Astroloji ve Tradisyon

Astroloji ve Tradisyon

Lee Lehman'ın Essential Dignities kitabının son bölümü

Çeviren R. Hakan Kırkoğlu

Bu makalenin çevrilmesi izni için Lee Lehman'a teşekkür ederiz.

Lee Lehman’ın Essential Dignities (Temel Asaletler) adlı kitabından aynen çeviri.Withford Press, 1989

“Vous ne jugerés jamais pour vous meme; l’amour est plus puissant que la forme de Planetes, remettes les jugements de vous méme a celui qui en sait d’avantage par la nature, que par l’art: suivez le conseil de celui qui entend bien cette science; s’il n’a pas eu la septiéeme empechée par l’infortunes”

Louis de Righs

Çeviri:: Asla kendin için yorumda bulunma, aşk gezegenlerin pozisyonlarından daha güçlüdür, kendin için olan yorumu, doğanın ve sanatın yerini bilen birisine bırak, bu bilimi iyi dinlemiş, 7. evi malefiklerle engellenmemiş bir kişinin tavsiyesini izle

Louis de Righs Aforizması, Dr. L. Meyssonnier’in baskısından

Her kuşak yeni gelişmelerin ışığında kendisine devredilen bilgi ve deneyimi yeniden değerlendirme hakkına ve sorumluluğuna sahiptir. Bunun ifade edilmesiyle birlikte, bu sürecin meydana gelebilmesi için iki temel yol vardır. Bunu seçişimiz çok önemlidir.

Bilim tarafından yolda ya da yöntemde (burada kurulu düzen bilimini kastediyorum) yeni deneyler her zaman düzenlenmektedir. Eski hipotezler ve paradigmalar yeni verilerin ışığında test edilmektedir. Eğer eski paradigma uyumsuzluk gösteriyorsa, yeni bir tanesi gelişir. Bilim tarihinde ve felsefesinde, bu tartışma götüren bir nokta değildir. Karşı gelinen şey bu sürecin ani bir hareketle olup olmadığı ve bir paradigmadan diğerine geçişi sağlayan esas yöntemle ilgilidir. Her durumda, bu yöntemin net sonucu eski hipotezlerin ve bir çok eski deneyin de, yenileri ile değiştirilirken ıskartaya çıkarılıyor olmalarıdır. Bu nedenledir ki pek çok bilim adamı 20 yıldan daha eski kaynakları okumamaktadırlar., aslında düşünce çok eskiye dayanmaktadır ama Boltzmann’ı ya da Lavoisier’i ya da Faraday’ı okuma işi tamamen tarihçilere, bilimle aktif biçimde uğraşmayanlara kalmaktadır.

İkinci yol Talmudik olarak adlandıracağımız yoldur. Bu yöntemde, eski materyallerin kaynağı vardır, Torah ya da Eski Ahit gibi, ve bunlar üzerine yorumlamalar vardır. Yorumlar mutlaka yazılı olarak yapılır. Bir yorumun klasik olup olmayacağı bir sonraki kuşağı ilgilendiren bir şeydir: bazıları ayıklanır, diğerleri geriye kalır. Bu durumda, orijinal kaynak materyali değişmemektedir, değişen şey kaynak materyalinin yorumunun değişmesidir. Daha ileri bir noktada, bazı gelenekler başka eski bir kaynağa, değişmeyen kaynağa bağlanabilirler (Talmud’ta olduğu gibi) ama yorumlar yazılmaya devam eder.

Şunu ileri sürmek isterim ki Astroloji birinci yoldan çok ikinci yolla ortak özellikler gösterirler. Bin yıl içinde insanlar pek değişmediler, sadece karşılaştıkları gizli planların detayları değişti. Eğer bu doğru değilse, hiç kimsenin Plato’yu ya da Shakespeare’i daha fazla okumaması gerekir. Bu durumda, köşede gizli kalmış bir Babilli astrologun bin yıl önce neler yazdığı hala bizi ilgilendirmelidir.

Geleneksel burç yöneticilerinin doğasını incelenmesine ek olarak, 18. ve 19. yüzyıllarda geleneğin kırılma noktasına defalarca atıfta bulundum ve diğer alanlardaki değişikliklerin (örneğin Güneş merkezli Güneş sisteminin kabul edilmesi) 17. yy’dan önce kalan şeylerin daha sonraki astrologlarca kullanılmasının imkansızlaştığına işaret ettim.

Bizler bir geleneği kırdık. Eğer 19. yy astrologlarının entelektüel bir yaklaşımı olsaydı, muhtemelen yukarıda verilen iki yaklaşımdan birisini benimseyeceklerdi. 19. yy her iki yöntemin birbirinden ayrı entelektüel alanlar olarak yerleştiği zamandır. Tarih’in her iki yöntem arasında bir savaş alanı olarak kalmasına rağmen İlki katı ve yumuşak bilimlere, ikincisi ise Felsefe ve Tarih’e dönüşmüştür. Bunun yerine astrologlar üçüncü bir strateji geliştirdiler, tekerleği yeniden keşfettiler. !! Eski gelenekten parçaları alarak daha önceki kuşakların tanıyamayacağı şekilde yan yana getirdiler. Talmudik anlamda, geçmişe ait hiçbir devamlılık da olmadığı için, gelecek kuşaklar için kalan şey tekerleği yeniden yeniden, tekrar tekrar icat etmek kaldı. Dahası, entelektüel geleneğin kalmaması daha önce öne atılan düşüncelerin eleştirel değerlendirmesi için hiçbir mekanizma da bırakmadı, hatta bu durumdan neo-astrologların (18. yy sonrası) bunlara ihtiyacı bile olduklarını farkedemedikleri izlenimi doğmakta !

