Osmanlı Döneminin En Popüler İsimleri ve Anlamları

CENGAVER: (Fars.) Er. Savaşçı, silahşor. Savaşı seven, savaşkan, dövüşken.

CENGEL: (Fars.) Er. – Orman.

CENGER: (Fars.) Er. – (bkz. Cengaver).

CENGİZ: (Tür.) Er. – Cengiz Han. Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu, asıl adı Timuçin’dir. Moğolcada Çing sıfatının çoğulu olarak, güçlü, kuvvetli anlamındadır. İslam ülkelerine düzenlediği seferlerle acımasız ve gaddarca müslümanları katletti. İslam medeniyetine büyük ölçüde tahribat verdi.

CENK: (Fars.) Er. – Harp, savaş, kavga. – İsim olarak kullanılması uygun değildir. Hz. Peygamberin değiştirdiği isimlerden birisi.

CENKER: (f.t.i.) Er. – İyi savaşan, savaşçı.

CENNET: (Ar.) Ka. 1. Uçmak. 2. Bahçe. 3. Çok ferah ve havadar yer. 4. Firdevs. – Allah’ın insanlara müjdelediği, ölümden sonraki alemde bulunan, Allah’a inanan, günah işlememiş veya günahlarından temizlenmiş olanların gireceği fevkalade güzel yer. 8 cennet olduğu rivayet edilmiştir. Daru’1-Celal, Daru’s-Selam, Cennetü’l-Me’va, Cennetü’1-Huld, Cennetü’n-Naim, Cennetü’l-Firdevs, Cennetü’l-Karar, Cennetü’1-Adn.

CEREN: (Tür.) Ka. – Halk ağzında “ceylan” anlamına gelir.

CERİB: (Ar.). – Hububat için kullanılan bir ölçek. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

CERİR: (Ar.) Er. İp, halat. Yular anlamında. Sahabeden bu ismi taşıyanlar vardır.

CERİT: (Ar.) Er. 1. Verimsiz çorak yer. 2. Bekar.

CESARET: (Ar.) Ka. – Yüreklilik, korkusuzluk. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

CESİM: (Ar.) Er. – İri, büyük, kocaman, ulu, mühim.

CESİMİ: (Ar.) Er. – İri, büyük.

CESUR: (Ar.) Er. – Cesaretli, yürekli, yiğit, gözüpek, atılgan.

CEVAD: (Ar.) Er. 1. Cömert, eli açık. 2. İhsan eden. – Dil kurumuna uygun olarak “d/t” ye dönüştürülür.

CEVAHİR: (Ar.) Er. 1. Cevherler, elmaslar, kıymetli taşlar. 2. Mayalar, özler. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

CEVAN: (Fars.) Er. – Genç, taze, delikanlı. – Cüvan şeklinde kullanılabilir, (bkz. Civan).

CEVDET: (Ar.) Er. 1. İyilik, güzellik. 2. Olgunluk. 3. Büyüklük. 4. Tazelik. 5. Kusursuzluk. Cevdet Paşa: Osmanlı devlet adamı. Tarihçi ve hukukçu (1822-1895).

CEVHER: (Ar.) Ka. 1. Öz, maya. 2. Başlı başına, kendiliğinden olan. 3. Tıynet, cibilliyet, soydan gelen, haslet, tabii istidat. 4. Kıymetli taş. 5. Ebcet hesabında yalnız noktalı harfleri hesaplamaya dayanan tarih düşürme şekli. 6. Kılıç namlusuna yapılan menevişli süs. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.

CEVHERE: (Ar.) Ka. – (bkz. Cevher). Hicri 5. asırda Bağdat’ta yaşamış meşhur bir İslam hanımı.

ÇEVRİYE: (Ar.) Ka. 1. Haksızlık. 2. Eza, cefa, eziyet, gadir, zulüm, sitem.

CEVVAL: (Ar.). – Koşan, dolaşan, hareket eden, canlı.

CEVZA: (Ar.) Er. – Güneşin Mayıs ayında girdiği ikizler Burcu. Ebced.

CEYDA: (Ar.) Ka. – Uzun boyunlu ve güzel.

CEYDAHAN: – (bkz. Ceyda).

CEYHAN: (Tür.). – Güney Anadolu’da Toroslar’dan doğan ve Akdeniz’e dökülen nehir. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

CEYHUN: (Tür.) Er. 1. Orta Asya’da Amu-Derya’ya Arap ve Farslıların vermiş olduğu ad. 2. Tevrat’a göre cennetin 4 nehrinden biri.

CEYLAN: (Tür.) Ka. – Hızlı koşan, biçimli bacakları olan ve güzel gözleriyle tanınan bir gazel cinsi.

CEZLAN: (Ar.). – Mutlu. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

CEZMİ: (Ar.) Er. 1. Cezm ile ilgili. 2. Kat-i karar ve niyete ait. 3. Kesmek.

CEZMİYE: (Ar) Ka. – (bkz. Cezmi).

CEZRİ: (Ar.) Er. – Kökle ilgili, kökten.

CEZZAR: (Ar.) Er. – Deve kasabı. -Daha çok lakab olarak kullanılır. Cezzar Ahmet Pasa (?-Akka 1804). Osmanlı vezirlerindendir.

CİHAD: (Ar.) Er. 1. Din uğrunda düşmanla savaşma. 2. İslam uğrunda çalışma. Cihad müslümanlara farz kılınmıştır. Mallarıyla, canlarıyla savaşan mü’minler övüldüğü gibi, bu mücadele uğruna canını veren kişi şchidlik makamıyla yüceltilip taltif edilmişlerdir. Kur’an’da defalarca tekrarlanan bir emirdir. – Dil kuralına uygun olarak “d/t” olarak kullanılmaktadır.

CİHAN: (Fars.) 1. Dünya, alem, kainat, yeryüzü, yerküresi. 2. Dünyada yaşayan insanların tümü. Cihan Ara Begüm: Hint-Türk hükümdarı Şahcihan ile adına Taç Mahal’in yapıldığı Mümtaz Mahal’in kızı. Dindarlığı ve ihlaslı oluşu sebebiyle “Zamanın Fatıması” olarak anıldı. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.

CİHAN BANU: (Fars.) Ka. – Dünyaca tanınmış kadın.

CİHANDAR ŞAH: (Fars.) Er. – Delhi, Türk-Hind İmparatorları’nın 13.’sû olup Şah Alem Bahadır’ın büyük oğludur.

CİHANDİDE: (Fars.). – Dünyayı gezip görmüş. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

CİHANEFRUZ: (Fars.). – Dünyayı parlatan, aydınlatan.

CİHANER: (Fars.) Er. – Dünyaya bedel kişi, yiğit.

CİHANFER: (Fars.) Ka. – Cihanı, dünyayı aydınlatan, nurlu, ışıklı.

CİHANGİR: (Fars.) Er. – Dünyaya egemen olan, dünyayı zabteden kimse. Fatih. Osmanlı şehzadelerinin ortak adıdır.

CİHANGÜL: (Fars.) Ka. – (bkz. Cihan).

CİHANMERT: (Fars.) Er. – (bkz. Cihaner).

CİHANNUR: (Fars.). – Dünyayı aydınlatan, nurlu, ışıklı. – Türk-Hind padişahı Ekber’in büyük oğlu. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

CİHANSER: (Fars.). – Cihan’ın başı. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.

CİHANSUZ: (Fars.) Ka. 1. Cihan yakan. 2. Gaznelilerden Buhran Şahı mağlup edip, Gaznice ve Bust şehirlerini yakıp-yıkan, gaddar vahşi Alaeddin-Hüseyin’e verilen ad.

CİHANŞAH: (Fars.) Er. – Cihan’ın şah’ı. – Kara-Koyunlu padişahlarından Timur’un ölümünden sonra kaybedilen yerleri geri almıştır.

CİLASUN: (Tür.) Er. – Babayiğit, boylu, boslu, delikanlı, gürbüz.

CİLVE: (Ar.) Ka. 1. Hoşa gitmek için yapılan davranış. 2. İşve, naz. 3. Yeni gelin duvağının kaldırılması merasiminin ve bu münasebetle güveyin geline verdiği hediyenin (Türk yüz görümlüğü) adıdır.

CİNAN: (Ar.). – Cennetler, yedi göğün üstünde ve Arş ile Kürsi’nin altındaki sekiz cennet. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.

CİNUÇEN: (Tür.) Er. – Üstün, galip, zafer kazanmış.

CİRYAL: (Ar.) Ka. 1. Bir nevi kırmızı boya. 2. Altının kırmızılığı. 3. Temiz renk. 4. Saf.

CİVAN: (Fars.) Er. – Genç, delikanlı, yakışıklı. – (bkz. Cevan, cuvan).

CİVANBAHT: (Fars.) Er. – Mutlu, şanslı (kimse).

CİVANMERT: (Fars.) Er. – Cömert, eli açık genç, delikanlı.

COŞAN: (Tür.) Er. – Coşku duyan, heyecanlı (kimse).

COŞAR: – (bkz. Coşan).

COŞKUN: (Tür.) Er. 1. Coşmuş, galeyana gelmiş. 2. Duyarlı, aşın hareketli.

COŞKUNER: (Tür.) Er. – Coşan kimse.

COŞKUNSU: (Tür.) Er. – Sel, gürültüyle akan su.

CÖMERT: (Tür.) Er. 1. Elinde olanı harcayan, eli açık. 2. Başkalarına yardımdan kaçınmayan.

CUDİ: (Ar.) Er. l. Cömert, eli açık. 2. İyilik severlikle ilgili.- Dicle nehri kıyısında bir dağ. Nuh’un gemisinin tufandan sonra bu dağın üzerinde durduğu söylenir.

CUDİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Cudi).

CUMA: (Ar.) Er. 1. Haftanın beşinci günü. 2. Müslümanların ibadet ve Bayram günü. 3. Cuma günü kılınan öğle namazı. 4. Toplanma. Sure-i Cuma Kur’an’ın 62. suresi.

CUMALİ: (Tür.) Er. – Cuma günü doğan.

CUMHUR: (Ar.) Er. 1. Halk, ahali. 2. Kalabalık, başıboş kalabalık. 3. Takım, heyet. – Tekke musikisinde koro tarafından okunan ilahi.

CÜBEYR: (Ar.) Er. – Küçük kahraman, küçük yiğit. Sahabe isimlerindendir.

CÜHEYNE: (Ar.) Er. – Ünlü bir Arap kabilesidir. Kızıldeniz-Vadi’l-Kura arasında yaşamaktadırlar.

CÜMANE: (Ar.) Ka. – Tek inci anlamında. Hz. Ali (r.a.)’nin kızkardeşi ve Rasulullah’ın amcasının kızı olan hanım sahabi.

CÜNEYD: (Ar.) Er. 1. Küçük asker, askercik. Cüneyd-i Bağdadi: Ünlü mutasavvıf.

-Ç-

ÇAĞA: (Tür.). – Çocuk.

ÇAĞAÇAR: (Tür.) Er. – Çağ açacak kimse.

ÇAĞAKAN: (Tür.) Er. – Çağı yakalayan, çağdaş.

ÇAĞAN: (Tür.) Er. – Bayram, şenlik.

ÇAĞANAK: (Tür.) Er. – Körfez, liman.

ÇAĞAR: (Tür.) Er. 1. Bayram. 2. Kalın ve kuvvetli deve kösteği. 3. Doğan kuşu.

ÇAĞATAY: (Tür.) Er. 1. Yavru at, tay. 2. Doğu Türklerine, lehçelerine dayanılarak verilan ad. – Çağatay Han: Cengiz Han’ın 2. oğlu Çağatay. Müslümanlara ve dinin emirlerine karşı politika uygulamakta ve Moğol yasasını tatbik etmekteydi. Gusl abdestini yasaklamıştı. Hristiyan dostu olarak bilinmektedir. Marco Polo kendisinin vaftiz edildiğini kaydetmiştir.

ÇAĞILI: (Tür.). 1. Çağla ilgili. 2. Çakıl. 3. Çağla. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇAĞIN: (Tür.). – Yıldırım, şimşek. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇAĞKAR: (Tür.) Er. – Canlı, dinamik, çalışkan.

ÇAĞLA: (Tür.) Ka. – Olgunlaşmamış meyve, bazı meyvelerin olgunlaşmadan, henüz yeşilken yenen hali.

ÇAĞLAR: (Tür.). – Çağlayan, şelale (bkz. Şelale). – Erkek ve kadın adı olarak da kullanılır.

ÇAĞMAN: (Tür.) Er. – Çağın insanı.

ÇAĞNUR: (Tür.) Er. – Çağın nuru, zamanın nuru. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇAĞRI: (Tür.) Er. 1. Çakır gözlü. 2. Mavi hareli göz. Çağrı bey (990-1060). Büyük Selçuklu devleti hükümdarı Tuğrul beyin kardeşi. Çağrı bey müslüman olduğunda Davud ismini aldı. Kardeşi Tuğrul ise Muhammed ismini almıştır.

ÇAKA BEY: (Tür.) Er. – Oğuzların Çavuldur boyundan olan Türk beyi. XI. yy. ilk yarısında İzmir bölgesinin hakimi oldu.

ÇAKAR: (Tür.) Er. – Parıldayan, ışık veren.

ÇAKIR: (Tür.). – Mavimsi, mavi renkli, gri benekli gözleri olan kişi. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇAKMAN: (Tür.) Er. 1. Amacına erişen, ulaşan kimse. 2. Süt mavisi.

ÇAKMUR: (Tür.) Er. 1. Yarı uykulu bakış. 2. Sert taş. 3. Pinti.

ÇALAP: (Tür.). 1. Tanrı. 2. Ateş. -İsim olarak kullanılmaz.

ÇALAPKULU: (Tür.) Er. – Tanrı kulu- Abdullah.

ÇALAPÖVER: (Tür.) Er. – Tanrı’nın övgüsüne mazhar olmuş kişi.

ÇALGAN: (Tür.) Er. – Yatağı taşlık olan ve gürültüyle akan su.

ÇALKIN: (Tür.) Er. – Alev.

ÇAPAN: (Tür.) Er. – Tatar, ulak, postacı.

ÇAVAŞ: (Tür.) Er. 1. Güneş. Güneşli yer. 2. Güney.

ÇAVLAN: (Tür.). – Büyük çağlayan. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇAVLI: (Tür.). – Ava alıştırılmamış doğan. Çavlı Çandar: (Öl. 1146). Selçuklu emiri. Sultan Mesud döneminde yararlı işler yaptı.

ÇAYKARA: (Tür.). – Küçük akarsu, yazın kuruyan küçük akarsu. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇELEBİ: (s.) Er. 1. Efendi, nazik ve kibar. 2. Şehir terbiyesi almış okuryazar kimse. 3. Osmanlı devletinin ilk devirlerinde şehzadelere verilen unvan. Musa Çelebi, Süleyman Çelebi. – Mevlevi tarikatının başı bu adla anılırdı. Mevlana veya Hacı Bektaş soyundan olan kimse.

ÇELEN: (Tür.) Er. 1. Yakışıklı delikanlı. 2. Tepelerin kar tutmayan kuytu yeri. 3. Açıkgöz, becerikli, kurnaz. 4. Evlerin dışında bulunan saçak.

ÇELGİN: (Tür.) Ka. – Yaralanarak kaçan av hayvanı.

ÇELİK: (Tür.) Er. 1. Su verilip sertleştirilen demir. 2. Çok güçlü kuvvetli. 3. Kısa kesilmiş dal.

ÇELİKEL: (Tür.) Er. – Çelik gibi güçlü el.

ÇELİKER: (Tür.) Er. – Çelik gibi güçlü kimse.

ÇELİKHAN: (Tür.) Er. – Güçlü hakan, yönetici.

ÇELİKKAN: (Tür.) Er. – Güçlü soydan gelen kimse.

ÇELİKÖZ: (Tür.) Er. – (bkz. Çelik).

ÇELİKSU: (Tür.) Er. – (bkz. Çelik).

ÇELİKYAY: (Tür.) Er. – Güçlü, kuvvetli.

ÇEMAN: (Fars.) Ka. 1. Salına salına yürüyen. 2. Nazlı sevgili.

ÇEMENZAR: (Fars.) Ka. – Otlak. Çimenlik.

ÇERAĞ: (Fars.) Er. 1. Yağ kandili, lamba, mum. 2. Atın şaha kalkması. 3. Çırak edilme. 4. Bir memuriyete ve ihsana nail olan. 5. Vazifesinden emekli edilen.

ÇERME: (Tür.) Er. 1. Çay kıyılarında sulu ve yeşil yer. 2. Akarsuların topraktan çıkan sızıntısı. 3. Kaynak.

ÇEŞMAN: (Fars.). – Gözler. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇEŞMİAHU: (Fars.) Ka. – Ahu gözlü kadın, ceylan gözlü güzel.

ÇEŞMİNAZ: (Fars) Ka. 1. Süzerek bakma, bakış. 2. Nazlı nazlı bakan göz. 3. Güzel gözlü sevgili.

ÇEŞPAN: (Fars.). – Layık, uygun, münasip, yakışır. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇERİ: (Tür.). – Asker, savaşçı.

ÇETİN: (Tür.) Er. 1. Sert, işlenmesi, elde edilmesi, çözümü zor, sarp, müşkil. 2. İnatçı, azimli, şedid.

ÇETİNALP: Er. – (bkz. Alp).

ÇETİNAY: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).

ÇETİNEL: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).

ÇETİNER: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).

ÇETİNÖZ: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).

ÇETİNSOY: – (bkz. Çetin).

ÇETİNSU: (Tür.) Er. – (bkz. Çetin).

ÇEVİK: (s.) Er. – Çabuk davranan, hızlı ve hareketli.

ÇEVİKCAN: – (bkz. Çevik).

ÇEVRİM: (Tür.) Er. 1. Sınır. 2. Girdap. 3. Sürekli ve düzenli değişme.

ÇIDAM: (Tür.) Er. – Sabır, tahammül.

ÇINAR: (Fars.) Er. – Çınar ağacı.

ÇINAY: (Fars.) Ka. – Soylu ay, ayın en parlak zamanı.

ÇIRAĞ: (Fars.). – Meşale, ışık, kandil (bkz. Çerağ). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇİÇEK: (Tür.) Ka. 1. Bitkilerin üreme unsurlarını ihtiva eden renkli veya beyaz renkte açan, çok defa kokulu, sonradan meyve veya tohum haline gelen kısımları (bkz. Şükûfe). 2. Bitki, çiçek açan bitki. 3. Bazı şeylerin toz haline getirilmiş özü, kükürt çiçeği. 4. Kumaş veya başka şeyler üzerine yapılan renkli veya renksiz süsleme.

ÇİĞDEM: (Tür.) Ka. – Zambakgillerden, soğanlı otsu, çeşitli renklerde çiçek açan kır bitkisi, mahmur çiçeği.

ÇİLAY: (Tür.) Ka. – Ayın üzerinde beliren açık renk lekeler.

ÇİLE: (Fars.), l. Zevk ve sefadan el çekerek kuytu bir yerde yapılan 40 günlük ibadet. 2. Eziyet, sıkıntı. 3. İbrişim, yün vs. demeti. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇİLTAY: (Tür.) Er. – Üzerinde benekler bulunan tay.

ÇİNEL: (Tür.). – Doğru, dürüst, namuslu kimse. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇİNER: (Tür.). – (bkz. Çinel).

ÇİNTAR: (Tür.) Er. – Sabah vakti.

ÇİNTAY: (Tür.) Er. – Soylu at.

ÇİNUÇİN: (Tür.) Er. – Üstün, galip, zafer kazanmış.

ÇİRAY: (Fars.). 1. Yüz çizgileri, yüz güzelliği. 2. Beniz, yüz. 3. İnsan resmi. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇİRE: (Fars.). 1. Maharetli, becerikli. 2. Kahraman, yiğit. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ÇİTRA: (Fars.) Er. – Afganistan’da bir kabile. Büyük ekseriyetle ari ırktan olup narin yapılı, güzel gözlü ve gür saçlı, hoş ve cazip tavırlı olmalarına rağmen haşin, sert yapılı ve gaddar olarak bilinmektedirler.

ÇOĞA: (Tür.) Er. – Çocuk, yavru.

ÇOĞAHAN: (Tür.) Er. – (bkz. Çoğa).

ÇOĞAN: (Tür.) Er. – Kökü ve dalları sabun gibi köpüren bitki, çöven.

ÇOĞAŞ: (Tür.) Er. – Güneş.

ÇOĞUN: (Tür.). – Çok defa, ekseriya.

ÇOKAY: (Tür.) Er. 1. Köy zengini, çiftlik sahibi. 2. Eşkıya.

ÇOKMAN: (Tür.) Er. – Topuz, gürz.

ÇOLPAN: (Tür.) Ka. 1. Çoban yıldızı. 2. Aciz, beceriksiz, zavallı. 3. Zühre, venüs.

- D –

DADAŞ: (Tür.) Er. 1. Erkek kardeş. 2. Delikanlı, babayiğit.

DAFİ: (Ar.) Er. l. Defeden, gideren. 2. Savan, savuşturan, iten.

