Eleştirmen

Bir mühendisi, bir şairi, bir doktoru, üstelik adını bile ömrünüzde işitmediğiniz herhangi bir mesleğe bağlı birini, hiç anlamadığınız bir işinden dolayı beğenir gibi olunuz. Hemen bütün erdemler sizindir: Yardımseversiniz, zekisiniz, sevimlisiniz, görgülüsünüz; biliminize, kültürünüze hiç diyecek yok! Ağzınızdan düşürüverdiğiniz küçük ve ikiyüzlü bir övmeye karşılık sırtınıza geçirilen tantanalı altın kaftanı bir an içinde kaybetmemek ve yağmur altında bir çıplak gülünçlüğüne düşmemek istiyorsanız, sakın sözünüze en ufak bir sakınma izinin gölgesini düşürmeyiniz.

İşte rahat yaşamın genel kuralı!

Oysa her düşünce otlağından, topal ve yaralı bir hayvan gibi, sopa ile, taşla, tekme ile uzaklaştırılan eleştirmen, gerçekte, insan anlağının en etkin işgörenlerinden biridir. Gelecek şafaklara doğru yürüyen yolcu topluluğunun en önünde, ümidin bayraklarını dalgalandıran onun koludur.

Büyük üstadım Gourmont şunu der: "Bütün canlı yaratıklara nazaran insanın üstünlüğünü yapan, gerçeklerinin çeşitliliğidir. En zeki hayvan bir tek şey yapar. Ancak onu yetkin yapar: At, arka ayaklarıyla, Dempsey ve Carpenter'nin yumruklarından daha yetkin çifteler atar; arı kimyager fırınlarına ve dolaşık imbiklere hiç gereksinim duymaksızın bir Berthelot dehasıyla balını süzer, örümcek en usta bir dokumacı gibi uçarı tuzağının görülmez tellerini örer. Ancak o kadar!"

Oysa bin bir alana dağılmış çalışan insan etkinliğinin yapıtları, ister istemez eksik ve geçicidir. Hayvan, amacına varmış duruyor, insan amacını hâlâ aramakla uğraşıyordur.

Herhangi bir alanda insanı artık daha ileriye gitmekten vazgeçmiş görenler, bilmeyerek onu hayvan düzeyine indirmek isteyenlerdir.

Eleştirmen ise, her insan bilgisinin hâlâ geliştirilmeye gereksinim duyduğunu bağırmakla, her sabah, insana hayvan olmadığını anımsatıyor.

Ahmet Haşim - Bize Göre - İskele Yayıncılık

Sayfalar: 27, 28