Bu yüzyılda, daha fazla hiper-eğitimli tipler astrolojiye girdikçe, kanıtlama yöntemi eksikliği çok daha belirgin olmaya başladı. Problem, bununla birlikte, aynı zamanda Bilimciliğin (Scientism) galip gelmesi ve günümüzün dini haline gelmesiydi. Kanıtlamak için bilimsel yaklaşım Talmudik yöntemden daha gösterişli olmaya başladı. Bunun sonucunda, bazı çevrelerde Astroloji’de istatistiki yaklaşımın yaygınlaşmaya başladığını gördük, bu “bilimsel” araç, Astroloji’ye başarı ile yapılabilecek yegane transplantasyondu. 19. yy’da bilimsel yöntemin Tarihe uygulanıp uygulanmayacağı (ki bu istatistiki olarak da kurulmak istendi) konusunda çok dikkat çeken tartışmalar oldu ki Thomas Buckle bu konuyu olumlu yönde tartışan en iyi örnek, Wilhelm Dilthey ise olumsuzlayan kişiydi. Tartışma hala devam etmekte.

Tarihsel analoji bize iki şey öğretiyor: birincisi hangi yöntemin kullanılacağı sorusu sonunda mantıklı bir girişimle çözümlenebilecek bir durumda değildir, fakat daha çok tarihçiye ait olan bir inancı ifade edebilir. İkincisi Talmudik yöntem uygulansa bile (bu Tarih’te tarihsel kayıtların ardıl tarihçi kuşaklarca yeniden değerlendirilmesi ve yeniden yorumlanmasıdır) bu bilimsel metodun bazı bakış açıları sağlamayacağı anlamına gelmez. ,Örneğin emtia fiyatları hava durumu değişim kalıplara istatistiki araçların uygulanması, hangi kampta yer alırlarsa alsınlar , tüm tarihçiler tarafından olumlu karşılanmaktadır.

Biz astrologların yüzleştikleri problem ise 19. yüzyıl tradisyonunun bize çok yetersiz olarak aktarılmış olması ve bunu eleştirel biçimde analiz etmek için hiçbir yapmamış oluşumuzdur. Ancak günümüzde oldukça geniş bir çekirdek astrolog grubu 19. yüzyıl metotlarına dönmekte ve bu da temelde horary astrolojinin geleneksel metotlarına duyulan ilgiden ortaya çıkmaktadır. Kendi içinde tutarlı bir kanıtlama yöntemine sahip olmaksızın, iki ayrı kamp gelişmiş oldu. Bilimsel kamp tüm yöntemlerini istatistiki testlerle sürdürmeyi, çalışmayanları atmayı ve çalışanları tutmayı hayal etmekte. Deneyimsel (experiential) kamp ise “bu benim için çalışıyor” diyerek kanıtlama ihtiyacını atmış durumdadır. Bu süreçte, Astroloji’nin anahtar elementi olan “öngörüm” (ya da kehanet, ingilizcesi prediction) her iki kamp tarafından da atılmış durumdadır. Öngörüm istatistik severlerce atılmalıdır çünkü istatistiki yöntemler öngöremezler, istatistikler sadece halihazırda olmuş şeyler arasındaki korelasyonu (karşılıklı bağlantı RHK) tanımlayabilirler, ya da gelecekte olabilecek bir şeyin olasılığını söyleyebilirler ki bu bir öngörüm değildir, bunu tüm blackjack tutkunları da zaten bilirler.

Deneyimsel tipler ise öngörümü 2 nedenden ötürü büyük bir oranda atmışlardır. Birincisi öngörümün felsefi açıdan yarattığı sonuçların verdiği rahatsızlıklardır ki öngörüm yapabilme yeteneği özgür irade üzerindeki sınırlamalara neden olmaktadır. İkincisi, çok nadiren ifade edilmekle beraber, tekniklerin sulandırılması ile birlikte, neredeyse tüm modern astrologlar geçmişteki astrologların gösterdikleri kesinlik düzeyinde öngörüm yapma yeteneklerini kaybetmiş olmalarıdır. Bunun yerine, Astroloji ancak tanımlayıcı bir yaklaşım olarak tanımlayabileceğimiz bir şekilde gelişerek, Psikoloji’nin ek bir dili

olmuştur.