DAĞAŞAN: (Tür.) Er. – Dağaşan.

DAĞDELEN: (Tür.) Er. – (bkz. Dağaşan).

DAĞHAN: (Tür.). – Eski Türklerde dağ tanrısı. – İsim olarak kullanılmaz.

DAĞTEKİN: (Tür.) Er. – (bkz. Dağaşan).

DAHHAK: (Ar.) Er. – Çok gülen, çok gülücü. – Daha çok lakab olarak kullanılır.

DAHİ: (Ar.) Er. – Üstün zeka sahibi.

DAHİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Dahi).

DAİM: (Ar.) Er. – Devamlı sürekli, her zaman.

DALAN: (Tür.) Er. 1. Biçim, şekil. 2. İnce, narin, zarif.

DALAY: (Tür.) Ka. – Deniz.

DALAYER: (Tür.) Er. – Deniz adamı.

DALDAL: (Tür.) Er. – Kahraman, yiğit-

DALGA: (Tür.). 1. Denizin yel esince oynayıp kabarması. 2. Denizde hareketli su kütlesi. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DALOKAY: (Tür.) Er. – Çok beğenilen.

DALYA: (Tür.) Ka. – Yıldız çiçeği.

DAMAN: (Fars.) Er. 1. Etek. 2. Bir dağ silsilesinin eteğinde uzanan bölge.

DAMLA: (Tür.) Ka. 1. Bir sıvıdan ayrılarak düşen parça halinde, küçük miktar, katre. 2. Belli miktarlarda akıtılarak kullanılan ilaç.

DANA: (Fars.) Er. 1. Bilen, bilici, bilgin.

DANİŞ: (Fars.) Er. 1. Bilim, bilgi, ilim. Ehl-i daniş: Bilgi sahipleri. Daniş-Merd: Bilgili, Tanzimattan önce kadıların yanında stajer olarak çalışan kimse. – Danişmend: Sultan Melikşah’ın alimlerinden emir Danişmend’in kurmuş olduğu bir Türk devlet ve sülalesi.

DANİYAL: (İbr.) Er. – Ben-i İsrail peygamberlerinden biri. “Tanrı benim yargıcımdır” anlamına gelir. İki tane Daniyal vardır: a) Babillilcre esir olmuş genç Daniyal, b) Hz. Nuh ile Hz. İbrahim arasında geçen zamanda yaşayan Daniyal.

DARCAN: (Tür.) Er. 1. Aceleci, sıkıntılı. 2. Serçe.

DAREKUTNİ: (Ar.) Er. – Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer. Tanınmış muhaddislerdendir (917-995) yıllan arasında yaşamış 80 yaşında Bağdat’ta vefat etmiştir. Hadis sahasında kıymetli eserleri vardır.

DARGA: (Tür.) Er. – Başkan, lider.

DARİMÎ: (Ar.) Er. – Ebu Muhammed b. Abdurrahman. Hadis bilgini. Müslim ve Ebu İsa hadislerini Darimi’den aldıklarını söylerler. En meşhur eseri Camiu’s-Sahih’dir.

DAVUD: (İbr.) Er. Kendisine kitap olarak Zebur’un gönderildiği büyük peygamberlerden biri. Kur’an-ı Kerim’de 16 yerde ismi geçer. – Türk dil kuralına göre “d/t” olarak kullanılır.

DEDE: (Tür.). 1. Ana ve babanın babası. 2. Ced, ata. 3. Çok yaşlı kimse. 4. Mevlevilikte çile doldurmuş, dervişlik gayesine erişmiş ve dergahta hücre sahibi olmuş kimse. 5. Bektaşilerde şeyh, baba. – Örfte isim olarak kullanılırken, daha çok lakap olarak kullanılır.

DEFİNE: (Ar.) Ka. 1. Yere gömülmüş, kıymetli eşya. 2. Kıymet ve değeri olan kimse veya mal.

DEFNE: (Yun.) Ka. – Akdeniz ikliminde yetişen, yapraklan sert ve üst yüzleri parlak açık sarı çiçek ve güzel kokan defnegillerden bir ağaç.

DEĞER: (Tür.). 1. Bir şeyin tam karşılığı, kıymet, baha. 2. Layık. 3. Bir şeyin sahip olduğu yüksek vasıf. 4. Ehliyet, kabiliyet. 5. Kadir, itibar. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DEHNA: (Ar.). – Kızıl. Kumun rengi dolayısıyla Arabistan’da ıssız iller adıyla anılan bir çölün adı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DEHRİ: (Ar.). – Dünyanın sonsuzluğuna inanıp öteki dünyayı inkar eden, ruhun da cesetle birlikte öldüğüne inanan. Materyalist. İsim olarak kullanılmaz.

DELAL: (Ar.). – İnsana hoş, sevimli görünen hal, naz, işve. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DELFİN: (Yun.). – Yunus balığı. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DELİSTAN: (Tür.) Ka. – İlkbaharda birdenbire kabarmış bahçe. Gelişmiş, içinde her türden bitki bulunan, karışık bahçe.

DEMET: (Tür.) Ka. 1. Bağlanarak, oluşturulan deste. 2. Biçilip bağlanmış ekin. 3. Bir kaynaktan çıkan ışıkların meydana getirdiği ışık destesi, hazne.

DEMİR: (Tür.) Er. – Dayanıklı ve kullanış sahası geniş, mavimsi esmer renkli bir maden.

DEMİRAĞ: (Tür.) Er. – Demirden ağ.

DEMİRALP: (Tür.) Er. – Demir gibi sağlam ve yiğit.

DEMİRAY: (Tür.) Er. – Demir gibi.

DEMİRCAN: – (bkz. Demirağ).

DEMİRDELEN: – (bkz. Demirağ).

DEMİREL: (Tür.) Er. – Demir gibi güçlü eli olan.

DEMİRER: (Tür.) Er. – Demir gibi güçlü kimse.

DEMİRHAN: (Tür.) Er. – Güçlü hükümdar.

DEMİRKAN: (Tür.) Er. – Güçlü soydan gelen.

DEMİRMAN: (Tür.) Er. – Demir gibi güçlü sağlam kimse.

DEMİRÖZ: (Tür.) Er. – Özü demir gibi güçlü olan.

DEMİRŞAH: – (bkz. Demirhan).

DEMİRTEKİN: – (bkz. Demirhan).

DEMİRTUĞ: – (bkz. Demirtekin).

DEMREN: (Tür.) Er. – Okun ucuna geçirilen demir ya da kemik parçası.

DENGİZ: (Tür.) Er. – (bkz. Deniz).

DENGİZER: (Tür.) Er. – Denizci.

DENİZ: (Tür.) Ka. 1. Büyük su kütlesi. 2. Büyük su kütlesindeki dalgalanma.

DENİZALP: (Tür.) Er. – Yiğit denizci.

DENİZCAN: (Tür.) Er. – (bkz. Denizalp).

DENİZER: (Tür.) Er. – Deniz adamı, denizci.

DENİZHAN: (Tür.) Er. 1. Denizlerin hakimi, yöneticisi. 2. Eski Türklerde Deniz tanrısı. – İsim olarak kullanılmaz.

DERBEND: (Ar.) Er. – Kapılar kapısı.

DEREM: (Fars.). – Para, akçe. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DEREN: (Tür.) Ka. – Derleyen, toplayan, ekini biçip toplayan.

DERİM: (Tür.). – Çadır. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DERKAVA: (Ar.) Er. – Afrika’nın kuzeybatısında, Fas-Cezayir’i içine alan müslüman tarikatların genel adı.

DERKAVİ: (Ar.) Er. – Derkava’ya mensup. – (bkz. Derkava).

DERMAN: (Fars.) Er. 1. İlaç. Çare. 2. Takat, kuvvet, güç.

DERSU: (Tür.). – Hepsi, kamilen, baştan başa hep. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DERVİŞ: (Fars.) Er. 1. Allah için alçakgönüllülüğü ve fukaralığı kabul eden veya bir tarikata bağlı bulunan kimse. 2. Fakir ve muhtaç kimse. 3. Daha çok lakap olarak kullanılır.

DERYA: (Fars.) Ka. – Deniz, büyük nehir.

DERYAB: (Fars.). – Akıllı, anlayışlı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DERYACE: (Fars.) Ka. 1. Küçük deniz. 2. Göl.

DERYADİL: (Fars.) Ka. – Gönlü geniş, herşeyi hoş gören.

DERYANUR: (f.a.i.) Ka. – Nur denizi, deryası.

DESEN: (Fran.) Ka. 1. Renksiz çizim. 2. Kumaş şekli.

DESTAN: (Fars.) Ka. 1. Hikaye, kıssa. 2. Hile, mekr, tenvir. 3. Rüstem’in babasının lakabı.

DESTE: (Fars.) Ka. 1. Demet, tutam, takım. 2. Kabza, tutacak yer. 3.On yapraklık altın varak defteri.

DESTEGÜL: (Fars.) Ka. – Gül demeti, destesi.

DEVA: (Ar.). – İlaç. Çare, tedbir. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DEVAN: (Fars.) Er. 1. Koşan, seğirten, hızlı yürüyen. 2. Koşmak. Süratle, hızla gitmek.

DEVLEDDİN: (Ar.) Er. – Dinin mutluluğu, uğuru, büyüklüğü. – Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanı*lır.

DEVLET: (Ar.). – Bir hükümet dairesinde teşkilatlandırılmış olan siyasi topluluk. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır. Devlet Giray: Kırım hanı (1530-1577). Mübarek Giray’ın oğlu.

DEVLETŞAH: (Fars.) Er. – XV. yy. yetişen en tanınmış İran edebiyatçısı.

DEVRAN: (Ar.) Er. 1. Dünya, felek. 2. Zaman. 3. Talih, yazgı.

DEVRİM: (Tür.) Er. 1. Hareket halinde bir şeyin bir eğri çizerek dönmesi, devretmesi. 2. Köklü değişiklik, inkılap. 3. Eski olduğu fark edileni yıkıp yerine yeni olduğu farz edileni koymak. 4. İhtilal.

DİBA: (Fars.) Ka. 1. Alacalı ipek kumaş. 2. Atlas.

DİBACE: (Fars.) Ka. 1. Kitabın başlangıç kısmı, önsöz. 2. Kitapların süslü sayfaları.

DİCLE: (Tür.). – Yakındoğu’nun Türkiye’den doğan ve Mezopotamya’dan Basra Körfezine dökülen nehirlerden biri. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DİCLEHAN: (Tür.) Er. – Dicle’nin hükümdarı.

DİDAR: (Fars.) Ka. 1. Yüz, çehre. 2. Görme, görüşme. 3. Görüş kuvveti. 4. Açık meydanda.

DİDE: (Fars.) Ka. 1. Göz. 2. Gözcü. 3. Gözbebeği. 4. Gözucu.

DİDEM: (Fars.) Ka. – Gözüm.

DİHYE: (Ar.) Er. – Dihye b. Halife. Kelbi kavmine ait, Hz. Rasûlullah (s.a.s)’ın ticaret ortağı. Hoş tavırlı, kibar, zengin bir tacir. Cebrail (a.s.)’in bazen Dihyetü’l-Kelbi suretinde vahiy getirdiği rivayet olunur.

DİKÇAM: (Tür.) Er. – Çam gibi uzun. Metanetli.

DİKMEN: (Tür.) Er. 1. Koni biçiminde sivri tepe. 2. Dağların en yüksek yeri. 3. Yayla.

DİLAN: (Fars.). – Gönüller, yürekler. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DİLARA: (Fars.) Ka. 1. Gönül alan, gönül kapan, gönül okşayan, gönlü dinlendiren. 2. Bugün elde örneği olmayan eski Türk mürekkep makamlarından biri.

DİLAVER: (Fars.) Er. – Yiğit, yürekli.

DİLAVİZ: (Fars.) Ka – Gönlün takıldığı, gönüle takılan.

DİLAY: (Fars.) Ka. – Gönlü aydınlatan ay.

DİLAZAD: (Fars.) Er. – Gönlü bir şeyle ilgili olmayan, gönlü rahat. Özgür.

DİLBAZ: (Fars.) Ka. 1. Gönül eğlendiren. 2. Güzel söz söyleyen. 3. Yüze hoş görünen.

DİLBER: (Fars.) Ka. – Gönül alıp götüren, güzel.

DİLBERAN: (Fars.) Ka. – Dilberler, güzeller.

DİLBESTE: (Fars.) Ka. – Gönül bağlamış, aşık.

DİLDAR: (Fars.) Ka. 1. Birinin gönlünü almış, sevgili. 2. Abdülbaki Dede’nin terkib ettiği 7 makamdan biri.

DİLDEREN: (Fars.) Ka. – Sevgi toplayan, gönül alan, beğenilen.

DİLEFRUZ: (Fars.) Ka. – Gönül aydınlatan. – (bkz. Dilfüruz).

DİLEK: (Tür.) Ka. 1. Dilenen şey, arzu, istek. 2. İsteme, arzu etme, dileme.

DİLEM: (Fars.) Ka. – Gönül ilacı.

DİLERCAN: (Fars.) Er. – Dilekte, istekte bulunan.

DİLFERAH: (Fars.) Ka. – Gönlü ferah, sevinçli.

DİLFEZA: (Fars.) Ka. – Gönlü genişleten, gönlü artıran.

DİLFÜRUZ: (Fars.) Ka. – Gönüle ferahlık veren, sevindiren.

DİLGE: (Tür.). – Güzel konuşan kimse. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DİLHAN: (Fars.) Er. – Gönülden söyleyen, içten konuşan.

DİLHUN: (Fars.) Er. – İçi kan ağlayan.

DİLKESTE: (Fars.) Ka. – Gönül çekici.

DİLMAN: – (bkz. Dilmen).

DİLMEN: (Fars.) Ka. 1. Güzel. 2. Güzel dil bilen, konuşan, söz söyleyen.

DİLNUR: (Fars.) Ka. – Gönlü nurlu.

DİLRAH: (Fars.) Ka. – Gönül yolu.

DİLRUBA: (Fars.) Ka. 1. Gönül kapan, gönül alan. 2. Tahminen 2 asırlık bir makam.

DİLSAFA: (Fars.) Er. – Gönlü şen, rahat, dertsiz.

DİLSAZ: (Fars.) Er. – Gönül yapan.

DİLSUZ: (Fars.) Ka. – Gönül yakan, yürek yakıcı.

DİLŞAD: (Fars.) Ka. – Gönlü hoş, sevilmiş.

DİLŞAH: (Fars.) Er. – Gönül hükümdarı, şahı.

DİLŞÜKUFE: (Fars.) Ka. – Gönül çiçeği.

DİNÇ: (Tür.) Er. – Gücü kuvveti yerinde ve sağlıklı.

DİNÇAY: (Tür.) Er. – Kuvvetli ay.

DİNÇER: (Tür.) Er. – Kuvvetli kimse, genç, erkek, yiğit.

DİNDAR: (f.a.i.) Er. – Allah’a inanmış, bağlanmış olan kimse.

DİRAHŞAN: (Fars.) Ka. – Parlak, parlayan.

DİRAYET: (Ar.). – Zeka, bilgi, kavrayış. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DİREM: (Fars.) Er. 1. Akça, para. 2. Gümüş para.

DİRENÇ: (Tür.) Er. – Karşı koyan kuvvet, mukavemet.

DİRİCAN: (Tür.) Er. – Güçlü, canlı kimse.

DİRİĞ: (Fars.) Er. – Esirgeme, acıma.

DİRSEHAN: (Tür.) – Dede Korkut hikayelerinde, çocuğu olmadığı için hor görülen sonra da Boğaç Han adında yiğit bir oğula sahip olan kahramanın adı.

DİZDAR: (Fars.) Er. – Kale muhafızı.

DOĞA: (Tür.) Er. – Tabiat karşılığı olarak kuraldışı uydurulmuş kelime.

DOĞAN: (Tür.) Er. – Kartalgillerden, alıştırılarak kuş avında kullanılan, yırtıcı bir kuş.

DOĞANALP: – (bkz. Doğan).

DOĞANAY: (Tür.) Er. – Ayın ilk günleri.

DOĞANBEY: (Tür.) Er. – Doğan gibi atik ve cesur bey. Doğan bey: Niğbolu kalesini haçlılara karşı koruyan Osmanlı beyi Yıldırım Bayezid dönemi.

DOĞANBİKE: – (bkz. Doğan).

DOĞANER: (Tür.) Er. – Güçlü, kuvvetli, yiğit.

DOĞANGÜN: (Tür.) Er. – Sabahın ilk ışıklan.

DOĞANHAN: – (bkz. Doğanbey).

DOĞANNUR: (Tür.) Ka. – Nurun doğması.

DOĞANTEN: (Tür.) Er. – Şafak vakti.

DOĞAY: (Tür.) Er. – Ayın doğması.

DOĞU: (Tür.) Er. 1. Doğma bölgesi. 2. Güneşin doğduğu yön, şark.

DOĞUHAN: (Tür.) Er. – Doğu ülkesinin hükümdarı, hakimi.

DOĞUKAN: (Tür.) Er. – (bkz.. Doğuhan).

DOLUNAY: (Tür.). – Tam yuvarlak halde görünen ay, bedir, bedr-i tam. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DORUK: (Tür.) Er. – Tepe, ağaç tepesindeki körpe filiz.

DOYUM: (Tür.) Ka. – Ganimet almış.

DÖNDÜ: (Tür.) Ka. 1. Henüz evlenmemiş kız. 2. Örfte devamlı erkek çocuğu olan ailenin son doğan çocuğu kız olursa döndü adını koyarlardı.

DÖNE: (Tür.) Ka. – Karşı ziyarette bulunma. – (bkz. Döndü).

DUCİHAN: (Fars.) Ka. – İki cihan, dünya ve ahirct.

DUDU: (Fars.) Ka. 1. Hanım, küçük kardeş. 2. Papağan, tuti. Bir papağan cinsi. 3. Abla, yaşlı ermeni kadın.

DUHA: (Ar.). 1. Kuşluk vakti. 2. Kur’an-ı Kerim’de 93. surenin ismi. -Kız ve erkek adı olarak kullanılır.

DUHTER: (Fars.) Ka. – Kerime, kız.

DUMRUL: (Tür.) Er. – Dede Korkut hikayelerinde geçen bir kahramanın adı.

DURALİ: – (bkz. Dursunali).

DURAK: (Tür.) Er. 1. Yolu taşıyan araçların düzenli olarak durdukları yer. 2. Durma, dinlenme. 3. Cümle sonuna konulan nokta.

DURAN: (Tür.) Er. – Hareketsiz halde bulunan, sabit.

DURANAY: (Tür.) Ka. – Ayın en uzun süre gökyüzünde kaldığı zaman.

DURCAN: (Tür.) Er. – Canlı kal, ömrün uzun olsun.*

DURDU: (Tür.) Ka. – (bkz. Dursaliha).*

DURHAL: (Tür.) Er. – Hal üzere kal, olduğun gibi kal*

DURKADIN: , Tür.) Ka. – (bkz. Dursaliha).*

DURKAYA: (Tür.) Er. – Çocukları devamlı ölen ailelerin yeni doğan çocuklarına verdikleri isim.*

DURMUŞ: (Tür.) Er. – (bkz. Dursun).*

DURNA: (Tür.) Er. – Bir cins kuş. Turna.

DURSALİHA: (t.a.i.) Ka. – Erkek çocuğu olmayan ailelerin en son doğan kız çocuklarına verdikleri ad.*

DURSUN: (Tür.) Er. – Çocukları devamlı ölen ailelerin yeni doğan çocuklarına verdikleri ad. *

DURSUNALİ: (t.a.i.) Er. – Kız çocuğu olmayan ailelerin en son doğan erkek çocuklarına verdikleri isim.*

DURU: (Tür.) Ka. – Saf, berrak.

DURUALP: (Tür.) Er. – Özü temiz yiğit.

DURUCAN: (Tür.) Er. – (bkz. Durualp).

DURUGÜL: (Tür.) Ka. – Temiz, saf gül.

DURUHAN:. – (bkz. Durualp).

DURUKAN: – (bkz. Durualp).

DURUL: (Tür.) Er. 1. Berrak, saf duruma gel. 2. Dibe çöken şey, tortu.

DURUSAN: (Tür.) Er. – Temiz olarak tanınmış kimse.

DURUSOY: – (bkz. Durusan).

DUYGU: (Tür.) Ka. 1. His. 2. Duyulan, işitilen, hissedilen şey.

DUYSAL: (Tür.) Ka. – Duymakla, hissetmekle ilgili olan.

DÜCANE: (Ar.) Er. – sahabe-i kiramdan önemli bir şahsiyetin adı.

DÜDEN: (Tür.). 1. Yer altında akan suların kireçli tabakaları eriterek meydana getirdikleri tabii kuyu. 2. Bataklık, girdap. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DÜLFİN: (Ar.) Ka. – Arap astronomları tarafından Delphinus yıldız kümesine verilen isim.

DÜNDAR: (Fars.) Er. 1. Eski Fars hükümdarı. 2. Arkayı gözeten, koruyan asker.

