? Bu soruları beraberinde getiren çok beğendiğim bir teori.

Not: Bir zamanlar beyaz delikler teorisini de beğenmiştim lakin şu an ''ya bi gidin işiniz gücünüz yok mu'' modunda baktığım bir teoridir. Umarım bu da saçmalamaz.

Astroloji , Astronomi ve çoğu okült bilimlerde yeteri kadar pratiği olanlar , En azından Nietzchenin Bengi Dönüş Öğretisini yeteri kadar özümseyebilmiş olanlar . Kuantum fiziğindeki Neden-Sonuç Determinizmasını görmüşlerdir ve bilirler ..

Bu tarz teorilerin ucu açık ; Kuantum parçacığı nedir diye sorulduğunda bile bir foton mu ? bir dalga mı ? bir madde mi ? bunlar kişinin bilinçaltın matrixine ve sahip olduğu düşünsel -yaşamsal boyutlarına bağlı değişiyor , Rölatif yani ....

Nietzchenin bengi dönüşü ;

Yaşadığın ve yaşamakta olduğun bu hayatı, yeniden ve sayısız kere daha yaşamak zorunda kalacaksın; içinde yeni hiçbir şey olmayacak: Yaşamındaki her acı, her sevinç, her bir düşünce ve her bir soluk, tarif edilemeyecek kadar küçük ya da büyük her şey, arka arkaya ve aynı sırayla, sana dönecek - ağaçların arasından süzülen şu alacakaranlık ve şu örümcek bile, şu an ve ben kendim bile. Varoluşun sonsuz kum saati, içinde toz lekesi olan sen ile, yeniden ve yeniden başaşağı çevrilecek

Benim gibi m-teori sine inanlar için string iplikçikleridir en ufak olan parça ve sürekli bir titreşim halindedir.

Benim gibi m-teori sine inanlar için string iplikçikleridir en ufak olan parça ve sürekli bir titreşim halindedir.

Koca evren titreşim halinde la . Bende m-teorisini kendime yakın hissederim . En ufak parçadaki bilgi , Bütüne dair bilgiler içerir . Hermetizmdeki ana ilkelerden biri ..

Titreşim ve Tekabül Prensibi. Kybalion'da da belirtildiği üzere binlerce sene önce bilinen gerçekler bilim ile henüz kanıtlanır hale geliyorlar. Kim bilir daha ne gerçekler çıkacak ortaya da, biz görebilecek miyiz orası meçhul.

Koca evren titreşim halinde la . Bende m-teorisini kendime yakın hissederim . En ufak parçadaki bilgi , Bütüne dair bilgiler içerir . Hermetizmdeki ana ilkelerden biri ..

Felsefe mi bu kendini yakın hissediyorsun bilimsel bir teori ve ispatlanacağına inanıyorum bunun bir gün bilimsel bir gerçek bu

Şu hayatta ne hayalini kurduysam, kafamda ne planladıysam hiç bir şekilde aynısı olmadı. Ne kadar basit olsalar da, hayal ettiğim, planladığım gelecekler hiç bir zaman var olmuyor. Özellikle programladığım ayrıntılar farklı oluyor. Sanki geleceği tahmin ettiğin zaman gelecek değişiyor gibi. Kainatın önlem mekanizması veya olasılıklar silsilesinin basit bir oyunu mu, bunu hiç bilmiyorum, bu durum sizde nasıl? hazır konu açılmışken...

Şu hayatta ne hayalini kurduysam, kafamda ne planladıysam hiç bir şekilde aynısı olmadı. Ne kadar basit olsalar da, hayal ettiğim, planladığım gelecekler hiç bir zaman var olmuyor. Özellikle programladığım ayrıntılar farklı oluyor.

İstek üret, sonra o isteğe giden bir plan kur. Ancak dikkat et hayal değil, plan kur. "Nasıl yaparım?"ın yanıtı olumsuz neticeleniyor ise, yanıt "bir başkalarını" kapsıyorsa yaşamaya değmeyen birisi olduğunu anlaman için yeter.

İstek üret, sonra o isteğe giden bir plan kur. Ancak dikkat et hayal değil, plan kur. "Nasıl yaparım?"ın yanıtı olumsuz neticeleniyor ise, yanıt "bir başkalarını" kapsıyorsa yaşamaya değmeyen birisi olduğunu anlaman için yeter.

İfade etmeye çalıştığım bu değil, zaten pekte ifade edilebilecek bir şey değil.