Şunu öne sürmeliyim ki Astroloji’nin Psikoloji’ye zengin bir dil sağlamasının nedeni aslında onun tamamen öngörümsel olmasındandır. Konu şudur ki Astroloji insan varlığını tanımlamak için bir yöntem olarak gelişmemiştir, Astroloji geleceği öngörebilecek bir yöntem olarak geliştirilmiştir. Babilli astrologlar kralın koruyucu bir figür olup olmadığı ile ilgilenmediler, onların öğrenmek istedikleri şey eğer bu yıl askeri bir girişim yapılrsa ne olacağını bilmekti. Bireysel psişe (ruh) üzerindeki genel vurgu bir 20. Yüzyıl fetişidir ve zamanın testine dayanıp dayanmayabilir.

Eğer bu ikili istatistiki ve psikolojik obsesyon sapkınlarının astrolojik perspektifimizi kapatmalarına izin vermeye devam edersek, gelecek kuşak astrologlara bırakabileceğimiz çok az şey kalacaktır. Bunun yerine, iki alanda daha fazla vurgu yapmak gerekir: Üstünde durabileceğimiz bir zemin hazırlayabişmek için eski bilgiler bütünlüğünün (older corpus) daha fazla farkına varmak ve yayınlamak, tarihsel materyallerin değerlendirilmesi için eleştirel yeteneklerin geliştirilmesi.

Eski teknikleri öğrenmekteki amaç bu konuda zorunlu olarak köktenci (fundamentalist) olmak değil, eskilerin nasıl yaptıklarını anlamak ve onların gerçekte neyi ölçtüklerini ve çalıştıklarını anlamaktır. Böylece, bunların günümüz dünyasının yorumlanmasındaki geçerliliğini değerlendirebiliriz ve ayrıca aynı şeyi günümüzde gelişen ve gelecekteki teknikler için de bir eleştiri metodu olarak kullanabiliriz.

Sadece köktenci birisi 17. yüzyıl yöntemlerinin sıkı sıkıya bağlı kalınmasını isteyebilir. Savunduğum pozisyon, günümüz ortamına uygulayabilmek için eski yöntemleri öğrenilmesidir.

Eğer daha farklı bir yaklaşım geliştirmezsek, çok açık bir şekilde alanımızın bilimsel ve deneyimsel kollarında çok daha büyük bir bölünme olacaktır. Bu süreçte, her bir taraf diğer tarafın doğru içeriğinden faydalanabilmeyi kaybedecektir. Ve aynı zamanda, kendi konumuzun çok daha fazla türev haline gelmesine neden olacağız: Çünkü her iki teknik diğer tekniklerin üzerine kat oluşturacak ve bu iki kampın, İstatistik ve Psikoloji adında yani tamamen Astroloji dışında alanlarda kendine ilham aramaya bağlı kalmasına neden olacaktır. İkincil bir alandan birinci alana ne kadar görüş alırsak alalım, eğer ikinci alanın metodu ve terminolojisi dışında kendi alanımıza giremiyorsak, birincil alan artık birincil alan olarak kalmayacaktır. Başka bir deyişle, Eğer İstatistiksiz Astroloji yapamıyorsanız artık bir astrolog değilsinizdir, bir istatistikçi olursunuz. Eğer Psikoloji olmadan Astroloji yapamıyorsanız, yine bir astrolog değilsinizdir.

Ayırım Akademi’de eşdeğer konuların değerlendirilmesinde yani çoklu disiplin yaklaşımında çok daha belirgin olur. Çoklu disiplin yaklaşımı (multi-disciplinary approach) iki farklı alanı aynı problem üzerinde bir araya getirmeyi içerir. Her biri kendi eğitimini ve yaklaşımını korur ama biri diğeri bir başka bakış açısından görü sağlayabilir. Eğer konu yeteri kadar “geniş” hale gelirse melez (hibrid) bir alan gelişir. Bu yüzden biyologlarımız, kimyacılarımız ve biyo-kimyacılarımız vardır. Fakat dikkat edin biyo-kimya biyoloji ve kimyanın yerini almamıştır. Başka bir deyişle, iki alanı bir araya getirerek, üçünü bir alan elde ederiz. Her durumda birincil alanlar kalmaya devam eder. Biraz kaba biçimde ortaya koyarsak, atlarınız, eşekleriniz, ve belki katırlarınız var ama biz sadece katırın doğurganlığını biliriz.

Temel Asaletler (Essential Dignities) eski astrologların kullandığı teknik gruplarından birisidir ve şu anda yozlaştırılmış durumdadır. Neyse ki, bu teknikler, kurtarabileceğimiz yeterli kaynak materyal arda kalmıştır.Bunun yapıp yapmamak bizim seçimimizdir ve bu seçimler bizi takip edecektir.

Referanslar:

Buckle, Henry Thomas, 1970, On Scotland and the Scotch Intellect, H.J. Hamham, editor, University of Chicago Press, Chicago

Meyessoniier, L. 1657, Aphorismes d’Astrologie tiree de Ptolemee, Hermes, Cardan Munfredus, et plusiers autres, Michel Duhan, Paris

Porter, Theodore M. 1986, The Rise of Statistical Rhinking, 1820-1900, Princeton University Press, Princeten, NJ

Rickmann H.P., ed. 1979, Wilhelm Dilthey, Selected Writings, University of California Press, Berkeley

Alıntıdır - Hakan Kırkoğlu ...