DÜRDANE: (Fars.) Ka. 1. İnci tane*si. 2. Sevgili, kıymetli.

DÜREFŞAN: (Fars.) Ka. 1. İnci serpen. 2. İnci gibi söz söyleyen ağız.

DÜRİYYE: (Ar.) Ka. 1. İnci gibi parlayan, parlak. 2. Parıltılı yıldız.

DÜRNUR: (Fars.) Ka. – İnci ışığı.

DÜRRE: (Ar.) Ka. – İnci tanesi.

DÜRÜST: (Fars.) Er. 1. Doğru, düzgün, sağlam. 2. Bütün, tam.

DÜRVEŞ: (Fars.) Ka. – İnci gibi.

DÜZEY: (Tür.). – Seviye karşılığı olarak uydurulmuş olmayan. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

DÜZGÜN: (Tür.). 1. Girintisi, çıkıntısı, pürüzü olmayan. 2. Düzeltilmiş, tesviye edilmiş. 3. İyi düzen verilmiş. 4. İntizamlı, nizamlı. 5. Yolunda, rayında. 6. Kadınların yüzlerine sürdükleri beyaz veya kırmızı boya. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

- E –

EBAN: (Ar.) Er. – Eban b. Osman b. Affan: Hz. Osman’ın üçüncü oğlu olup valilik etmiştir. Cemel vakasında Hz, Aişe’ye refakat etmiştir.

EBBEDULLAH: (Ar.) Er. – Allah ebedi eylesin, daim eylesin.

EBECEN: (Tür.) Er. – Akıllı çocuk.

EBED: (Ar.). – Sonu olmayan gelecek. – İsim olarak kullanılmaz.

EBER: (Ar.). – Hayırlı, şerefli, faziletli. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EBHER: (Ar.) Er. – En parlak.

EBRA: (Ar.) Er. 1. Ürkme, kaçma. 2. Birden bire ölme.

EBRAR: (Ar.) Er. 1. Hayır sahipleri. 2. İyiler, dindarlar, özü sözü doğru olanlar. Şeş Ebrar: Altı hayır sahibi, Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin.

EBRU: (Fars.) Ka. 1. Kaş. 2. Bulut renginde, buluta benzer, bulut gibi dalgalı, bulutlu. 3. Kağıt üzerine kendine has usulle yapılan, mermer, damarları gibi dalgalı şekilli süsleme. Ciltçilikte ve hüsn-ü hat’ta kullanılır.

EBU: (Ar.) Er. – Baba, ata. (bkz. Ebi, peder).

EBU ALİ SİNA: (İbn Sina). Ali Sina’nın babası anlamında. Ünlü Türk bilgini.

EBUBEKİR: (Ar.) Er. – Deve yavrusunun babası. – Hulefa-i Raşidin’in ilkidir. Hz. Ebubekir’in lakabı. Rasûlullah (s.a.s)’ın nübüvvetinden önce de sonra da en yakın arkadaşı olmuştur.

EBU CEHİL: (Ar.) Er. – (Ebu’l-Hakem Amr b. Hişam b. el-Muğire) İs*lam’ın doğuşunda müslümanların en büyük düşmanlarından. Mekkeli müşrik. Müslümanlara en büyük işkeneler onun tarafından yapıldı. Cehalet ve bilgisizliğin babası anlamında Ebu Cehil denildi. Hakkında ayetler indi. Bedir savaşında İslam mücahidi İbn Mes’ud tarafından öldürüldü.

EBU DAVUD: (Ar.) Er. – Süleyman b. el-Eşas es-Sicistani. Kütüb-i Sitte’den birisi olan Sünen-i Ebu Davud’un müellifi. Büyük hadis bilgini. 500.000 hadis arasından seçtiği 4800 hadisten oluşan Sünen’i, ahlak, tarih ve fıkıhla ilgili meseleleri içerir.

EBU EYYUB EL-ENSARİ: (Ar.) Er. – Asıl adı Halid b. Seyd’dir. Sahabedendir. Rasûlullah Medine’ye geldiğinde ilk önce onun evinde misafir oldu. İstanbul’a kadar gelip Bizanslılarla savaştı.

EBU HANİFE: (Ar.). (Nu’man b. Sabit). Hanefi mezhebinin kurucusu. Müetehid, alim. (Küfe 699-Bağdat 787). Kabil’den gelen büyük babası Kufe’ye yerleşti. İslami ilimler sahasında mükemmel bir eğitim gören İmam-ı Azam ictihad edebilecek seviyeye geldi. Devrinin en meşhur bilginidir. Küfe kadılığı teklifini reddedince Halife Mansur onu hapse attırdı. Hapishanede iken vefat etli.

EBU HUREYRE: (Ar.) Er. – Suffe ashabındandır. Birçok hadis rivayet etmiştir.

EBU UBEYDE B. EL-CERRAH: (Ar.) Er. – (571-639) (Amr b. Abdullah). İslami ilk kabul eden sahabelerden biri. Cennetle müjdelenmiştir. Çeşitli cephelerde ordu komutanlığı yaptı. Suriye’de vefat elti.

EBU ZER: (Ar.) Er. – Altın sahibi, servet ve zenginlik sahibi.

EBU ZER EL-GIFARİ: (Ar.) Er. -Sahabedendir.

EBYAR: (Ar.) Er. – Pek ak, pek beyaz. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ECE: (Tür.) Ka. 1. Baş reis. 2. Kraliçe. 3. Ana. 4. Yaşlı kadın.

ECEGÜL: (Tür.) Ka. – (bkz. Ece).

ECEHAN: (Tür.). – (bkz. Ece).

ECEMİŞ: (Tür.) Er. – Çok bilmiş.

ECER: (Tür.) Er. – Yeni, güzel, iyi.

ECHER: (Ar.) Ka. 1. Son derece güzel kadın. 2. Gündüz iyi görmeyen karmaşık gözlü.

ECİR: (Ar.) Er. 1. Bir iş ya da emek karşılığı verilen şey. 2. Sevap. 3. Aziz sevgili.

ECMEL: (Ar.). – En güzel, en yakışıklı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ECVED: (Ar.) Er. 1. En iyi olan. 2. Eli açık cömert. – Türk dil kuralına göre “d/t” olarak okunur.

EDA: (Ar.) Ka. – 1. Naz, cilve. 2. Kurum, caka. 3. Alınan şeyi geri ödeme. 4. Bir vazifeyi yerine getirmek.

EDAGÜL: (Tür.) Ka. – (bkz. Eda).

EDEBALİ: (Tür.) Er. – (Öl: 1325). Osman Gazi’nin kayınpederi ve hocası. Osmanlı imparatorluğunun kuruluşunda önemli bir rolü oldu.

EDGÜ: (Tür.) Er. – İyi.

EDGÜALP: (Tür.) Er. – İyi yiğit.

EDGÜER: (Tür.) Er. – (bkz. Edgü).

EDGÜKAN: (Tür.) Er. – (bkz. Edgü).

EDHEM: (Ar.) Er. Karayağız at. -Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır. İbrahim Edhem: İslam tarihinde meşhur sofi

EDİB: (Ar.) Er. 1. Edepli, terbiyeli, zarif, nazik. 2. Edebiyatla uğraşan kimse. – Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır. Edip Ahmet Yükneki: (XII. yy.) Türk şair yazar. Tek ve önemli yapıtı Süleymaniye kütüphaneside mevcut olan Atabetul Hakayık isimli eserdir.

EDİBE: (Ar.) Ka. – (bkz. Edip).

EDİM: (Ar.) Er. – Fiil, amel.

EDİZ: (Tür.) Er. 1. Yüksek, yüksek yer. 2. Ulu, yüce, değerli.

EDRİS: (Ar.) Er. – (bkz. İdris).

EDVİYE: (Ar.) Ka. – Devalar, ilaçlar, çareler.

EFADİL: (Ar.) Er. – Pek mümtaz olanlar, çok bilgililer.

EFAHİM: (Ar.) Er. – En ulu, pek büyük ve saygıya layık kimseler.

EFAZIL: (Ar.) Er. – (bkz. Efadıl).

EFDAL: (Ar.). 1. Çok faziletli, yüksek derecede. 2. Tercihe şayan, müreccah. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EFE: (Tür.) Er. 1. Ağabey, büyük kardeş. 2. Yiğit, cesur. 3. Kabadayı.

EFEKAN: (Tür.) Er. – Efe soyundan gelen.

EFGAN: (Fars.) Er. – Figan, ağlayıp inleme, feryat.

EFGEN: (Fars.) Er. 1. Düşüren, yıkan, yere atan. 2. Alıcı, yakıcı, düşürücü. – (bkz. Figen).

EFHEM: (Ar.) Ka. 1. Çabuk anlayan. 2. Zihni açık olan. 3. Daha ulu, çok büyük şeref sahibi fehametli. – (bkz. Fehamet).

EFİDE: (Ar.) Ka. – Yürekler, kalpler, gönüller.

EFİL: (Tür.) – Rüzgar, dalgalanma. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EFKAR: (Ar.) Er. 1. Düşünceler. 2. İç sıkıntısı, kaygı.

EFKEN: (Fars.) Er. – Düşkün.

EFLAK: (Ar.) Er. 1. Semalar, felekler, yükler, küreler, zamanlar. 2. Bahtlar, talihler, kaderler.

EFLAKİ: (Ar.) Er. – Gökte oturan melek. – Eflaki Şemseddin Ahmet Dede: (1360). Osmanlı sufi ve yazar. Mevlana’ya dair Menakıbü’l-Arifin adlı eserin müellifi.

EFLATUN: (Yun.) Er. 1. Açık mor. 2. Aristo’nun hocası, Sokrat’ın talebesi, ünlü Yunan filozofu.

EFRAHİM: (İbr.) Er. – Hz. Yusuf un ikinci oğlu. Orta Filistin’de yerleşen İsrail kabilesine adını verdiği söylenir. Bu kabile Hz. Süleyman’ın ölümünden sonra asıl İsrail topluluğunun 12 kola ayrılmasında etken oldu.

EFRAS: (Ar.) Er. – Atlar, beygirler, kısraklar.

EFRASİYAP: (Fars.) Er. – Turan Türkleri büyük kahraman kağanının Farsça adı. Alp er Tonga asıl adıdır. Büyük İskender’den evvel yaşamıştır. Kaşgar’daki ilk müslüman Türk sülalesi Karahanlıların Afrasiyab neslinden geldiği söylenmektedir. Alper Tonga Hüsrev tarafıandan öldürülmüştür.

EFRAZ: (Fars.) Ka. – Kaldıran, yükselten. – Firar. Yükselten, mümtaz, büyük, meşhur, maruf.

EFRİDUN: (Fars.). – Cemşid soyundan anlayış ve zekasıyla meşhur bir İran hükümdarı.

EFRUG: (Fars.). 1. Parıltı, ışık. 2. Nur. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EFRUZ: (Fars.) Ka. 1. Şule, parıltı. 2. Aydınlatan, parlatan. 3. Tutuşturan, yakan. Gösterişli güzel.

EFSANE: (Fars.) Ka. 1. Asılsız hikaye. 2. Masal, boş söz, saçma sapan lakırdı. – Dillere düşmüş, maşhur olmuş hadise.

EFSER: (Fars.). 1. Taç. 2. Subay. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır, (bkz. İklil).

EFSUN: (Fars.) Ka. 1. Efsun, büyü, sihir, gözbağcılık, (bkz. Füsun).

EFŞAN: (Fars.) Ka. – Eklendiği kelimelere “saçan, dağıtan, serpen, silken” manası verir.. – Gülefşan: Gül saçan.

EFZA: (Fars.). – Artmak, çoğalmak. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EGE: (Tür.) Ka. 1. Bir çocuğu koruyan, işlerine bakan ve her halinden sorumlu olan. 2. Yaşça büyük, ulu. 3. Sahip.

EGEMEN: (Tür.) Er. – Hakim, hüküm süren karşılığı olarak kullanılan bu kelime, hem kök, hem de ek olarak yanlıştır. Türkçe’de ne “eğe” kökü, ne de “man-men” şeklinde isim yapım eki vardır.

EGENUR: (Tür.) Ka. – (bkz. Ege).

EGESEL: (Tür.) Er. – (bkz. Ege).

EĞİLMEZ: (Tür.) Er. – Başkalarının baskısını ve üstünlüğünü kabul etmeyen, baş eğmeyen.

EĞİN: (Tür.) Er. – sırt, arka.

EHAD: (Ar.). 1. Bir, tek. 2. İlk sayı. 3. Allah’ın isimlerinden, bir ve tek olan Allah. – İsim olarak kullanılmaz.

EHİL: (Ar.) Er. 1. Sahip, malik. 2. Becerikli, yetenekli. 3. Karı-kocadan her biri.

EHLİMEN: (Ar.) Er. – inançlı inanan kimse.

EHLİYET: (Ar.) Ka. 1. İşe yarar halde bulunuş, bir işi hakedebilecek durumda bulunuş, selahiyet, yetki. 2. Mahirlik, iktidar, liyakat, kabiliyet, kifayet, mensubiyet. 3.İktidar, kabiliyet ve liyakat vesikası.

EHLULLAH: (Ar.) Er. 1. Allah’ın adamı, veli, evliya. 2. Allah’a teveccüh etmiş, kulluğunu yanlız ona yöneltmiş. Küfür ehlinden, ve şirkten kaçınan.

EKABİR: (Ar.) Er. – Rütbece, görgü ve faziletçe büyük olanlar, devlet ricali.

EKBER: (Ar.) Er. – Daha büyük, çok büyük, en büyük, pek büyük, azam. -Allah’ın sıfatlanndandır. Kur’an-ı Kerim’de 23 yerde geçer. İsim olarak kullanılması iyi değildir. Hindistan’a hakim olan Türk hükümdarı.

EKE: (Tür.) Er. 1. Bilgili, deneyli, olgun. 2. Kurnaz, açıkgöz. 3. Bilmiş çocuk. 4. Dahi.

EKEMEN: (Tür.) Er. – (bkz. Eke).

EKER: (Tür.) Er. – Toprakla uğraşan.

EKİM: (Tür.) Ka. 1. Toprağa ürün ekme işi. 2. Yılın onuncu ayı.

EKİN: (Tür.) Ka. 1. Ekilmiş tahılın sürmüşü, tarlada bitmiş tahıl. 2. – Kültür.

EKİNER: (Tür.) Er. – (bkz. Ekin).

EKMEL: (Ar.) Er. l. Daha, pek kamil, mükemmel ve kusursuz olan. 2. En uygun, en eksiksiz. 3. Ekmel-i Enbiya: Hz. Rasûlullah (s.a.s). 4. Dinin tamamlanması. Maide suresi ayet, 3.

EKMELEDDİN: (Ar.) Er. 1. Dinin en olgunu, en olgunlaştırdığı isim. 2. Dinin tamamı. – Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır. – (bkz. Ekmelettin).

EKREM: (Ar.) Er. 1. Daha, en kerim. 2. Çok şeref sahibi, pek cömert, çok eli açık. Ekremü’l-Ekremin: Cenab-ı Hak. (Alak suresi: 3 ).

EKVAN: (Ar.) Er. – Varlıklar, alemler, dünyalar. – (bkz. Evren).

ELA: (Ar.) Ka. – Sarıya çalan kestane rengi, göz rengi.

ELANUR: (Ar.) Ka. – (bkz. Ela).

ELBURZ: (Fars.). – 1. Kafkaslarda en yüksek dağ. 2. Uzun boylu yakışıklı kimse. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ELÇİ: (Tür.) Er. 1. Başka bir devlet nezdinde devletini temsil eden kişi. 2. Sefir. 3. Allah’ın gönderdiği rasul ve nebiler.

ELDEMİR: (Tür.) Er. – Demir gibi güçlü el.

ELFAZ: (Ar.) Er. – Sözler, sözcükler.

ELFİDA: (Ar.) Ka. – Feda etme, gözden çıkarma, verme.

ELFİYE: (Ar.) Ka. l- 1000 mısralık manzume. 2. Manzum risaleler.

ELGİN: (Tür.) Er. – Garip, yurdundan ayrılmış.

ELHAN: (Ar.). – Nağmeler, ezgiler. -erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ELİF: (Ar.) Ka. 1. İslami alfabenin ilk harfi. Ebccd hesabında değeri birdir. 2. Musikide “la” notasını ifade için kullanılır. 3. Ülfet eden, dost, tanıdık. 4. Alışmış, alışkın, alışık. – İki kelimeli isimler yapılabilir (Elif Beyza, Elif Nur v.s.).

ELİFE: (Ar.) Ka. – (bkz. Elif).

ELMAS: (Yun.i.) Ka. 1. Bilinen kıymetli taş. 2. Pek sevgili ve kıymetli. 3. Billurlaşmış saf ve şeffaf karbon. 4. Ucunda sivri bir elmas parçası bulunan ve cam kesmekte kullanılan alet.

ELVAN: (Ar.) – Levnler, renkler, çok renkli, polikrom. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ELVİDA: (Ar.) – Allah’a ısmarladık. Allah’a emanet olun yollu ayrılık hitabı, (bkz. el-Firak, el-Veda). – Erkek ve kadın ismi olarak kullanılır.

ELYESA: (Ar.) Er. – Kur’an-ı Kerim’de adı geçen bir peygamber.

EMAN: (Ar.) Er. 1. Emniyet. 2. Himaye, masuniyet. Güvence. – Müslüman her ferde eman verebilir.

EMANET: (Ar.) Ka. 1. Emniyet edilen kimseye bırakılan şey, eşya veya kimse. 2. Osmanlı devletinde bazı devlet dairelerine verilen isim.

EMANETULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın emaneti.

EMANULLAH: (Ar.) Er. 1. Allah’ın emaneti. Devletin tebası, halk, millet.

EMEÇ: (Tür.) Er. 1. Hedef. 2. Yamaç. 3. Henüz memeden kesilmemiş buzağı.

EMEK: (Tür.) Er. 1. Uzun, yorucu ve özenli çalışma. 2. Bir işin yapılması için harcanan beden ve kafa gücü.

EMEL: (Ar.) Ka. 1. Ümit. 2. Şiddetli arzu, hırs, tamah. 3. Uzun zamanda gerçekleşebilecek arzu. 4. İnsan ömrünün yetmeyeceği hülyalar, kuruntular.

EMİN: (Ar.) Er. 1. Korkusuz kimse. 2. Emniyette olan. 3. İnanan, güvenen. 4. İnanılır, güvenilir. 5. Şüpheye düşmeyen, kati olarak bilen. 6. Emanet olarak idare edilen dairelerin başı. – 7. (Hz. Muhammed (s.a.s) ve Cebrail’in adı.

EMİNE: (Ar.) Ka. – 1. Arapça’daki Amine kelimesinin Türkçeleştirilmiş şeklidir. 2. Peygamberimizin annesi.

EMİR: (Ar.) Er. 1. Bir kavmin, bir şehrin başı. 2. Büyük bir hanedana mensup kimse. 3. Peygamberimizin soyundan gelen. 4. Kumandan. 5. Abbasi devletinde başkomutan. 6. Osmanlı devletinde beylerbeyi ve Tanzimat’tan sonra sivil paşalığın ilk derecesi.

EMİRE: (Ar.) Ka. – (bkz. Emir).

EMİRHAN: (a.t.i.) Er. – (bkz. Emir). – “Emir” kelimesine “han” eki getirilerek iki isimden meydana gelmiştir.

EMİR SULTAN: (Ar.) Er. I. Beyazıd zamanında Buhara’dan Bursa’ya hicret eden mutasavvıf.

EMRAH: (Tür.) Er. – Anadolu saz şairlerinden.

EMRAN: (Ar.) Er. – Kürkler, hayvan derileri.

EMRE: (Tür.) Er. – Aşık. Mübtela. Vurgun.

EMREDDİN: (Ar.) Er. – Dinin emrettiği. – Türk dil kuralları açısından “d/t” olarak kullanılır.

EMRİ: (Ar.) Er. – Emirle ilgili.

EMRİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Emri).

EMRULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın emri.

EMSAL: (Ar.) Er. 1. Kıssalar, hikayeler, destanlar. 2. Numuneler, örnekler. 3. Eş benzer. 4. Yatış denk. 5. Katsayı.

ENAM: (Ar.) Er. 1. Bütün mahlukat, yaratılmış her şey. 2. Halk, insanlar. Seyyidü’l-Enam: Halkın ulusu Rasûlullah (s.a.s). 3. Kur’an-ı Kerim’in 6. Suresinin adı. 4.Bazı ayet ve duaları içeren dua kitabı.

ENBİYA: (Ar.) Er. – Peygamberler.

ENDER: (Ar.) Er. – çok az, çok seyrek, çok az bulunur, pek nadir.

ENER: (Tür.) Er. – En yiğit, en kahraman kişi.

ENERGİN: (Tür.) Er. – En olgun, çok olgun.

