Barak Ata

Barak Ata - Türk mitolojisinde Köpek Tanrı. Köpek Ata (Köbek Ede) ve Moğollarda Nokay Eçege olarak da bilinir.

Özellikler

Bazı Moğol boyları köpekten türediklerine inanırlar. Barak sıradan bir köpek olmayıp kutlu sayılır. Köpek Ataya daha çok Moğol kavimlerinde rastlanır. Efsanevi köpek başlı insanlara da Barak adı verilir. Tarduşların ataları da Kurt veya Barak başlı bir insandır. Avrupa kökenli Hun / Macar efsanelerine göre de Avrupa Hunları (Macarlar) Tazı Ata’dan türemişlerdir.[1] Macalar köpeğe Kutya derler ve bu ismin Türkçe/Moğolca kut sözcüğüyle benzerliği dikkat çekicidir. İnsan yaratılırken insanın bekçiliğini Tanrı bir köpeğe bırakmış fakat o görevini doğru yapmayarak ihanet etmiştir.[2] Moğolların bazı boylarının ve Kıtan’ların atası olarak kabul edilir. Bu nedenle köpek kurban ederler. Bir prenses ile evlenen Köpek Ata’dan türediklerine inanan eski Moğol kabileleri vardır. Türk-Moğol kültüründe yarı insan yarı hayvan olan varlıklarda, üst taraf insan alt taraf hayvan şeklindedir. Ama başka bazı kültürlerde ise tam tersidir. Örneğin Mısır medeniyetinde alt taraf insan, baş kısmı hayvan olan Tanrılar vardır. Barak Ata bu açıdan Türk mitolojindeki genel anlayışa ters bir biçimde yer alır. Tıpkı Mısır söylencelerinde olduğu gibi baş tarafı köpektir. Masallarda Köpük olarak tercüme edilen Köbek, Kübek adlı kahramanın bu motifle ilgili olma ihtimali yüksektir. Türkistan'daki Baraktam şehrinin kuruluş efsanesi de yine Barak Ata ile alakalıdır

Etimoloji

Barak: (Bar/Var) kökünden türemiştir. Efsanevi bir köpek türü.

Nokay: Moğolca köpek demektir.

Kaynakça

^ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1, Sayfa 195)

^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011

^ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1, Sayfa 193)