ENES: (Ar.) Er. 1. İnsan. 2. Enes b. Malik: (Basra 709). Rasûlullah (s.a.s)’den çok hadis nakleden sahabelerdendir. Hicretten sonra annesi onu, 10 yaşındayken Rasûlullah (s.a.s)’ın hizmetine vermiştir. Rasûlullah (s.a.s)’ın vefatına kadar yanında kalmıştır. 97-107 yaşına kadar yaşadığı rivayet edilmektedir.

ENFA: (Ar.) – Çok yararlı, daha çok faydalı, (bkz. Nafi). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ENFAL: (Ar.) Er. 1. Ganimet. 2. Kur’an-ı Kerim’in 8 suresinin adı.

ENFES: (Ar.) Ka. – Çok güzel, en güzel.

ENGİN: (Tür.) Er. 1. Ucu, bucağı görünmeyecek kadar çok geniş. 2. Denizin kıyıdan çok uzaklarda bulunan geniş bölümü, açık deniz. 3. Değer ve fiyatı düşük olan. 4. Yüksekte olmayan, alçak yer.

ENGİNALP: (Tür.) Er. – Değerli yiğit.

ENGİ A Y: (Tür.) Er. – (bkz. Engin).

ENGİNER: (Tür.) Er. – İyi, güzel, değerli insan.

ENGİNİZ: (Tür.) Er. – İz bırakacak kadar değerli insan.

ENGİNSOY: (Tür.) Er. – Geniş soydan gelen.

ENGİNSU: (Tür.) Er. – Açık deniz.

ENGİNTALAY: (Tür.) Er. – Büyük deniz, okyanus.

ENGÜR: (Tür.) Er. 1. Çok gür. 2. Bereketli.

ENHAR: (Ar.) – Irmaklar, çaylar. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır. Enhar. Kur’an-ı Kerim’de cennetlerin altlarından akan ırmaklar.

ENİS: (Ar.) Er. 1. Dost arkadaş. 2. Yar, sevgili.

ENİSE: (Ar.) Ka. – (bkz. Enis).

ENSAR: (Ar.) Er. 1. Yardımcılar, muavinler, müdafiler, koruyucular. 2. Medine’ye hicretle Mekkeli muhacirlere yardım eden, Medineli müslümanlara verilen ad. Kur’an-ı Kerim’de çok geçen kelimelerden birisidir.

ENSARULLAH: (Ar.) Er. – Allah yolunda Rasûlullah (s.a.s)’a yardım edenler.

ENVAR: (Ar.) Er. – Ziyalar, aydınlıklar, ışıklar, parlaklıklar. – (bkz. Ziya).

ENVER: (Ar.) Er. – Daha nurlu, en nurlu, çok parlak.

ERACAR: (Tür.) Er. – Becerikli erkek.

ERAKALIN: (Tür.) Er. – Alnı ak, dürüst erkek.

ERAKINCI: (Tür.) Er. – Yiğit akıncı.

ERAKSAN: (Tür.) Er. – Temiz adlı yiğit.

ERALKAN: (Tür.) Er. – Al kanlı yiğit.

ERALP: (Tür.) Er. – Yiğit erkek.

ERALTAY: (Tür.) Er. – (bkz. Eralp).

ERANDAÇ: (Tür.) Er. – (bkz. Eraltay).

ERANIL: (Tür.) Er. – Yiğitliğinle anıl, tanın.

ERASLAN: (Tür.) Er. – Aslan gibi, güçlü kuvvetli erkek.

ERAVEND: (Fars.) Er. 1. Şevk, arzu, istek. 2. Şan, şeref.

ERAY: (Tür.) Er. – Erken ay, ilk ay, ayın ilk günlerinde doğan. – (bkz. İlkay).

ERBAŞAT: (Tür.) Er. – (bkz. Eralp).

ERBATUR: (Tür.) Er. – Cesur, yiğit.

ERBAY: (Tür.) Er. – Soylu, ünlü aileye mensup erkek.

ERBELGİN: (Tür.) Er. – Açık yürekli erkek.

ERBEN: (Tür.) Er. – (bkz. Eralp).

ERBERK: (Tür.) Er. – Şimşek gibi yiğit.

ERBOĞA: (Tür.) Er. – Boğa gibi güçlü erkek.

ERBOY: (Tür.) Er. – Yiğit soydan gelen.

ERCAN: (Tür.) Er. – Canlı, diri, sıhhatli erkek.

ERCİHAN: (t.f.i.) Er. – Cihanın tanıdığı erkek.

ERCİVAN: (t.f.i.) Er. – Genç erkek.

ERCÜMENT: (Fars.) Er. – Muhterem, şerefli, itibarlı, haysiyetli, seçkin, saygın, değerli.

ERCÜVAN: (f.a.i.) 1. Erguvan çiçeği. 2. Kızıl şey. 3. Kırmızı kadife. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ERÇELİK: (Tür.) Er. – Çelik gibi güçlü erkek.

ERÇETİN: (Tür.) Er. – Sert, güçlü erkek.

ERÇEVİK: (Tür.) Er. – Çevik, hızlı erkek.

ERÇİN: (Fars.) – Merdiven, basamak. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ERDA: (Ar.) Ka. – Beyaz karınca.

ERDAL: (Tür.) Er. – Tek erkek, dal gibi uzun erkek.

ERDEM: (Tür.) Er. 1. Fazilet. 2. Maharet, hüner. 3. Liyakat. 4. Usta gemici. 5. İnsanın ruhsal yetkinliği.

ERDEMALP: (Tür.) Er. – Erdemli yiğit.

ERDEMAY: (Tür.) Ka. – (bkz. Erdem).

ERDEMER: (Tür.) Er. – Erdemli kimse.

ERDEMİR: (Tür.) Er. – Demir gibi güçlü erkek.

ERDEMLİ: (Tür.) Er. – Erdemli, faziletli.

ERDENİZ: (Tür.) Er. – (bkz. Deniz).

ERDEŞİR: (Tür.) Er. – Cesur, kahraman, aslan yürekli.

ERDİ: (Tür.) Er. 1. Amacına ulaşan, erişen. 2. Olgunlaşmış erkek. 3. Ermiş veli.

ERDİBİKE: (Tür.) Ka. – Olgunluğa erişmiş, deneyimli kadın.

ERDİM: (Tür.) Er. – (bkz. Erdem).

ERDİN: (Tür.) Er. – (bkz. Erdi).

ERDİNÇ: (Tür.) Er. – Duru, güçlü kuvvetli erkek.

ERDOĞAN: (Tür.) Er. – Yiğit doğan.

ERDÖNMEZ: (Tür.) Er. – Sözünden dönmeyen, doğru sözlü.

ERDURAN: (Tür.) Er. – (bkz. Erdönmez).

ERDURMUŞ: (Tür.) Er. – (bkz. Erduran).

ERDURSUN: (Tür.) Er. – (bkz. Erdurmuş).

EREK: (Tür.) Er. – Gerçekleştirilmek için tasarlanan ve erişmek istenilen şey, amaç, gaye, hedef.

EREKEN: (Tür.) Er. – (bkz. Erek).

EREL: (Tür.) Er. – Erkek eli, güçlü el.

EREN: (Tür.) Er. 1. Yetişen, ulaşan, vasıl olan. 2. İyi yetişmiş kişi. 3. Cesur, yiğit adam. 4. Ermiş. 5. Koca, zevc. 6. Kişi, şahıs.

ERENALP: (Tür.) Er. – (bkz. Eren).

ERENAY: (Tür.) Er. – (bkz Eren).

ERENCAN: (Tür.) Er. – (bkz. Eren).

ERENDİZ: (Tür.) Er. – Gezegenlerin en büyüğü ve güneşe yakınlık bakımından beşincisi Jüpiter.

ERENGÜÇ: (Tür.) Er. – (bkz. Eren).

ERENGÜL: (Tür.) Ka. – (bkz. Eren). – Eren ve gül isimlerinden birleşik.

ERENÖZ: (Tür.) Er. – (bkz. Eren).

ERENSOY: (Tür.) Er. – (bkz. Eren).

ERENSU: (Tür.) Er. – (bkz. Eren).

ERENTÜRK: (Tür.) Er. – Eren-türk.

ERER: (Tür.) Er. – Ulaşır, kavuşur.

ERETNA: (Tür.) Er. – XIV. yy. Orta Anadolu’da Sivas ve Kayseri’de beylik kuran bir zat. Aslen Uygur Türkleri’nden olup Küçük Asya’da Anadolu Selçuklularına ait yerleri idarelerine almış olan İlhanlıların emirlerinden biri. Adil yönelimi sayesinde halkın övgüsünü almış ve kendisine “köse peygamber” lakabı verilmiştir.

EREZ: (Ar.) Er. – Acıbadem ağacı.

ERGALİP: (t.a.i.) Er. – Üstün, yenen kimse.

ERGAZİ: (t.a.i.) Er. – (bkz. Ergalip).

ERGE: (Tür.) Ka. – Şımarık, nazlı.

ERGENÇ: (Tür.) Er. – Genç erkek.

ERGENER: (Tür.) Er. – (bkz. Ergenç).

ERGİ: (Tür.) Er. – İyi, güzel bir şeye erişme.

ERGİN: (Tür.) Er. 1. Olmuş, yetişmiş, kemale ermiş. 2. Haklarını kendi kullanmak için yasanın gösterdiği yaşa gelmiş olan kimse ( bkz. Reşid).

ERGİNAY: (Tür.) Er. – (bkz. Ergin).

ERGİNCAN: (Tür.) Er. – Olgun ruhlu kimse.

ERG İNER: (Tür.) Er. – Olgun erkek.

ERGİNSOY: (Tür.) Er. – Olgun kişilerin soyundan gelen.

ERGİNTUĞ: (Tür.) Er. – (bkz. Ergin).

ERGİNALP: (Tür.) Er. – (bkz. Ergin).

ERGÖK: (Tür.) Er. – (bkz. Ergin).

ERGÖKMEN: (Tür.) Er. – Mavi gözlü, sanşın kimse.

ERGÖNÜL: (Tür.) Er. – Gönül eri, iyi insan.

ERGUN: (Fars.) Er. – Sert başlı, oynak ve hızlı giden at. Ergun Celaleddin Çelebi: Türk sufı. Mevlananın soyundandır. Kütahya mevlevi hanesine de şeyhlik yapmıştır.

ERGUNALP: (f.t.i.) Er. – Hızlı, çevik, yiğit.

ERGUNER: (f.t.i.) Er. – Hızlı, çevik erkek.

ERGUVAN: (Fars.) Er. – Kırmızımtrak bir çiçek.

ERGÜÇ: (Tür.) Er. – Erkek gücü.

ERGÜDEN: (Tür.) Er. 1. Yiğitlik eden erkek. 2. Sevk ve idare kabiliyeti olan, lider.

ERGÜDER: (Tür.) Er. – (bkz. Ergüden).

ERGÜL: (Tür.) – Nadide gül, tek gül. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ERGÜLEÇ: (Tür.) Er. – Güleryüzlü erkek.

ERGÜMEN: (Tür.) Er. – Amacına, isteğine kavuşan.

ERGÜN: (Tür.) Er. 1. Yumuşak uysal kimse. 2. Sulu kar, sulu saf kar.

ERGÜNAY: (Tür.) Er. – (bkz. Ergün).

ERGÜNER: (Tür.) Er. – Yumuşak huylu, uysal erkek.

ERGÜVEN: (Tür.) Er. – Kendine güvenen.

ERGÜVENÇ: (Tür.) Er. – Güven duyulan kimse.

ERHAN: (Tür.) Er. – İyi, adaletli hükümdar.

ERİB: (Ar.) Er. – Akıllı, zeki kimse.

ERİBE: (Ar.) Ka. – (bkz. Erib).

ERİKE: (Ar.) Ka. – Taht.

ERİKER: (Tür.) Er. – Becerikli, yürekli adam.

ERİM: (Tür.) Er. 1. Bir şeyin erebileceği uzaklık. 2. Vakıf olmak, yetmek.

ERİMEL: (Tür.) Er. – (bkz. Erim).

ERİMŞAH: (Tür.) Er. – (bkz. Erim).

ERİNÇ: (Tür.) Er. – Rahat, huzur.

ERİNÇER: (Tür.) Er. – Huzur veren kimse.

ERİPEK: (Tür.) Er. – Yumuşak, uysal erkek.

ERİS: (Fars.) Er. – Zeki, uyanık, azılı.

ERKAL: (Tür.) Er. – Erkek kal, adam olarak kal.

ERKAN: (Ar.) Er. 1. Bir topluluğun ileri gelenleri, büyükler, üstler. 2. General ya da amiral aşamasındaki askerler. 3. Yol, yöntem, adet, usûl. 4. Temel esaslar. Rükünler, direkler.

ERKAM: (Ar.) Er. – Rakamlar, sayılar, yazılar. Erkam b. Erkam: İlk müslüman olan sahabilerden birinin adı. Peygamberimiz ve müslümanlar Mekke döneminde bir müddet çalışmalarını gizlice Erkam’ın evinden yürüttükleri için, evi İslâm tarihinde meşhur olmuş ve günümüze Daru’l-Erkam olarak ulaşmıştır.

ERKE: (Tür.) 1. İş başarma gücü. 2. Nazlı serbest büyütülmüş çocuk. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ERKEL: (Tür.) Er. – Güçlü, kudretli el.

ERKILIÇ: (Tür.) Er. – Kılıç gibi keskin güçlü yiğit.

ERKINAY: (Tür.) Er. – Çalışan erkek.

ERKİN: (Tür.) Er. – Serbest, hür.

ERKİNER: (Tür.) Er. – Bağımsız, özgür insan.

ERKMAN: (Tür.) Er. – Güçlü, etkili, sözü geçen kimse.

ERKOÇ: (Tür.) Er. – Güçlü, iriyan erkek.

ERKOÇAK: (Tür.) Er. – bkz. Koçak.

ERKSAN: (Tür.) Er. – Güçlü, etkili san, tanınmış ad.

ERKSOY: (Tür.) Er. – Güçlü soydan gelen.

ERKSUN: (Tür.) Er. – Gücünü, kudretini göster.

ERKUL: (Tür.) Er. – Erkek kul, güçlü kuvvetli adam, kul.

ERKUT: (Tür.) Er. 1. Güçlü, dayanıklı erkek. 2. Mübarek insan, kutlu insan.

ERKUTAY: (Tür.) Er. – Uğurlu ayda doğan erkek.

ERMA: (Ar.) Ka. – Çok güzel ve cilveli olan.

ERMAN: (Fars.) Er. 1. Arzu, istek. 2. Yerinme, pişman olma.

ERMİN: (Fars.) Er. – Keykubat’m dördüncü oğlu.

ERMİŞ: (Tür.) Er. 1. Allah’a yönelmiş ve bu yolda merhale katetmiş kimse. 2. Veli, aziz.

ERMİYE: (Ar.) Er. – Dolu yağdıran kasırga.

ERNOYAN: (Tür.) Er. – Yiğit başkomutan.

EROĞUZ: (Tür.) Er. – Yiğit kimse.

EROKAY: (Tür.) Er. – Seçkin, beğenilen erkek.

EROL: (Tür.) Er. – Erkek ol. – “Er” ve “ol” kelimelerinden birleşik isim.

ERONAT: (Tür.) Er. – Dürüst, güvenilir, iyi erkek.

EROZAN: (Tür.) Er. – Erkek ozan, şair.

ERÖZ: (Tür.) Er. – Özü erkek, yiğit olan.

ERSAL: (Tür.) Er. – Yiğitliğinle tanın.

ERSALMIŞ: (Tür.) Er. – (bkz. Ersal).

ERSAN: (Tür.) Er. l. Adıyla, sanıyla ünlenmiş erkek. 2. Güzel, güçlü san bırakmak.

ERSAVAŞ: (Tür.) Er. – (bkz. Ersal).

ERSAYIN: (Tür.) Er. – Saygı değer kimse.

ERSEÇ: (Tür.) Er. – Seçkin ol.

ERSEN: (Fars.) Er. – Meclis, kurultay, kongre.

ERSERİM: (Tür.) Er. – (bkz. Serim).

ERSEVEN: (Tür.) Er. – Seven erkek.

ERSEVER: (Tür.) Er. – (bkz. Erseven).

ERSEVİM: (Tür.) Ka. – Sevimli, sempatik erkek.

ERSEZEN: (Tür.) Er. – (bkz. Ersezer).

ERSEZER: (Tür.) Er. – Kavrayışı güçlü erkek.

ERSÖZ: (Tür.) Er. – Yiğit sözlü.

ERSU: (Tür.) Er. – (bkz. Ersöz).

ERSUNAL: (Tür.) Er. – (bkz. Ersu).

ERŞAD: (t.f.i.) Er. – Sevinçli, mutlu erkek.

ERŞAHAN: (Tür.) Er. – Şahin gibi güçlü yiğit.

ERŞAHİN: (Tür.) Er. – Erkek şahin, kuş.

ERŞAN: (Tür.) Er. – Yiğitliğiyle tanınmış, ünlenmiş erkek.

ERŞED: (Ar.) Er. – Er reşid, ergin olan, doğru yola daha yakın, hareket hattı daha iyi olan. (bkz. Reşid).

ERSEN: (Tür.) Er. – Mutlu, neşeli erkek.

ERTAN: (Ar.) Er. – Dericilerin,, yaprağıyla sahtiyan (deri) boyadıkları bir nevi ağaç.

ERTAŞ: (Tür.) Er. – Taş gibi erkek. -Er ve taş kelimelerinden birleşik isim.

ERTAYLAR: (Tür.) Er. – Uzun boylu, yakışıklı erkek.

ERTE: (Tür.) Er. 1. Gelecek şafak, şafak sökme zamanı. 2. Yarın. 3. Herhangi bir işte ilk başarı.

ERTEK: (Tür.) Er. – Tek, eşsiz yiğit.

ERTEKİN: (Tür.) Er. – Soylu erkek. – Er ve tekin kelimelerinden birleşik isim.

ERTEN: (Tür.) Er. 1. Sabah güneşin doğduğu zaman. 2. Gün.

ERTİNGÜ: (Tür.) Er. – Olağanüstü görülmemiş.

ERTOK: (Tür.) Er. – Gözü, gönlü tok yiğit.

ERTÖRE: (Tür.) Er. – Töreleri olan yiğit.

ERTUĞ: (Tür.) Er. – Sorguç tutan erkek.

ERTUĞRUL: (Tür.) Er. – Dürüst, doğru, yiğit. – Ertuğrul Gazi: Osmanlı hanedanının kurucusu. Osman Bey’in babası.

ERTUNA: (Tür.) Er. – (bkz.Tuna).

ERTUNÇ: (Tür.) Er. l. Tunç renkli erkek. -2. Tunç madeni gibi güçlü kuvvetli erkek. – Er ve tunç kelimelerinden birleşik isim.

ERTUNGA: (Tür.) Er. 1. Yiğit hakan. 2. Uygur yazıtlarında geçen Türk adı.

ERTÜZE: (Tür.) Er. – (bkz. Tüze).

ERÜSTÜN: (Tür.) Er. – Üstün erkek.

ERVA: (Ar.) Er. 1. Çok güzel genç. 2. Son derece cesur ve yiğit adam.

ERVİN: (Fars.) Ka. 1. Tecrübe, sınama, deneme. 2. Şeref ve itibar.

ERYALÇIN: (Tür.) Er. – Sert, güçlü, boyun eğmez yiğit.

ERYAMAN: (Tür.) Er. – Güçlü, becerikli.

ERYAVUZ: (Tür.) Er. – Yürekli, korkusuz.

ERYETİŞ: (Tür.) Er. – Erken gel.

ERYILDIZ: (Tür.) Er. – Yıldız gibi parlak yiğit.

ERYILMAZ: (Tür.) Er. – (bkz. Yılmaz).

ERZADE: (t.f.i.) Er. – Yiğit oğlu.

ERZAN: (Fars.) Er. 1. Ucuz, bol. 2. Uygun, münasip, layık. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ESAD: (Ar.) Er. 1. Oldukça mutlu, daha saadetli. 2. Çok hayırlı. – Türk dil kurallarına göre “d/t” olarak kullanılır. Esad b. Zürare: Sahabedendir. Künyesi Ebu Umame’dir. Akabe bey’atmdan önce müslüman oldu. 1.2. ve 3. Akabe bey’atlarında hazır bulundu. Medine’ye İslamı ilk tebliğ eden sahabidir. Hicretin II. yılında Şevval ayında (Bedir öncesi) vefat elti.

ESED: (Ar.) Er. – Arslan. Gazanfer. Haydar. Cesur ve kahraman kişi anlamında kullanılmıştır.

ESEDÜ’D-DİN: (Ar.) Er. – Dinin arslara. – Şeref lakabıdır.

ESEDULLAH: (Ar.) Er. – (Allah’ın arslanı) Hz. Ali, Hayber’in fethinde gösterdiği kahramanlıktan dolayı Rasûlullah (s.a.s), Hz. Ali’ye bu ismi vermiştir. Astronomi’de: Güneşin rumi, temmuzun 9’unda ve Efrenci temmuzun 23’ünde içine girdiği ve semanın kuzey yarımküresi eteğinde bulunan birçok parlak yıldızdan müteşekkil 5. burç.

ESEN: (Tür.) Er. – Sağ, salim, sağlıklı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ESENBOĞA: (Tür.) Er. – (bkz. Esen).

ESENDAĞ: (Tür.) Er. – Dağ gibi güven verici ve sağlam yaptı.

ESENER: (Tür.) Er. – Sağlıklı, rahat kimse.

ESENGÜL: (Tür.) Ka. – Canlı, dipdiri, renkleriyle yeni açan güzel gül.

ESENTÜRK: (Tür.) Er. – Güçlü, kuvvetli, sağlıklı Türk.

ESER: (Ar.) Er. 1. Nişan, alamet, iz. 2. Etki, tesir. 3. Yok olmuş bir nesneden kalma parça. 4. Bir kişinin ortaya koyduğu mahsul, telif. 5. Hadis, hadis ilmi. 6. İmal, icat. 7. Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ESİN: (Tür.) Ka. -1. Rüzgar, sabah rüzgarı. 2. İlham, çağrışım.

ESLEK: (Tür.) Er. 1. Çalışkan, gayretli. 2. Yumuşak başlı, uysal. 3. Atik, çevik.

EŞLEM: (Ar.) Er. 1. En selamatli, en emin, en doğru yol. 2. Kendisini bütünüyle Allah’ın dinine adamış, Silm’e girmiş mü’min. – Kadın ve erkek adı olarak kullanılır.

ESMA: (Ar.) Ka. 1. Adlar. 2. Kulaklar, işitme. – Esmaü’l-Hüsna: Allah’ın güzel isimleri. – Hz. Esma: Hz. Ebu Bekir’in kızı, Hz. Aişe’nin ablasıdır.

ESMAHAN: – (bkz. Esma).

ESMAN: (Ar.) Ka. – Bedeller, kıymetler, değerler.

ESME: (Tür.) Ka. – Esmek fiili.

ESMER: (Ar.) Ka. – (bkz. Esved).

ESMERAY: (a.t.i.) Ka. – Siyah ay, buğday renkli, karayağız.

ESRA: (Ar.) Ka. – Daha hızlı, daha çabuk, en çabuk.

ESVED: (Ar.) Ka. – Siyah, kara.

EŞ’ARİ: (Ar.) Er. – Ebu Musa Abdullah b. Kays el-Eş’ari (Öl. 935). Ünlü kelam alimi, Eş’ari mezhebinin, kurucusudur. 40 yaşına kadar Mutezile görüşü benimsemiş, daha sonra Basra camiinden de herkese ilan ederek Mutezile’yi bıraktığını açıklamıştır.

EŞAY: (Tür.) Er. – Ay kadar güzel.

EŞCA: (Ar.) Er. – En cesur, en yiğit kişi.

EŞFAK: (Ar.) Er. – Daha şefkatli, çok merhametli.

EŞİR: (Ar.) Er. – Çok sevinçli.

EŞRAF: (Ar.) Er. 1. Şerefli, saygın kimseler. 2. Bir yerin zenginleri, sözü geçenler.

EŞREF: (Ar.) Er. – Daha şerefli, çok onurlu, çok aziz, pek muhterem. Eşrefi: Akkoyunlular devrinde kullanılan bir çeşit gümüş para. Yavuz Sultan Selim’in Mısırı fethettikten sonra burada bastırdığı para. Eşrefoğlu Rumi: Kadiri tarikatının bir kolu olan Eşrefîyye adlı ekolün kurucusu.

ETEM: (Ar.) Er. – Daha tam daha noksansız, mükemmel. – (bkz. Ekmel).

ETHEM: (Ar.) Er. – (bkz. Edhem).

EVCAN: (Tür.) Er. – Evdeki insan evcimen.

EVCİMEN: (Tür.) Er. – Evine, ailesine bağlı. Ev işlerinde becerikli.

EVDEGÜL: (Tür.) Ka. – Güzel kız.

EVFA: (Ar.) Er. Daha vefalı, cana yakın, sözünde duran.

EVİN: (Tür.) Ka. – Tohum, tane, öz cevher.

EVİRGEN: (Tür.) Er. – İşini bilen, tedbirli kimse.

EVLA: (Ar.) Ka. – Daha uygun, daha layık, daha iyi üstün. Hayırlı amel.

EVLİYA: (Ar.) 1. Veliler. 2. Allah’ın dostları. 3. İman edip salih amel işleyenler. 4. Allah yolunda mallan ve canlarıyla cihad edenler. 5. Allah’ın emaneti olan dinini ve hükümlerini yeryüzünde tevelli ederek korumaya çalışanlar.

EVNUR: (Tür.) Ka. – (bkz. Evdegül)

EVRA: (Fars.) Ka. – Hisar.

EVREN: (Tür.) Er. 1. Büyük yılan, ejderha. 2. Felek, zaman. 3. Kainat, dünya. 4. Yaşanılan vasat.

EVRENSEL: (Tür.) Er. – “Alemşümül” karşılığı olarak. – Fransızca “Universal’e benzetilerek kullanılır.

EVSAN: (Ar.) – Pullar, harçlar (bkz. Esnam). – İsim olarak kullanılmaz.

EVVAH: (Ar.) Er. 1. Çok ah eden. 2. Çok dua eden. 3. Merhametli. 4. İmanı sağlam. 5. Din bilgisi çok geniş olan kimse. 6. Kur’an-ı Kerimde bu isimle Hz.İbrahim vasıflandırılmıştır.

EVVEL: (Ar.) 1. İlk başlangıç, ilkin. 2. Allah’ın 99 isiminden biri.

EYGÜL: (Tür.) – İyi. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EYLÜL: (Ar.) Ka. – Sonbahar’ın ilk ayı.

EYMEN: (Ar.) Er. 1. Daha uğurlu, çok talihli, hayırlı, kutlu. 2. Sağ taraftaki. Eymen b. Hureym:. Sahabedendir. Mekke’nin alınışı sırasında müslüman oldu. Babası ve amcası Bedir şehitlerindendir. Hadis rivayctiylc ün kazandı.

EYÜB: (Ar.) Er. 1. Sabırlı. 2. Dönen, pişman olan, günahlarına tevbe eden demektir. Kur’an’da adı geçen peygamberlerden. Güzel sabır sahibi. Allah’ın imtihanına güzellikle sabredip mükafat ve ihsana ulaşmıştır. -Türk dil kuralı açısından “b/p” olarak okunur.

EZAMET: (Ar.) Ka. – (bkz. Azamet). 1. Büyüklük, ululuk. 2. Çalım, kıvrım.

EZELHAN: (a.t.i.) Er. – (bkz. Ezel).

EZFER: (Ar.) Ka. – Güzel kokulu.

EZGİ: (Tür.) Ka. 1. Belli bir kurala göre yaratılan ve kulakta haz uyandıran şeşname. 2. Makamla söylenen manzum söz. 3. Beste (bkz. Beste).

EZGÜ: (Tür.) – Makam, hava. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EZHAN: (Ar.) – İnsanda akıl, fikir, zeka, hafıza anlayış, kavrayış, kudretleri. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EZHERAN: (Ar.) – Ay ve güneş. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EZNEV: (Fars.) – Yeni baştan, yeniden. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

EZRA: (Ar.) Ka. 1. Pek fasih, sözü düzgün adam. 2. Beyaz kulaklı siyah at.

EZRAK: (Ar.) – Mavi gözlü. Gök rengi saf ve temiz su. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

- F –

FADALE: (Ar.) Er. 1. Faziletli. 2. Rasulullah’a tabi olmuş sahabedendir. Medineli ilk müslümanlardandır. Birçok hadis rivayeti mevcuttur.

FADIL: (Ar.) Er. – (bkz. Fâzıl).

FADİLE: (Ar.) Ka. – (bkz. Fazıl).

FADİME: (Tür.) Ka. – (bkz. Fatma).

FADL: 1. İyilik. 2. Fazilet. 3. Erdemlilik. Fadl b. Abbas b. Abdülmuttalib: Rasulullah’ın amcası Abbas (r.a.)’ın oğludur.

FAHAMET: (Ar.) Ka. 1. Fahimlik, ululuk. 2. İtibar, kıymet, değer.

FAHHAR: (Ar.) Er. 1. Çok övünen, kendini çok metheden. 2. Çanak, çömlek, toprak testi. 3. Saksı.

FAHİM: (Ar.) Er. 1. Akıllı, anlayışlı, kavrayışlı.2. Ulu, büyük, sayan.

FAHİME: (Ar.) Ka. – (bkz. Fahim).

FAHİR: (Ar.) Er. 1. Övünülecek, iftihar edilecek. 2. Şerefli, kıymetli. 3. Parlak, güzel, mükemmel.

FAHİRE: (Ar.) Ka. – (bkz. Fahir).

FAHREDDİN: (Ar.) Er. – Dinin övdüğü, diniyle övünen. Dinin seçkini. Fahreddin Razi: (Rey 1149-Horat 1209). Müfessir, kelamcı. Dilbilimci. Fizikçi. Tıpçı.

FAHRİ: (Ar.) Er. – Bir karşılık beklemeden yalnızca şeref ve iftihar vesilesi olarak kabul edilen iş. (İş, sıfat, unvan). Fahri aza, fahri üye; maaşsız, ücretsiz veya müessese için gurur kaynağı olan kişi.

FAHRİYYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Fahri). İslami edebiyatla, şairlerin kendi vasıflarından, faziletlerinden ve şairlik kuvvetlerinden bahsettikleri şiirler. Daha çok kasidelerin bir bölümü bu şekildedir.

FAHRUNNİSA: (Ar.) Ka. – (bkz. Fahir). – Çok övünen, şanlı, şerefli, onurlu kadın.

FAİK: (Ar.) Er. 1. Üstün, seçkin, yüksek, ileri. 2. Mümtaz, manevi olarak üstün olan.

FAİKA: (Ar.) Ka. – (bkz. Faik).

FAİZ: (Ar.) Er. – Fevz bulan, muradına ulaşan, başarı kazanan. Kur’an’da müslümanları vasfetme sadedinde birçok yerde geçmektedir.

FAİZA: (Ar.) Ka. – (bkz. Faiz).

FAKI: (Tür.) Er. – Fakih’ten bozma kelime. Anadolu’da okuryazar ve bilgili imam, hoca gibi kimselere eskiden verilen unvan.

FAKİH: (Ar.) Er. l. Bir şey bilen yahut anlayan kimse. 2. Fıkıh ilminde üstad. İslam hukuk bilgini.

FALİH: (Ar.) Er. 1. Felaha eren, başarı kazanan, muradına eren. 2. Toprağı süren, eken.

FARABİ: (t.h.i.) Er. – 870-950 yıllan arasında yaşamış ve Aristo felsefesinin İslam aleminde yayılmasına yol açmış Türk filozofudur. Kendisine muallim-i sani (Aristo’dan sonra 2. üstad) unvanı verilmiştir. Eserlerinin İbn-i Sina üzerinde büyük tesiri vardır. Kanun dediğimiz çalgının mucididir. Asıl adı “Ebu Nasır Muhammed’tir.

FARİS: (Ar.) Er. 1. Atlı (süvari). 2. Binici, ata binmekte maharetli. 3. Ferasetli, anlayışlı. 4. İran’ın güneyindeki Şiraz vilayeti.

FARİSE: (Ar.) Ka. – (bkz. Faris).

FARUK: (Ar.) Er. 1. Haklıyı-haksızı ayırmakta güçlü olan. 2. Doğruyu yanlıştan ayıran. 3. Keskin. – Hz. Ömer’in lakabı; haklıyı haksızdan ayırederek adaleti tam yerine getirmekte ün kazandığı için “Faruk” kelimesiyle adlandırılmıştır.

FARÛKİ: (Ar.) Er. – Hz. Ömer’in nesline yahut adaletine mensup.

FARYAB: (Fars.) Er. 1. Dere ve ırmak suyu ile sulanan yer. 2. Eski Horasan’da Delh’e yakın bir şehir.

FATİH: (Ar.) Er. 1. Fetheden, açan. 2. Bir ülkeyi, şehri veya kaleyi zapteden kimse. 3. Hüküm veren anlamında, Cenab-ı Hakk’ın sıfatlarından biridir. A’raf suresi 89. ayet. – İstanbul’u fetheden yedinci Osmanlı padişahı Sultan Mehmet Han’a bu fethinden ötürü verilen unvan.

FATİN: (Ar.) Er. 1. Zeki, anlayışlı. 2. Zihni açık, kavrayışlı. Uyanık.

FATÎNE: (Ar.) Ka. – ((bkz. Fatin).

FATIMA: (Ar) Ka. 1. Sütten kesilmiş. 2. Kendisi ve zürriyeti cehennemden uzak kılınmış.- Hz. Peygamber’in Hz. Hatice’den dünyaya gelen en küçük kızının adıdır. Hicretten 18 yıl önce 605’te Mekke’de dünyaya gelmiştir. 632 yılında Medine’de vefat etmiştir. 18 yaşında iken Hz. Ali ile evlenmiş, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, Hz. Ümmü gülsüm ve Hz. Zeyneb adında dört çocuğu vardır. Rasûlullah (s.a.s)’tan sonra 6 ay yaşamıştır. Lakabı Zehra’dır.

FATMAGÜL: (Ar.) Ka. – (bkz. Fatma).

FATMANUR: (Ar.) Ka. – (bkz. Fatma).

FAYİH: (Ar.) Er. – Kendiliğinden dağılan güzel koku.

FAYİHA: (Ar.) Ka. 1. Çiçek veya meyve kokusu. 2. Güzel kokulu nesne.

FAYSAL: (Ar.) Er. 1. Keskin hüküm, karar. 2. Halletme, neticelendirme. 3. Keskin kılıç. 4. Hakim.

FAZIL: (Ar.) Er. 1. Faziletli, fazilet sahibi. 2. Erdemli, faik, üstün. – (bkz. Faik, Fadıl).

FAZILA: (Ar.) Ka. – (bkz. Fazıl).

FAZİLET: (Ar.) Ka. 1. İnsanda iyilik etmeye ve fenalıktan çekinmeye olan devamlı ve değişmez istidat, güzel vasıf. 2. Kişiyi, ahlaklı ve iyi hareket etmeye yönelten manevi kuvvet. 3. İnsanın yaratılışındaki iyilik, iyi huy, erdem. 4. İyi anlak, iffet. – (bkz. Erdem).

FAZLI: (Ar.) Er. 1. Değer, üstünlük, iyilik, fazilet, lütuf. 2. Fazla, ziyade, artık, baki. 3. İki sayının birbirinden olan farkları. 4. İlim ve irfan sahibi. 5. Âli, cenablık, ihsan, cömert. 6. Olgunluk.

FAZLULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın fazlı, erdemi, lütfü.

FECRİ: (Ar.) Er. – Sabaha karşı güneş doğmadan önce ufkun gündoğusu tarafından görülen aydınlığı, tanyerinin ağarması.

FECRİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Fecri).

FEDAİ: (Ar.) Er. l. Canını esirgemeyen, mühim bir maksat uğrunda canını vermeye hazır bulunan. 2. Allah yoluna başkoymuş.

FEDAKÂR: (Fars) Er. – Birleşik isim. Kendini veya şahsi menfaatlerini esirgemeyen.

FEDAYİCAN: (a.f.i.) Er. – Canını vermeye hazır, canını verme.

FEHAMET: (Ar.) Ka. – (bkz. Fahamet).

FEHİM: (Ar.) Er. – Zeki, anlayışlı, pek çok anlayan.

FEHMİ: (Ar.) Er. – Fehme mensup, fehim ile ilgili (bkz. Fehim).

FEHMİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Fehmi).

FELAH: (Ar.) Er. – Kurtuluş, selamet, mutluluk, bahtiyarlık.

FELAK: (Ar.). 1. Gün ağarması. 2. Kur’an-ı Kerim’in 113. suresinin adı. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FELİN: (Ar.) – Mantar. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FENER: (Yun.) Er. – İçinde ışık kaynağı bulunan şeffaf mahfaza.

FERAĞ: (Fars.) Er. – Serin rüzgar.

FERAH: (Ar.) Ka. 1. Gönül açıklığı. 2. Sevinç, scvinme.

FERAHENGİZ: (f.b.i.) Ka. – Ünlü bir çeşit lale.

FERAHET: (Fars.) – Şan ve şeref. -Erkek ve kadın adı.

FERAHFEZA: (a.f.i.) Ka. 1. Ferah artıran. 2. Türk müziğinin mürekkeb makamlarından. 3. Meşhur bir lale türü.

FERAHNA: (Fars.) Ka. 1. Bolluk, genişlik. 2. Geniş yer.

FERAHNAK: (a.f.b.s.) Ka. – Sevinçli. – Türk müziğinin mürekkeb makamlarından.

FERAHNAZ: (Fars.) Ka. – Nazlı kız.

FERAHŞAN: (a.f.b.s.) Ka. 1. Sevinç veren. 2. Ferah saçan.

FERAMUŞ: (Fars.) Er. – Unutma, hatırdan çıkma, nisyan.

FERASET: (Ar.) Ka. – Anlayışlılık, çabuk seziş.

FERAY: (Fars.) Ka. – Aydınlık, parlak ay, canlılık, süs, zinet.

FERDA: (Fars.) Ka. 1. Yarın. 2. Gelecek zaman, ati. 3. Ahiret, öbür dünya.

FERDANE: (Ar.) Ka. – Tekli, yalnız.

FERDİ: (Ar.) Er. – Fertle ilgili, ferde has, tek başına yapılan.

FERDİYYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Ferdi).

FEREC: (Ar.) Er. 1. Gam, tasa ve sıkıntıdan kurtulma. 2. Zafer.

FERHAD: (f.h.i.) Er. – Anadolu Anonimi’nde Ferhad ve Şirin adıyla meşhur olan eski bir hikayenin erkek kahramanı olup Şirin’in aşıkıdır. – (bkz. Ferhat).

FERHAL: (Fars.) Ka. Kıvırcık ve dolaşık olmayan uzun saç.

FERHAN: (Ar.) Er. 1. Sevinçli, mesut. 2. Şen, memnun.

FERHAT: (Ar.) Er. – Sevinç, neşe. (bkz. Ferhad).

FERHUNDE: (Fars.) Ka. – Mübarek, mesut, meymenetli, kutlu, uğurlu.

FERİD: (Ar.) Er. – Tek, eşsiz, eşi olmayan, kıyas kabul etmez, ölçüsüz, üstün. – Türk dil kurallarına göre “d/t” olarak kullanılır.

SadmiN, 19 Mayıs 2012

#15Alıntı

FERİDE: (Ar.) Ka. – (bkz. Ferid). -Kendi reyiyle hareket eden, kibirli, gururlu kimse.

FERİDUN: (Fars.) Er. 1. Sekizinci gök. 2. Pişdadilerin 6. padişahı olup Cemşid sülalesinden demirci Gave’nin yardımıyla Dahhak-ı Mari’yi öldürmüştür. Lakabı Ferruh’tur.

FERİDÜDDİN: (Ar.) Er. – Dinin feridi, tek, eşsiz, kıyas kabul etmez kimse.

FERİT: (Fars.) Er. 1. Avcı kuş. 2. Donmuş, katılaşmış şey.

FERMA: (Fars.). 1. Emreden, buyuran. 2. Amir. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FERMAN: (Fars.) Er. 1. Emir, buyruk. 2. Padişah tarafından verilen yazılı emir, berat, buyrultu.

FERMEND: (Fars.) Er. – Mevki ve şeref sahibi.

FERRUH: (Fars.) Er. 1. Uğurlu, kutlu. 2. Mübarek. 3. Aydınlık insan. – (bkz. Mübarek).

FERRUHİ: (Fars.) Er. 1. Ferruha ait. 2. Uğurluluk, meymenet. 3. İranlı ünlü şair.

FERZAN: (Fars.) Ka. – İlim ve hikmet.

FERZANE: (Fars.) 1. Alim, bilgin, seçkin. 2. Benzerlerinden, akranlarından ileride. 3. Hakim, feylesof. 4. Tasavvufta, ncfsani bağlantılardan sıyrılmış olan derviş. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FESAHAT: (Ar.) – Açıklık, duruluk. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FETANET: (Ar.) Ka. – Zihin açıklığı, zihnin yaratılıştan bir şeyi çabuk ve iyi kavraması. Peygamberlere mahsus beş sıfattan biridir.

FETHİ: (Ar.) Er. – Fethe mensup. Fetih hakkında yazılan kaside.

FETHİYYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Fethi).

FETHULLAH: (Ar.) Er. – Dinin açılması. Yaşamaya başlamak. Allah’ın nusreti.

FETİH: (Ar.) Er. 1. Açma, açış, açılma. 2. Bir ülkeyi, şehri veya kaleyi ele geçirme. 3. Zafer. 4. Kur’an-ı Kerim’in 48. suresi. 5. Kapalılığı giderme, ihtilafı halletme.

FETTAH: (Ar.) Er. 1. Açan, açıcı, zafer kazanmış, üstün gelmiş. 2. Kullarının kapalı işlerini açan, Cenab-ı Hakk’ın isimlerinden.

FEVZİ: (Ar.) Er. 1. Kurtuluşla ilgili. 2. Zafere ait. 3. Galip gelen, üstün olan.

FEVZİYE: (Ar.) Ka. 1. (bkz. Fevzi). 2. Tarihte, yeniçeri ocağının kaldırılması üzerine 2. Sultan Mahmud tarafından eski adalar mevkiine verilen ad.

FEYHA: (Ar.) – Büyük, geniş, engin.- Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FEYYAZ: (Ar.) Er. 1. Çok faydalı, çok verimli. 2. Feyiz, bereket ve bolluk veren.

FEYZA: (Ar.) Ka. 1. Suyun taşıp akması. 2. Bolluk, çokluk, verimlilik, fazlalık, gürlük, ilerleme, çoğalma. 3. İlim, irfan. 4. Feyz ile dolu olan.

FEYZİ: (Ar.) 1. İlim, irfan. 2. Akma, suyun akıp taşması. 3. Bolluk çokluk, verimlilik. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FEYZULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın feyzi, bolluğu, bereketi.

FEZA: (Ar.) 1. Ucu bucağı bulunmayan boşluk. 2. Dünyanın sonsuz olan genişliği, sema. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FEZZAN: (Ar.) – Büyük Sahra’da, Trablus ülkesinin güneyinde bir ülke.- Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FIRAT: (Ar.) Er. 1. tatlı su. 2. Türkiye’nin en uzun nehri.

FİDAN: (Yun.) Ka. 1. Yeni yetişen körpe ağaç. 2. Fidan boylu: İnce uzun mütenasip.

FİDE: (Yun.) Ka. – Bahçıvanlıkta, yastıklarda tohumdan yetiştirilip başka yerlere dikilmek için hazırlanan sebze veya körpe çiçek.

FİGEN: (Fars.) Ka. – Atıcı, yıkıcı, düşürücü.

FİKRET: (Ar.) Er. 1. Fikir, düşünce. 2. İdrak. 3. Zihin, akıl. 4. Murat, maksat, niyet. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FİKRİ: (Ar.) Er. – Fikre ait, fikirle ilgili, düşünerek meydana getirilen şey.

FİKRİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Fikri).

FİLİZ: (Ar.) Ka. 1. Bitkilerde yeni sürgün, tohumdan çıkan yeni uçlar. 2. Ocaktan çıkarılmış, eritilmemiş ham maden, cevher, gümüş, filiz. 3. Betonarmede demirleri eklemek için bırakılan uzantılar. 4. İnce taze ve güzel vücutlu.

FİRAS: (Ar.) Er. 1. Yiğit, mert. 2. Binici, at yetiştirici.

FİRAZENDE: (Fars.) – Yükselten. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FİRDEVS: (Ar.) Ka. 1. Cennet, 2. Bostan, bahçe. – Firdevsi: İran’ın milli destanı olan “Şeyhname”nin yazarıdır. Adı, Mansur b. Hasan’dır. 934-1020 yıllan arasında yaşadığı tahmin edilmektedir.

FİRUZ: (Ar.) Er. – Mesut, mutlu, sevinçli, ferah, uğurlu, iyi bahtlı.

FİRUZE: (Ar.) Ka. 1. (bkz. Firuz). 2. Nişabur’da çıkan açık mavi renkli ve değerli bir yüzük taşı. 3. Açık yeşil, dağ yeşili ile gök mavisi arasında ve bal mumu parlaklığında maruf kıymetli taş.

FİTNAT: (Ar.) Ka. – Zihin açıklığı, zeyreklik. Zihnin herşeyi çabuk anlayışı. Türk şairlerinden meşhur bir İslam hanımının adıdır. Asıl adı Zübeyde’dir.

FUAD: (Ar.) Er. – Kalb, yürük, gönül.

FULYA: (İtal.) Ka. – Nergisgillerden, san renkte çiçeği keskin ve güzel kokulu bir bitki, sarı soğançiçcği.

FUNDA: (Tür.) Ka. – Kırcık yerlerde yetişen ve birçok çeşidi olan çalı.

FURAT: (Ar.) Er. – (bkz. Fırat).

FURKAN: (Ar.) Er. – Hakkı, batıldan, doğruyu yanlıştan ayırma, tefrik.

FUZULİ: (Ar.) Er. 1. Boşuna, yersiz, lüzumsuz, haksız. 2. Boşboğaz lüzumsuz işlerle uğraşan. 3. Yetkisi olmadığı halde başkası namına tasarrufta bulunan. – Fuzuli Mehmed: XVI. yy. ‘da yaşamış büyük Türk şairlerinden. Çağatay edebiyatı da dahil olmak üzere, Türk edebiyatının birçok sahalarında kuvvetli tesir ve nüfus sahibidir. Türkçe, Arapça, Farsça, manzum, mensur birçok eserleri vardır. Bunlar arasında “Leyla ve Mecnun” mesnevisi çok meşhurdur.

FÜRUZAN: (Fars.). – Parlayıcı, parlayan, parlak. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

FÜSUN: (Ar.) Ka. – Büyü sihir. Şaşırtıcı güzelliğe sahip, hayret verici derecede güzel.

- G -

GABRA: (Ar.) Ka. – Yer, yeryüzü, arz.

GAFFAR: (Ar.) Er. 1. Kullarının günahlarını affeden, Allah. 2. Çok merhamet eden. Allah’ın isimlerinden. -(bkz. Abdülgaffar).

GAFUR: (Ar.) Er. – Mağfiret eden, yarlığayan, affeden, bağışlayan, merhamet eden Allah. Allah’ın isimlerinden. – (bkz. Gaffar).

GAGAUZ: (Tür.) 1. Gökoğuzlar. 2. Hristiyanların Ortodoks mezhebine bağlı Türk kavmi. Balkanlar ve Rusya’da yaşamaktadırlar. Deliorman, Dobruca, Beşerabya ve Ukrayna’da oturan Hristiyan Türklere verilen ad.

GALİB: (Ar.) Er. 1. Galebe çalan, muzaffer, yenen. 2. Güçlü kuvvetli, kudretli, hükmeden. 3. Üstün baskın. Şeyh Galip: Meşhur divan şairlerinden. 1757-1798 yıllan arasında yaşamıştır. – Türk dil kurallarına göre “b/p” olarak kullanılır.

GALİBE: (Ar.) Ka. – (bkz. Galib).

GAMZE: (Ar.) Ka. 1. Süzgün bakış. 2. Çene veya yanak çukurluğu.

GANİ: (Ar.) Er. 1. Zengin varlıklı, bol doygun. 2. Sahip olduğunda fazlasını istemeyen. Allah’ın isimlerinden. – (bkz. Abdülgani).

GANİYE: (Ar.) Ka. 1. Zengin kadın. Zengin kız. 2. Çok hoş. 3. Şarkıcı.

GANİM: (Ar.) Er. – Ganimet alan.

GANİME: (Ar.) Ka. – (bkz. Ganim).

GANİMET: (Ar.) Ka. – Kafirlerle yapılan savaş sonucu ele geçirilen mal, para, silah gibi metalar. İslami usullere göre tasnif edilip, beytülmale, fakirlere, yoksullara ve mücahidlere dağıtılır.

GARİB: (Ar.) Er. 1. Yabancı, acaib. Kimsesiz, memleketinden uzak. Türk dil kuralları açısından “b/p” olarak kullanılır.

GARİBE: (Ar.) Ka. – (bkz. Garib).

GAVS: (Ar.) Er. 1. Suya dalma, dalgıçlık. 2. Yardım muavenet. 3. Yardım istemek için bağırmak. 4. Yardımcı, imdada yetişen. 5. Allah’ın velileri, hakkında kullanılır. Daha çok ünvan olarak verilir. – Gavs-ı Azam: Tarikat kurucusu, özellikle Abdülkadir Geylani için kullanılır.

GAYE: (Ar.) Ka. 1. Maksat, meram. 2. Netice, son, hedef.

GAYRET: (Ar.). 1. Çalışma, çabalama. 2. Kıskanma, çekememe. 3. Aziz ve kutsal bir şeye tecavüz edildiğini görmekten doğan asil temiz duygu. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GAZA: (Ar.) Er. – Din uğruna savaş.

GAZAL: (Ar.) Er. 1. Ceylan. 2. Geyik, âhû. 3. Geyik yavrusu. 4. Güzel göz, irigöz.

GAZALE: (Ar.) Ka. – Dişi geyik.

GAZANFER: (Ar.) Er. 1. İri arslan, şir. 2. Cesur, yürekli, yiğit adam. 3. Hz. Ali’nin lakabı.

GAZEL: (Ar.) Er. 1. Latif. 2. Kuruyarak dökülmüş ağaç yaprağı. 3. Divan, Fars ve Arap edebiyatlarında en yaygın nazım şekli.

GAZİ: (Ar.) Er. 1. Allah yolunda savaşan kişi. 2. Gaza sırasında yaralanan kimse. 3. Gaza sırasında yararlıklar gösteren kumandanlara verilen unvan. 4. 2. Mahmud zamanında çıkarılan altın sikke.

GAZİR: (Ar.) Er. 1. Yumuşak, mülayim. tatlı, nazik, uysal.

GAZİRE: (Ar.) Ka. – (bkz. Gazir).

GAZİYÜDDİN: (Ar.) Er. – Din uğrunda yara alan, yaralanan. Savaşan.

GAZZAL: (Ar.) Er. – İplikçi.

GAZZALİ: (Ar.) Er. – İslam aleminin büyük mütefekkirlerinden. – Babası “Gazzal-iplikçi” sanatçısı olduğu için kendisine Gazali adı verilmiştir.

GELİNCİK: (Tür.) Ka. 1. Yazın kırlarda yetişen kırmızı ve büyük çiçekli bitki. 2. Sansargillerden ince yapılı, sivri çeneli, küçük bir hayvan. 3. Mezgitgillerden, yılan balığına benzer eti sevilen bir balık.

GENÇ: (Fars.) Er. 1.Hazine define. 2. (a.) Naz, eda, cilve.

GENCAL: (Tür.) Er. – Genç kal. -(bkz. Genç).

GENCAY: (Tür.) Er. – Ayın bir haftalık oluncaya kadar ki şekli, hilal.

GENCE: (Fars.) Er. – Kuzey Azerbaycan’ın Baku’dan sonra en büyük şehri.

GENCER: (Tür.) Er. – Yeni taze, körpe kimse, yiğit.

GENÇYAZ: (Tür.). – İlkbahar. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GERMA: (Fars.) Ka. – Sıcak yaz.

GEVAN: (Fars.) Er. – Kahramanlar, yiğitler.

GEVHER: (Fars.) Ka. 1. Değerli taş. 2. Elmas. 3. Bir şeyin aslı, esası.

GEVHER ŞAD: (Fars.) Ka. -Pırlanta gibi kıymetli ve neşeli. Gevherşad’. Baysungur’un annesi.

GEYSU: (Fars.) Ka. – Uzun saç, saç örgüsü, zülüf.

GEZEGEN: (Tür.) Er. – Güneş etrafında dolanan, ondan aldıkları ışığı yansıtan gök cisimlerinin ortak adı.

GIYAS: (Ar.) Er. – Yardım, gavs, nusret.

GIYASEDDİN: (Ar.) Er. – Dinin yayılması için yardımı dokunan zat. Gıyaseddin Keyhüsrev I: Anadolu Selçuklu Sultanı. – Türk dil kuralına göre “d/t” olur.

GİLMAN: (Ar.) Er. 1. Tüyü, bıyığı çıkmamış delikanlılar gençler. 2. Köleler, esirler. 3. Cennette hizmet gören erkekler.

GİLŞAH: (Fars.). 1. Balçık şah. 2. Balçıkta yapıldığı için Hz. Adem’in lakabı. 3. Farsların masal kahramanı Keyyummers’in lakabı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GİRAMİ: (Fars.) Er. – Aziz, muhterem, saygın ulu.

GİRAY: (Tür.). – Kuvvetli, kudretli. Kırım hanları tarafından unvan olarak kullanılmıştır. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GİRGİN: (Ar.). – Herkesle çabucak yakınlık kurarak işini yürütebilen. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GİRYAR: (Fars.). Ağlayıcı, ağlayan, (bkz. Nalan). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GİZEM: (Tür.) Ka. – Sır karşılığı olarak kullanılan uydurma bir kelime.

GONCA: (Fars.) Ka. 1. Henüz açılmamış gül, tomurcuk. 2. Sevgilinin ağzı.

GÖĞEM: (Tür.). – Halk dilinde yeşile çalan mor. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖKALP: (Tür.) Er. – Göklerin yiğidi bahadır.

GÖKBEN: (Tür.). – Gökle ilgili, uzay sema. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖKÇAY: (Tür.), (bkz. Gökçe). -Kuzey Kafkasya da az tatlı su gölü. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖKÇE: (Tür.) Ka. 1. Gökle ilgili göğe ait semavi. 2. Mavi, mavimsi. 3. Güzel hoş güzelce, latif. 4. Gösterişli.

GÖKÇEK: (Tür.) Er. 1. Güzel çok güzel. 2. Hoş, sevimli, cana yakın alımlı. 3. İnce narin zarif. 4. Güler

GÖKÇEN: (Tür.) Ka. -(bkz. Gökçe).

GÖKDOĞAN: (Tür.) Kuzey yarımkürede yaşayan bir doğan türü.

GÖKEKİN: (Tür.) – Yeni başak meydana getirmiş ekin. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖKKIR: (Tür.) – At donlarından maviye çalan kır. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖKKUŞAĞI: (Tür.) – Düşmekte olan yağmur damlacıklarında güneş ışınlarının kırılıp yansımasıyla gökyüzünde oluşan yedi renkli kemer biçimindeki görüntü alkı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖKMEN: (Tür.) Ka. – Mavi gözlü ve sarışın kimse.

SadmiN, 19 Mayıs 2012

#16Alıntı

GÖKSEL: (Tür.) Er. – Semavi, gökçül karşılığı olarak kullanılan uydurma kelam.

GÖKSEVİM: (Tür.) Ka. – Sevimli gök.

GÖKSU: (Tür.) 1. Türklerin oturduğu birçok akarsuya verilen isim. 2. Adana’dan gelerek Akdeniz’e dökülen Seyhan nehrinin önemli kollarından. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖKSÜN: (Tür.) – Binboğa dağlarından Elbistan’ın güney batısında Seyhan nehrine karışan çay. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖKŞEN: (Tür.) Ka. – Gökle ilgili, aydınlık ışıklı gök, uydurma bir kelime.

GÖKTEPE: (Tür.) Er. – Mavi tepe.

GÖKTÜRK: (Ar.) Er. – Orta Asya’da yaşamış eski bir Türk ulusu ve bu ulustan olan kimse.

GÖKYÜZÜ: (Ar.) – Göğün görünen yüzeyi (sema). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖNENÇ: (Tür.) Ka. – Refah hali, mutluluk.

GÖNÜL: (Tür.) Ka. 1. İnsanın manevi varlığının ifadesi, inancı ve hislerinin kaynağı. 2. İstek, arzu, heves, niyet. 3. Duygu, his, aşk. 4. Kibir, gurur. 5. Tabiat, huy.

GÖRGÜ: (Tür.) Ka. 1. Bir topluluğa ait uyulması gereken nezaket kaideleri muaşeret adabı. 2. Deneme, tecrübe. 3. Görmüş olma durumu, görgü şahidi.

GÖRKEM: (Tür.) 1. İhtişam, gösteriş karşılığı olarak kullanılan bir kelimedir. 2. Gösterişli, heybetli. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖRSEL: (Tür.) – Görmekle ilgili manasına kullanılan uydurma bir kelime. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÖZDE: (Tür.) Ka. 1. Göze girmiş olan sevilen beğenilen, benimsenen. 2. Beğenilen kadın. 3. Osmanlı sarayında padişahın ilk dört cariyesine verilen ünvan.

GÖZEN: (Tür.) Ka. – Bir nevi alageyik.

GÖZLEM: (Tür.) – Müşahade, gözlemek karşılığı olarak kullanılan kelime. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GUFRAN: (Ar.) – Günahların affı.

GULAM: (Ar.) Er. 1. Oğlan, uşak. 2. İran ve Hindistan’da (abd) kelimesi yerine kullanılmıştır. – Gulam Ali, Gulam İshak Han gibi.

GURBET: (Ar.) – Doğup yaşanılmış olan yerden uzakta yer. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÜÇLÜ: (Tür.) Er. 1. Gücü olan kuvvetli zorlu. 2. Bir musiki dizisinde duraktan sonraki en önemli perde.

GÜFTAR: (Fars.). – Söz, kelam. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÜFTE: (Fars.) Ka. 1. Söyleniş, söylenmiş. 2. Bir söz eserinin bestelenmiş bulunan manzum sözleri.

GÜHER: (Fars.) – Gevher, cevher, (bkz. Gevher). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÜHERPARE: (Fars.) Ka. – Cevher parçası.

GÜL: (Fars.) Ka. 1. Çiçek. 2. Bilinen çiçek, gül çiçeği, gülağacı. 3. Tasavvufta Allah’ın birliğinin remzi. 4. Başına ve sonuna ek ve isimler getirilerek yeni isimlerin türetilmesinde kullanılan bir isimdir. – (Ayşegül, Gülay, vb).

GÜLABİ: (Fars..) Er. – Gülsuyu.

GÜLAFET: (Fars.) Ka. – Nefes kesen güzellikle. – Gül ve âfet kelimesinden oluşmuş birleşik bir isimdir.

GÜLBAHAR: (Fars.) Ka. – 1. Bahar gülü. 2. Ebru sanatında kullanılan koyu kırmızı renkte toprak. Gülbahar Hatun: Mehmet Il.’nin hanımı. Bayezid II ve Gevher Sultan’ın annesi.

GÜLBANU: (Fars.) Ka. – Gülhanım. Gül gibi güzel kadın. Gül hatun.

GÜLBEDEN: (Fars.) Ka. – Zarif, ince vücuda sahip. Gülbeden Begüm, Babur Şah’ın kızı.

GÜLBERK: (Fars.) – Gül yaprağı. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÜLBEŞEKER: (Fars.) Ka. – Bir çeşit gül tatlısı.

GÜLBEYAZ: (f.t.i.) Ka. – Beyaz gül.

GÜLBİN: (Fars.) Ka. – Gül kökü, gül biten yer.

GÜLBİZ: (Fars.) Ka. – Gül serpen, gül serpilmiş.

GÜLCİHAN: (Tür.) Ka. – Cihana, aleme bedel gül.

GÜLÇE: (Fars.) Ka. – Gülcük, küçük gül.

GÜLÇİN: (Fars.) Ka. – Gül toplayan, gül devşiren.

GÜLDEHAN:( Fars.) Ka. – Gül ağızlı, ağzı gül gibi olan.

GÜLDESTE: (Fars.) Ka. – Güldemeti, çiçek destesi. – Türk müziğinde mürekkeb makamlardan.

GÜLENAY: (Tür.) Ka. – Devamlı gülen, ayyüzlü kişi.

GÜLENBEY: (Tür.) Er. – (bkz. Gülenay).

GÜLENDAM: (Fars.) Ka.- Gül endamlı, gül boylu, nazik, güzel endam.

GÜLENNUR: (Tür.) Ka. – Gülmesiyle etrafı aydınlatan, ışık saçan kimse.

GÜLER: (Tür.) Ka. – Gülen, sevinçli, handan.

GÜLFAM: (Fars.) Ka. 1. Gül renkli. 2. Gül gibi kızıl olan.

GÜLGONCA: (Fars.) Ka. – Açılmamış gül.

GÜLGÜN: (Fars.) Ka. – Gül renkli, gül renginde, pembe.

GÜLHAN: (Fars.) Er. – Gül evi, ateşhane.

GÜLHANIM: (Tür.) Ka. 1. İyi huylu, nazik hanım. 2. Gül yüzlü hanım.

GÜLHAYAT: (Tür.) Ka. 1. Mutlu, huzurlu bir hayat. 2. Gül gibi güzel hayat.

GÜLİBAR: (Tür.) – Gül fırtınası. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÜLİSTAN: (Fars.) Ka. 1. Gül bahçesi, güllük. 2. Azerbaycan’da Karabağ bölgesinde bir mevki.

GÜLİZAR: (Fars.) Ka. 1. Gül yanaklı. 2. Al yanaklı. 3. Türk musikisinde mürekkep bir makam.

GÜLKIZ: (Tür.) Ka. – Güle benzeyen kız.

GÜLLÜ: (Tür.) Ka. 1. Gülü olan. 2. Gül desenli (kumaş). – Daha çok örfte kullanılır.

GÜLNAR: (Fars.) Er. – Hisar, kule.

GÜLNAME: (Fars.) Er. – Sevgiliye yazılan mektup, kaside.

GÜLNAR: (Fars.) Ka. – Nar çiçeği.

GÜLNAZ: (Fars.) Ka. 1. Gül yüzlü kadın. 2. Gül gibi, nazlı narin. – Birleşik isim.

GÜLNİHAL: (Fars.) Ka. 1. Gül fidanı. 2. Gül ağacı. – Birleşik isim.

GÜLNUR: (Tür.) Ka. – Etrafına ışık saçan, aydınlatan gül.

GÜLNÜŞ: (Fars.) Ka. 1. Güliçen. 2. Gülle özdeşleşmiş, gül gibi.

GÜLPERİ: (Fars.) Ka. – Gizli gül.

GÜLRANA: (Fars.) Ka. – Güzel gül, dışı sarı içi kırmızı renkte olan bir çeşit gül.

GÜLRİZ: (Fars.) Ka. 1. Gül saçan, gül serpen. 2. Meşhur bir çeşit lale.

GÜLRUHSAR: (Fars.) Ka. – Gül yanaklı.

GÜLSEREN: (Tür.) Ka. – Gül toplayan, gül dağıtan.

GÜLSEVİM: (Tür.) Ka. – Sevimli, güzel, hoş görünüşlü gül.

GÜLSU: (Tür.) Ka. – Gül renkli su, taze su.

GÜLSUNA: (Tür.) Ka. – Gül gibi çekici kadın. Güzel sevgili.

GÜLSÜM: (Tür.) Ka. – Hz. Peygamber (s.a.s.)’in kızlarından birinin adı.

GÜLŞAH: (Fars.) Ka. 1. Güllerin şahı. 2. Varaka’nın sevgilisi, masal kadın.

GÜLŞEN: (Fars.) Ka. – Gülbahçesi, gülistan, gülizar,

GÜLTANE: (Tür.) Ka. – Yeni açmış gül, gonca.

GÜLTEKİN: (Tür.) Er. – Genç delikanlı, nazik.

GÜLTEN: (Fars.) Ka. – Gül tenli, gül vücutlu.

GÜLZAR: (Fars.) Ka. – Gülbahçesi, gül tarlası.

GÜNAY: (Tür.) Ka. – Gündüz, gün aydınlığında ay.

GÜNEŞ: (Tür.) Ka. – Çevresindeki sisteme ait gezegenlerin etrafında döndüğü, ışık ve ısı yayan büyük gök cismi, şems.

GÜNEY: (Tür.) – Dört ana yönden biri. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÜNSEL: (Tür.) Er. – Hızlı akan sel.

GÜRAY: (Tür.) Er. – Yeni doğan ay.

GÜRBÜZ: (Tür.) Er. 1. İyi, yetişmiş, sağlam ve kuvvetli. 2. Cesur, kuvvetli. 3. Sağlıklı, sıhhatli.

GÜRCÜ: (Tür.) Er. – Gürcistan ahalisinden veya bu ahalinin soyundan olan. Gürcistan ahalisine ait.

GÜRÇINAR: (Tür.) Er. – Çok büyümüş, gelişmiş, serpilmiş.

GÜRDAL: (Tür.) Er. – Güçlü, gelişmiş dal.

GÜREL: (Tür.) Er. – Maiyeti geniş, çevresi güçlü kuvvetli.

GÜRGAN: (Fars.) Er. 1. İran’ın kuzeydoğusunnda bir yer. 2. Aksak Timur’un lakabı.

GÜRHAN: (Tür.) Er. 1. Hanlar hanı. 2. Kara-Hitay prenslerine verilen unvan.

GÜRKAN: (Tür.) Er. 1. Bol kan. Genç, taze, gelişmiş, serpilmiş.

GÜROL: (Tür.) Er. – Büyü, serpil, geliş.

GÜRSU: (Tür.) – Temiz, pak, hızlı su. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÜVEN: (Tür.) 1. Korku ve kuşku duygusundan uzak. 2. İnanma ve bağlanma duygusu. 3. Yüreklilik, cesaret. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

GÜVENÇ: (Tür.) Er. 1. Güvenme, dayanma, itimat. 2.Övünme, gurur.

GÜZİDE: (Fars.) Ka. – Seçkin, seçilmiş, beğenilmiş.

GÜZİN: (Fars.) Ka. – Seçen, seçilmiş, seçkin, beğenilmiş. – Hz. Muhammed (s.a.s)’in dostu (halifesi) Hz. Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali (r.anhum).

GÜZİR: (Fars.) – Çare, derman. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

- H -

HABBAN: (Ar.) Er. – Güney Arabistan’da bir kasaba.

HABİB: (Ar.) Er. – Sevgili. Seven, dost.

HABEŞİ: (Ar.) Er. – Habeşler gibi derisinin rengi çok koyu esmer olan kimse. Habeş ırkına mensup.

HABİBE: (Ar.) Ka. – (bkz. Habib)

HABİBULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın sevgilisi. Hz. Peygamber.

HABİL: (Ar.) Er. – Habil. Hz. Adem’in oğullarından, Kabil’in kardeşi, Kabil tarafından öldürülmüştür. Yeryüzünde ilk öldürülen kişidir.

HABİNAR: (Ar.) Ka. – Nar tanesi.

HABİR: (Ar.) Er. 1. Taze, haberli, bilgili, agah, vakıf. 2. Cenab-ı Hak.

HACCAC: (Ar.) Er. 1. Delil ikame eden. Delille galip olan. 2. Irak valisi olup, Hz. Muhammed soyuna ve taraflarına eziyet eden Yusuf b. Sakail’nin unvanı. Yezid’in komutanlarından.

HACCE: (Ar.) Ka. 1. Hacca giden,

Kabe’yi ziyaret eden hacı kadın. 2. Bir çeşit akdiken. – Daha çok lakab olarak kullanılır.

HACE: (Fars.) Er. 1. Hoca. 2. Bilgin, öğretmen. 3. Çelebi, sahip, muallim, profesör. – Daha çok lakab olarak kullanılır.

HACER: (Ar.) Ka. 1. Taş, kaya. -Hacer-i Esved: Kabe’nin duvarında bulunan meşhur kara taş. 2. Hz. İsmail’in annesi ve Hz. İbrahim’in cariyesinin adı.

HACERUNNUR: (Ar.) Ka. – Kükürt ile demirin birleşmesinden meydana gelen altın sarısı renginde.

HACI: (Ar.) Er. 1. Hacca giden, Kabe’yi ziyaret eden, hacı. 2. Dini bir mahalli ziyaret eden kimse.

HACİB: (Ar.) Er. – Birinin bir yere gitmesine engel olan. 2. Kapıcı. -Türk dil kuralına göre “b/p” olarak kullanılır.

HACİR: (Ar.) Er. 1. Hicret eden, bir başka yere geçen. 2. Sayıklayan.

HADDAS: (Ar.). Çabuk kavrayan, anlayışlı, kavrayışlı. Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HADİ: (Ar.) Er. 1. Yenilene yardım eden, yardımcı. 2. Hidayet eden, doğru yolu gösteren. Kılavuz, rehber. 3. Önde giden kimse. 4. Mızrak ucu.

HADİC: (Ar.) Er. – Erken doğan oğlan çocuğu.

HADİCE: (Ar.) Ka. – Vakitsiz, erken doğan kız çocuğu. – Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır. Hadice: Hz. Muhammed (s.a.s)’in ilk eşi.

HADİD: (Ar.) Er. 1. Keskin. 2. Demir. 3. Öfkeli, hiddetli, şiddetli, titiz. 4. Kur’an-ı Kerim’in 50. suresinin adı.

HADİM: (Ar.) Er. – Hizmetkar, yardım eden. Hadim-i Harameyn: Harem-i Şerifin hizmetkarı. Hicaz’ın alınmasından sonra Osmanlı sultanlarına verilen lakap.

HADİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hadi).

HAFAZA: (Ar.) Ka. 1. İnsanın yaptığı işleri yazmakla görevli melekler. 2. Bekçiler.

HAFİ: (Ar.) Er. 1. Çok ikram eden, insanı güler yüzle karşılayan. 2. Yalınayak yürüyen, koşan adam.

HAFİD: (Ar.) Er. – Erkek torun.

HAFİDE: (Ar.) Ka. – Kız torun. (bkz. Nebire).

HAFİZ: (Ar.) Er. 1. Allah’ın adlarındandır. Muhafaza eden, saklayan, esirgeyen, koruyan. 2. Kur’an’ı ezbere bilen ve usulüne uygun okuyan kimse.

HAFİZE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hafız).

HAFİZÜDDİN: (Ar.) Er. – Dinin koruyucusu. – Daha çok unvan olarak verilir.

SadmiN, 19 Mayıs 2012

#17Alıntı

HAFSA: (Ar.) Ka. – Hz. Ömer’in kızı. Hz. Peygamberin zevcelerinden, Ümmü’1-Mü’minin.

HAKAN: (Tür.) Er. 1. Eski Türk ve Moğol hükümdarlarının kullandığı unvanlardan biri, hanlar hanı. 2. Kağan.

HAKEM: (Ar.) Er. 1. Bir uzlaşmazlığın halli için tarafların üzerinde anlaştıkları kimse. 2. Çeşitli yarışmaları, müsabakaları idare eden kimse. 3. Jüri, bir yarışmada değerlendirme yapan kimse. 4. Allah’ın isimlerinden. Hüküm veren, karar veren, bütün meselelerin kendisine döndüğü hüküm sahibi.

HAKGÜZAR: (a.f.i.). – Hakkı tanıyan, haktan ayrılmayan. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HAKİ: (Fars.) Er. ı. Yeşile çalan koyu sarı renk, toprak rengi. 2. Topraktan, toprağa mensup. Mütevazi kişi.

HAKİKAT: (Ar.) Ka. l. Bir şeyin aslı ve esası, mahiyeti. 2. Gerçek, doğru, gerçekten, doğrusu. 3. Sadakat, doğruluk, bağlılık, kadirbilirlik.

HAKİM: (Ar.) Er. 1. Her şeye hükmeden, hikmet sahibi olan Allah. 2. Hükmeden, dava yargılama işine memur olan, yargıç. 3. Üstte bulunan. 4. Hekim, akıllı, becerikli. 5. Kadı, vali, amir, hükümdar, emir.

HAKİME: (Ar.) Ka. – (bkz. Hakim).

HAKİMİYET: (Ar.) Ka. – Hakimlik, amirlik, üstünlük, egemenlik. Sulta.

HAKKI: (Ar.) Er. 1. Doğruluk ve insaf sahibi. 2. Bir insana ait olan şey. 3. Dava, iddiada hakikate uygunluk. 4. Emek. 5. Pay, hisse. 6. Layık, münasip.

HAKTAN: (Tür.) Er. – Allah’tan gelen, Allah’ın verdiği.

HAKTANIR: (a.t.i.) Er. – Herkesin hakkını gözeten kimse.

HALAS: (Ar.) Er. – Kurtuluş, kurtulma.

HALASKAR: (Ar.) Er. – Kurtarıcı.

HALDUN: (Ar.) Er. – Devamlılar, sürekli olanlar.

HALE: (Ar.) Ka. – Ayın ve güneşin etrafında bazı zamanlarda görülen ışıklı halka, ayla, ağıl.

HALEF: (Ar.) Er. 1. Babadan sonra kalan oğul. 2. Memurlukta, birinden sonra gelip onun yerine geçen kimse.

HALENUR: (Ar.) Ka. – (bkz. Hale).

HALİD: (Ar.) Er. 1. Sonsuz, daim, ebedi. 2. Bir yıldan çok yaşayan. 3. Türk dil kurallarına göre “d/t” olarak kullanılır. Halid b. Velid: Ünlü sahabi. Allah’ın kılıcı olarak anıldı.

HALİDDİN: (Ar.) Er. – Dinin sonsuzluğu ölümsüzlüğü.

HALİDE: (Ar.) Ka. – (bkz. Halid).

HALİFE: (Ar.) Er. 1. Halef, naib. 2. Hz. Peygamber’in vekili ve dünyadaki müslümanların başı olan kimse.

HALİL: (Ar.) Er. – Samimi dost, Allah’ın dostu.

HALİLULLAH (Ar.) Er. – Allah’ın dostu. Hz. İbrahim (a.s.).

HALİM: (Ar.) Er. 1. Sakin, sessiz. 2. Tabiatı yavaş olan, yumuşak huylu. Allah’ın isimlerindendir. “Abd” takısı alarak kullanılması tercih edilir.

HALİME: (Ar.) Ka. – (bkz. Halim). Peygamberimizin (s.a.s) süt annelerinden.

HALİS: (Ar.) Er. 1. Hilesiz, katkısız. 2. Karışmamış, katışıksız, saf, hilesiz. Temiz. 3. Yalnız, sadece. – (bkz. Muhlis).

HALİSE: (Ar.) Ka. – (bkz. Halis).

HALLAC: (Ar.) Er. – Pamuk, yatak, yorgan atan kimse. – Hallac-ı Mansur: 922 yılında “Ene’1-Hak” dediği için asılan ve divan edebiyatında adına sık sık rastlanılan ünlü sufı.

HALUK: (Ar.) Er. – İyi huylu, insaniyetli, geçim ehli olan.

HAMAN: (Ar.) Er. – Hz. Musa’ya karşı acımasızca mücadele eden Mısır Firavunu’nun veziri.

HAMASE: (Ar.) Er. – Yiğitlik, kahramanlık şiirleri, marşlar.

HAMASET: (Ar.) Ka. 1. Cesaret, kahramanlık, yiğitlik. 2. Kahramanca şiir.

HAMDİ: (Ar.) Er. 1. Allah’ı övmek. 2. Allah’a şükretmek. 3. Şükreden, şükredici.

HAMDİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hamdi).

HAMDULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın övgüsü.

HAMİ: (Ar.) Er. – Himaye eden, koruyan, koruyucu, sahip çıkan, gözeten.

HAMİD: (Ar.) Er. 1. Koru sönmediği halde alevi sönen ateş. 2. Hamdeden, şükreden kul. 3. Hz. Pey. (s.a.s)’in lakaplarından.

HAMİD: (Ar.) Er. – Övülmeye değer. – Allah’ın isimlerinden (bkz. Abdülhamid). – Türk dil kuralına göre “d/t” olarak kullanılır.

HAMİDE: (Fars.) Ka. – (bkz. Hamid).

HAMİL: (Ar.). 1. Yüklü. Gebe. 2. Sahip, malik. 3. Taşıyan, gözeten. 4. Uhdesinde bir poliçe bulunan. 5. Hamil-i vahy: Cebrail (a.s.). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HAMİYE: (Ar.) Ka. 1. Himaye eden, koruyan korucu. 2. Kayıran, kayırıcı.

HAMİYET:(Ar.) Ka. 1. Milli onur ve haysiyet. 2. İnsanlık, fazilet. 3. İzzeti nefs.

HAMMAD: (Ar.) Er. -1. Çok hamdeden, çok şükür ve dua eden. Hammad b. Ebu Süleyman: Hadisçi. Tabiindendir.

HAMMADE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hammad).

HAMRA: (Ar.) Ka. – Daha, pek çok kızıl, kırmızı. – el-Hamra: İspanya’nın Gırnata şehrinde Araplardan kalma meşhur saray.

HAMZA: (Ar.) Er. 1. Arslan. 2. Heybetli, azametli demektir. – Hz. Peygamber’in amcası, Mekke döneminde müslüman olmuş, Uhud Savaşı’nda Vahşi tarafından şehid edilmiştir.

HANBELİ: (Ar.) Er. Ahmed b. Muhammed b. Hanbel (Öl. 855): Ehli sünnetin dört ana mezhebinden birisi olan Hanbeli mezhebinin imamı.

HANDAN: (Fars.) Ka. 1. Gülen, gülücü. 2. Güler yüzlü, sevimli.

HANDE: (Fars.) Ka. 1. Açılış, açılma. 2. Gülme, gülüş.

HANDEGÜL: (Fars.) Ka. – Gülün açması.

HANEDAN: (Fars.) Er. – Kökten, asil ve büyük aile.

HANEF: (Ar.) Er. – Doğruluk, istikamet.

HANEFİ: (Ar.) Er. – İmamdı Azam Ebu Hanife’nin mezhebinden olan. Hanefi mezhebine mensup kişi.

HANİF: (Ar.) Er. l. Tek Allah’a, Al*lah’ın birliğine inanan. 2. İslam inan*cına sıkı ve samimi olarak bağlanan. 3. Hz. Muhammed (s.a.s)’in tebliğin*den önce Mekke’de tek Allah’a ina*nanlar.

HANİFE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hanif).

HANIM: (Tür.) Ka. 1. Kadınlar için kullanılan saygı sözü. 2. Eş, karı, zevce. 3. Ev sahibesi.

HANNAN: (Ar.) Çok acıyan, çok merhametli. Allah’ın isimlerinden “abd” takısı alarak isim yapılır. Abdülhannan.

HANNAS: (Ar.) – Şeytan. – İsim olarak kullanılmaz.

HANSA: (Ar.) Ka. – Arapların en büyük ünlü hanım şairi. Müslüman olmuştur.

HANSOY: (Tür.) Er. – (Han sülalesine mensup.

HANZADE: (Fars.) Ka. – Hükümdar çocuğu.

HANZALE: (Ar.) Ka. – Doğu Arabistan’da bir Arap kabilesi.

HARE: (Fars.) Ka. 1. Sert taş, kaya. 2. Meneviş, menevişli kumaş.

HAREM: (Ar.) Ka. 1. Yasak kılınmış mukaddes olan şey. 2. Evlerde yabancı erkeklerin girmesine izin verilmeyen, kadınlara ait bölüm. 3. İç avlu. 4. Hicaz’da ihrama girilen yerden Ka’be’ye dek uzanan bölüm. 5. Mekke-Medine’nin ismi.

HARİKA: (Ar.) Ka. İmkanların üstünde olup insanda hayret uyandıran şey.

HARİM: (Ar.) Er. 1. Biri için kutsal olan şeyler. 2. Harem dairesi, harem. 3. Evin içi gibi, başkalarına kapalı olan yer. 4. Bir evin civarı. 5. Avlu. 6. Ortak, şerik. 7. Hacıların, hac zamanı giydikleri giysi.

HAKİME: (Ar.) Ka. – Kişinin dilediği gibi kullanabilecek hakka malik olduğu malı (bkz. Harim).

HARİS: (Ar.) Er. 1. Muhafız, bekçi, gözcü. 2. Koruyan, koruyucu. 3. Son derece hırslı olan. 4. Yemen’de bir Arap kabilesinin adı.

HARİSE: (Ar.) Ka. – (bkz. Haris).

HARİZM: (Fars.) Er. – Amuderya’nın aşağı kısmının her iki yanında bulunan ülke. Bu ülkede XIII. yy’a kadar dilini muhafaza ederek yaşamış olan İran kavminin adı.

HARMAN: (Ar.) Er. 1. Tahıl demetlerinin üzerinden düven geçirilerek tanelerin başaklarından ayrılması. Bu işin yapıldığı mevsim, sonbahar. 2. Birçok çeşitten birer parça alıp yeni bir bileşim oluşturmak.

HARRAS: (Ar.) Er. – Ekinci, çiftçi, toprağı işleyip ekin eken.

HARUN: (Ar.) Er. – Kur’an-ı Kerim’de bahsedilen peygamberlerdendir. Musa Peygamberin büyük kardeşi. Fir’avun erkek çocukların öldürülmesi emrini kaldırdıktan sonra doğmuştur. Hz. Musa’dan 3 sene sonra doğduğu söylenir.

HARUT: (Ar.). 1. Arkadaşı Marut ile tanınan melek, büyü ve sihir ile uğraştıkları için kıyamete kadar kalmak üzere Babil’de bir kuyuya hapsedil-

mişlerdir. 2. Babil halkına korunmaları için büyü öğreten iki melekten biri, sihir yapar. – İsim olarak kullanılmaz.

HARZEM: (Fars.) Er. – (bkz. Harizm).

HASAFET: (Ar.) Er. 1. Hükümde sağlamlık, kuvvet ve olgunluk. 2. Görüş sağlamlığı.

HASAN: (Ar.) Er. – güzellik, iyilik, hüsn sahibi olmak. Hasan b. Ali b. Ebi Talib: Ali (r.a.)’nin büyük oğlu. Peygamber Efendimizin torunu. Kur’an’da geçen kelimelerdendir.

HASBEK: (Tür.) Er. – Dürüst, iyi, saf insan.

HASBİ: (Tür.) Er. – İsteyerek ve karşılık beklemeksizin yapılan.

HASBİNUR: (Ar.) Ka. – (bkz. Hasibe).

HASEKİ: (Ar.) Er. – Hükümdarların hizmetine tahsis edilmiş şahıs ve zümrelere verilen ad.

HASEN: (Ar.) Er. 1. Güzel, süslü. 2. Güzel işler, hayırlar. Hasan şeklinde kullanılır.

KASENE: (Ar.) Ka. 1. İyilik, iyi hal, iyi iş, hayırlı iş. 2. Dünya ve ahiret saadeti. 3. Eski altın paralardan birinin adı.

HASENİ: (Ar.) Ka. – Hasene ait.

HASGÜL: (Ar.) Ka. – Değerli, eşsiz gül.

HASHANIM: (Ar.) Ka. 1. Çıtıpıtı, ince, narin kadın. 2. Bilge, değerli kadın. – Birleşik isim.

HASİB: (Ar.) Er. 1. Hayır sahibi, eliaçık, cömert. 2. Değerli, itibarlı, soyu temiz, muhterem, saygın, şahsi meziyet sahibi. 3. Muhasebeci, sayman.

HASİBE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hasib).

HASİF: (Ar.) Er. – Hasafetli, aklı başında olgun adam.

HASİFE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hasif).

HASNA: (Ar.) Ka. – İffetli, şerefli, namuslu. – (bkz. Hesna).

HASKIZ: (Tür.) Ka. – İyi nitelikleri kendinde toplamış genç kız.

HASLET: (Ar.) – İnsanın yaratılışındaki huyu, tabiatı, mizacı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HASPOLAT: (Tür.) Er. – Katışıksız, saf, çelik gibi.

HASRET: (Ar.) Ka. 1. Ele geçirilemeyen veya elden kaçırılan bir nimete veya kıymetli şeye üzülüp yanmak. 2. İç çekme, inleme, üzüntü, iç sıkıntısı, keder, zahmet, eseflenme, özleyiş.

HAŞİM: (Ar.) Er. 1. Haşmetli, gösterişli, muhteşem. 2. Kuru ekmek kırıntısı doğrayan. – Ezen, kıran, yaran, parçalayan. – Ben-i Haşim Hz. Peygamber’in (s.a.s) soyu.

HAŞİMÎ: (Ar.) Er. – Haşime mensup, Haşimilerden olan.

HAŞMET: (Ar.) Er. – İhtişam, gösterişlilik, heybet, büyüklük. – Türk dil kuralına göre “d/t” olarak kullanılır.

HAŞMEDDİN: (Ar.) Er. – Dinin büyüklüğü, ihtişamı.

HATEM: (Ar.) Er. 1. Mühür, üstü mühürlü yüzük. 2. En son. 3. Hatemü’l-Enbiya: Peygamberlerin sonuncusu, Hz. Muhammed. 4. Halemi Tai: Arap kabileleri arasında tanınmış “Tayy” kabilesine mensup ve cömertliğiyle meşhur olan “İbn Abdullah b. Sa’d”ın lakabı. 5. Çok cömert olan.

HATIR: (Ar.) Er. 1. Şan ve şeref sahibi. 2. Yüce, ulu. 3. Tehlikeli.

HATIRA: (Ar.) Ka. – Hatıra gelen, hatırda kalan şey, andaç.

HATIRNEVAZ: (a.f.i.) Ka. – Gönlü okşayan, hatırnaz.

HATIRSAZ: (a.f.i.) Er. – Gönül yapan, hoşnut eden.

HATİB: (Ar.) Er. 1. Hitab eden, söz söyleyen. 2. Camide hutbe okuyan. 3. Güzel, düzgün konuşan kimse. Sahabe isimlerindendir.

HATİCE: (Ar.) Ka. – Erken doğan kız çocuğu. Hz. Haticetü’l-Kübra; Hz. Peygamber’in ilk eşi ve 6 çocuğunun annesi. Ümmü’l-Mü’minin.

HATİF: (Ar.) Er. – 1. Kuvvetli, sert ve tiz bir sesle tebliğ veya davet eden kimse. 2. Göz kamaştıran. 3. Göze görünmeyen.

HATİFE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hatif).

HATİM: (Ar.) Er. 1. Sona erdiren, bitiren. 2. Mühürleyen, mühürleyici.

HATİME: (Ar.) Ka. – (bkz. Hatim).

HATUN: (Ar.) Ka. 1. Kadın. 2. Eş, zevce. 3. Eskiden yüksek kişilikli kadınlara ya da hakan eşlerine verilen unvan.- Örfte isim olarak kullanılır.

HAVER: (Fars.). 1. Şark, doğu. 2. Güneşin doğduğu gün. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HAVLE: (Ar.) Ka. 1. Etraf, çevre, güç, kuvvet. 2. Sahabe hanımlarından birisi. Hakkında ayet inmiştir.

HAVVA: (Ar.) Ka. – Esmer kadın. Havva: Hz. Adem (a.s.)’in karısı, ilk kadın. Adem (a.s) cennette uyurken sol kaburga kemiğinden yaratılmıştır. İnsan soyunun başlangıcı yani türeyiş, onların bir arada yaşamaya başlamasıyla vaki olmuştur.

HAY: (Ar.) Er. 1. Canlı, diri. 2. Allah’ın sıfatlarından. – “abd” takısı alarak kullanılır. “Abdülhay”.

HAYA: (Ar.) Ka. l. Utanma, sıkılma. 2. Ar, namus, edep. 3. Allah korkusu ile günahtan kaçınma.

HAYAL: (Ar.) Ka. 1. İnsanın kafasında canlandırdığı şey. 2. Bir olay veya eşyanın zihinde kalan izi. 3. Gerçekte olmadığı halde görüldüğü sanılan şey, görüntü.

HAYALİ: (Ar.) Er. – 1. Hayal niteliğinde ya da hayal ürünü olan. 2. Kanuni Sultan Süleyman devrinin büyük şairlerinden biri.

HAYAT: (Ar.) Ka. 1. Yaşayan, diri. 2. Canlılarda doğumdan ölüme kadar geçen süre. 3. Yaşama, yaşayış.

HAYATEFZA: (a.f.i.) Ka. – Hayat artıran.

HAYATENGİZ: (a.f.i.) Ka. – Yaşatan, yaşamaya zorlayan.

HAYATİ: (Ar.) Er. 1. Dirilik, canlılık. 2. Büyük önem taşıyan. 3. Hayata, yaşayışa ait, hayatla ilgili.

HAYDAR: (Ar.) Er. 1. Arslan, esed, gazanfer, şir. 2. Cesur, yiğit adam. 3. Hz. Ali’nin lakabı.

HAYİM: (Ar.) Er. 1. Şaşkın, hayrette. 2. Sevgiden dolayı şaşkına dönmüş.

HAYME: (Ar.) Ka. – Çadır.

HAYR: (Ar.) Er. İyi, faydalı, hayırlı, yarar. Hayru’l-Vera: Halkın, alemin hayırlısı, Hz. Muhammed. Hayru’l-Beşer: İnsanların hayırlısı, Hz. Muhammed.

HAYRAN: (Ar.) Er. 1. Şaşmış, şaşa kalmış, şaşırmış. 2. Çok tutkun. 3. Aşırı derecede sevgi duyan.

HAYRAT: (Ar.) Er. 1. Sevap kazanmak için yapılan hayırlı işler, iyilikler. 2. Sevap için kurulan müessese.

HAYREDDİN: (Ar.) Er. – Dinin hayırlı eylediği mübarek kıldığı insan. -Türk dil kuralları açısından “d/t” olarak kullanılır.

HAYRET: (Ar.) Ka. – Şaşma, şaşırma, şaşakalmış, ne yapacağını bilmeme.

HAYRİ: (Ar.) Er. – Hayırla, iyilikle ilgili, uğur ve kutluluğa ait.

HAYRİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hayri).

HAYRULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın hayırlı ettiği erkek.

HAYRUNNİSA: (Ar.) Ka. – Kadınların hayırlısı.

HAYSİYET: (Ar.) Er. – Şeref, onur, itibar, değer.

HAYYAM: (Ar.) Er. 1. Çadırcı. 2. İran’ın meşhur şairlerinden Ömer Hayyam,

HAZAL: (Ar.) Ka. – Kuruyup dökülen ağaç yaprakları.

HAZAN: (Fars.) Ka. – Sonbahar, güz.

HAZAR: (Ar.) 1. Sabit meskeni olanların oturdukları memleket. 2. Barış ve güven. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılabilir.

HAZEN: (Ar.) Ka. – Üzüntü. Gam, keder.

HAZER: (Ar.) – Deniz, bahr, büyük su. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HAZIM: (Ar.) Er. – Hazmeden, hazimli, ihtiyatlı, akıllı, işinde gözü açık, sağlam olan.

HÂZİM: (Ar.) Er. – Zafer kazanan, galip, hazimete uğratan.

HÂZİME: (Ar.) Ka. – Sindirici kuvvet, (bkz. Hazim).

HAZİN: (Ar.) Er. 1. Hüzünlü, üzüntülü, acıklı. 2. Üzüntü veren, gamlandıran, kederlendiren.

HAZİNE: (Ar.) Ka. 1. Devlet malının parasının saklandığı yer. 2. Gömülü ya da saklıyken bulunan değerli şeyler.

HAZİZ: (Ar.) Er. 1. Mesud, mutlu. 2. Hisse ve nasibi olan.

HAZİZE: (Ar.) Ka. – (bkz. Haziz).

HAZLAN: (Ar.) Er. 1. Terketmek. 2. Allah ilminde, Allah’ın insanı lütuf ve nusretinden mahrum etmesi. İsim olarak kullanılmaması daha uygundur.

HAZRÂ: (Ar.) Ka. 1. Yeşil, sebze, hadra. 2. Gökyüzü. 3. Türk musikisinde mürekkep bir makam.

HAZREC: (Ar.) Er. 1. Bir Arap kabilesinin ismi. 2. Hz. Peygamberi Mekkeli muhacirlerle, Medine’de kabul eden ve ilk İslam devletinin temelini teşkil eden ensarın en önemli kolu.

HEBİB:(Ar.)Er.-Rüzgar.

HECİL: (Ar.) Ka. – İki dağın arasındaki kısım, vadi, dere.

HEDEF: (Ar.) Er. 1. Nişan, nişan alınacak yer alanı. 2. Meram, maksat, gaye, amaç.

HEDİYE: (Ar.) Ka. 1. Hediye, armağan. 2. Karşılıksız verilen şey. – Hediyetullah: Allah’ın hediyesi.

HEKİM: (Ar.) Er. – 1. İnsan hastalıklarının teşhis ve tedavisi ile uğraşan kimse, doktor. 2. Hikmet sahibi kişi, filozof.

HENNÂ: (Ar.) Ka. – Kına ağacı, (bkz. Kına).

HEPER: (Tür.) Er. – Cesur, yiğit kimse.

HEPGÜL: (Tür.) Ka. 1. Gül gibi güzel kadın. 2. Neşeli ol.

HEPŞEN: (Tür.) Ka. – (bkz. Hepgül).

HEPYENER: (Tür.) Er. – (bkz. Heper).

HESNA: (Ar.) Ka. 1. Güzel kadın. 2. Hanım, kadın.

HEYBÂN: (Ar.) Er. 1. Korkunç, korku veren. 2. Çok utangaç.

HEYBET: (Ar.) Er. 1. İnsanlarda korku ile birlikte saygı uyandıran görünüş. 2. Karizma, doğal etkileyiş.

HEZÂR: (Fars.). 1. Bülbül. 2. Çok, pek çok. 3. Bin. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HEZÂRE: (Ar.) Ka. – Afganistan’ın dağlık kesiminde oturan bir kabile.

HEZARFEN: (Fars.) Er. – Çok bilen, elinden her iş gelen. Bin türlü iş beceren. Hezarfen Ahmet Çelebi: Türk bilgini. Yapay kanatlarla ilk defa uçma deneyimini başaran adam.

HIDIR: (Ar.) Er. – (bkz. Hızır).

HIFZI: (Ar.) Er. 1. Saklama, koruma ile ilgili. 2. Ezberleme, akılda tutma.

HIFZURRAHMAN: (Ar.) Er. – Merhamet eden, acıyan. Allah’ın koruyuculuğu. Allah’ın uhdesinde.

HIFZİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hıfzı).

HIFZULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın koruması, saklaması.

HINCAL: (Tür.) Er. – Öc al.

HIYRE: (Fars.) Ka. – Kamaşık, donuk, fersiz göz.

HIZIR: (Ar.) Er. 1. Yeşil. Yeşillik. 2. Kehf suresinde 59-81. ayetlerde bahsi geçen ve Hz. Musa’nın onunla buluşarak imtihan olunduğu şahsın müfessirlerin ekseriyetinin üzerinde ittifakla durdukları ismi. Hızır hakkında çok çeşitli rivayetler vardır.

HIZIRHAN: (Ar.) Er. – Seyyid. Seyyidi sülalesinin kurucusu, Malik Süleyman’ın oğlu.

HIZIR BEY: (Ar.) Er. – İstanbul’un fethinden sonra oranın ilk kadısı olan Türk alimi ve şairi.

HIZLAN: (Tür.) Er. – Hız kazan, hızını artır.

HİBE: (Ar.) Ka. – Bağışlama, bağış.

HİBETULLAH: (Ar.) Er. – Allah’ın bağışlaması, bağışı.

HİCAB: (Ar.) Er. 1. Utanma, sıkılma. 2. Perde, ikişeyi birbirinden ayırmaya yarayan perde.

HİCABİ: (Ar.) Er. – (bkz. Hicab).

HİCRAN: (Ar.) Ka. 1. Ayrılık. 2. Unutulmaz acı, keder.

HİCRET: (Ar.) Ka. 1. Bir memleketten, başka bir memlekete göç ediş. 2. Rasulullah’ın Mekke’den Medine’ye göç etmesi, takvim başlangıcı olan Miladi 622 yılında vuku bulmuştur.

HİÇSÖNMEZ: (Tür.) Er. – (bkz. Sönmez).

HİÇYILMAZ: (Tür.) Er. – (bkz. Yılmaz).

HİDAYET: (Ar.). – Hak yoluna doğru yola girme. 2. Müslüman olmak. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HİDAYEDDİN: (Ar.) Er. – Dinin gösterdiği doğru yol.

HİDİV: (Ar.) Er. – İmtiyazlı, Mısır valisi veya bu valinin ünvanı.

HİKEM: (Ar.) Er. – Hikmetler.

HİKMEDDİN: (Ar.) Er. – Dinin hikmeti. – Türk dil kuralına göre “d/t” olarak kullanılır.

HİKMET: (Ar.). 1. Hakimlik, feylesofluk. 2. Sebeb, gizli, Allah’ın hikmeti. 3. Felsefe. 4. Ahlaki söz, öğüt verici, kısa öz, öğretici söz. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HİKMETULLAH: (Ar.) Er. 1. Ancak Allah’ın bileceği iş. 2. Allah’ın hikmeti.

HİLÂ: (Ar.) Er. – Hükümdarın taltif etmek istediği kimseye verdiği kıymetli elbise. Hil’at.

HİLÂL: (Ar.) Ka. 1. Hilal, yeni ay şeklinde olan ay, ayça, gençay. 2. Bir yazı sitili. 3. Hilaliyye: Kadiri tarikatı şubelerinden birinin adı.

HİLMİ: (Ar.) Er. – Yumuşak huylu, sakin tabiatlı.

HİLMİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hilmi).

HİLYE: (Ar.) Ka. 1. Süs, zinet, cevher. 2. Güzel sıfatlar. 3. Güzel yüz. 4. Bir yazı sitili. 5. Hz. Muhammed’in mübarek vasıflarını ve güzelliklerini anlatan manzum ve mensur eser.

HİMAYET: (Ar.) Er. – Koruma, korunma.

HİMMET: (Ar.) Er. 1. Gayret, emek, çalışma, çabalama. Yüksek irade. 2. Ermiş kimsenin tesiri. 3. Türk dil kuralları açısından “d/t” olarak kullanılır.

HİMYER: (Ar.) Er. – Yemen’de bir kavmin adı.

HİND: (Ar.) Ka. 1. Hindistan. 2. Sahabeden Ebu Süfyan’ın karısı.

HİRAM: (Fars.) Er. – Salınma, salınarak edalı yürüme.

HİSAR: (Ar.). 1. Kuşatma, etrafını sarma. 2. Kale etrafı islihkamlı bent. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HİŞAM: (Ar.) Er. – Nisam el-Melik: Emevi halifesi.

HİZBER: (Ar.) Er. 1. Arslan, esed, gazanfer, şir, bahadır. 2. Cesur, yürekli adam.

HİZBULLAH: (Ar.) Er. – Allah’a inananlar topluluğu.

HİZRAN: (Fars.) Ka. 1. Hezaren ağacı. 2. Harun er-Reşid’in annesi.

HOŞEDA: (Fars.) Ka. – Hareket ve davranışı hoş, güzel. Cazibeli.

HOŞENDAM: (Fars.) Ka. – Boyu bosu güzel, düzgün olan.

HOŞFİDAN: (Fars.) Ka. – Güzel endamlı, boylu boslu kadın.

HOŞKADEM: (Fars.) Ka. – Ayağı uğurlu.

HOŞNEVÂ: (Fars.) Ka. – Güzel sesli.

HOŞNİGAR: (Fars.) Ka. – Güzel, hoş sevgili.

HOŞTEN: (Fars.) Ka. – Güzel vücutlu.

HUBEYB: (Ar.) Er. 1. Küçük taze buğday taneceği. Tanecik. Hubeyb b. Adiyy el-Ensarî (Öl. 625): İslam’ın ilk şehitlerindendir. Uhud’un ardından tutsak edildi ve Mekke’ye köle olarak götürüldü. Uhud’ta öldürülen Haris’e mukabil, işkence edilerek vahşi bir biçimde kazığa vuruldu ve şehid oldu.

HUBTER: (Fars.) Ka. – Pek güzel, en güzel.

HÜCCET: (Ar.) Er. – Delil.

HUCESTE: (Fars.) Ka. – Uğurlu, hayırlı, kutlu.

HUCURAT: (Ar.) 1. Hücreler odalar. 2. Kur’an-ı Kerim’in 49. suresinin adı.

HUD: (Ar.) Er. – Hz. Hud (a.s). Ad kavmine gönderilen peygamber. -Kur’an’da ismi geçen 24 peygamberden biridir. Dalalet ve sapıklık içinde olan kavmini ıslah için çok uğraştı fakat onlar, Hud’a inanmadılar ve ani bir fırtına ile yok olarak tarihten silindiler.

HUDA: (Ar.). 1. Doğru yol gösteren, hidayet eden. 2. Allah’ın isimlerinden. 3. Kur’an-ı Kerim. Ek almadan isim olarak kullanılmaz. Hudanur gibi.

HUDAVENDİGAR: (Fars.) Er. 1. Sahip, hükümdar, bay. 2. Fars edebiyatında Allah manasında kullanılır.

HUDAVENDİ: (Fars.) Er. 1. Hükümdarlık. 2. Efendi, sahip, maliklik. 3. Hakim, hükümdar.

HUDAYİ: (Fars.) Er. – Allah’a mensup, Allah’ın yarattığı.

HUDEYBİYE: (Ar.) Er. 1. Mekke’den ağır yürüyüşle 17 km mesafede bir vadi. 2. İslam tarihinde Hudeybiye Musalahası olarak bilinen anlaşmanın yapıldığı yer.

HULAGU: (Fars.) Er. – Moğol hükümdarı olup, İran’da Moğol hanedanının kurucusudur.

HULKİ: (Ar.) Er. 1. Hulk, yaratılışla ilgili, doğal tabi. 2. İyi ahlaklı, iyi huylu.

HULUSİ: (Ar.) Er. 1. Halis olan, saf, iç temizliği. 2. Samimi, candan. -(bkz. Halis).

HUMEYRA: (Ar.) Ka. 1. Beyaz tenli kadın. 2. Hz. Aişe’nin lakabı.

HUNALP: (Tür.) Er. – Cesur, kahraman.

HUNDE: (Ar.) Ka. – Sükun, sulh ve mütareke, (bkz. Hudeybiye). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HURDAZ: (Fars.) Er. – Farsların kullandığı şemsi senenin 3. ayına verilen isim.

HURİ: (Ar.) Ka. 1. Cennet kızı. 2. Sevgili. – Daha çok lakab olarak kullanılır.

HURİSER: (a.f.i.) Ka. – Cennet kızlarının başı, hurilerin başı.

HURİYE: (Ar.) Ka. – Coşkunluk hallerinde hurilerle buluştuklarına inanan bir tarikat.

HURREM: (Fars.) Ka. 1. Şen, sevinçli, güleryüzlü, gönülaçan, taze, hoş. 2. Bir yazı sitili. 3. Hurrem Sultan: Kanuni Sultan Süleyman’ın gözde zevcelerinden. Osmanlı siyasetinde etkin rol oynayan hanımlardan.

HURŞİD: (Fars.) Er. – Güneş, aftab, mihr, şems. – Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır.

HUSREV: (Ar.) Er. – Hükümdar, padişah.

HUZUR: (Ar.) Er. – Baş dinçliği, gönül rahatlığı, dirlik, erinç.

HÜCCET: (Ar.) Er. 1. Senet, vesika, delil. 2. Seçkin alimlere verilen unvan. – Hüccetü’l-İslam: Gazali.

HÜDAİ: (Ar.) Er. – (bkz. Hüdayi).

HÜDAVENDİGAR: (Fars.) Er. 1. Amir, hükümdar. 2. Osmanlı padişahlarından I. Murad’ın ünvanı.

HÜLYA: (Ar.) Ka. – Kuruntu.

HÜMA: (Ar.) Er. 1. Devlet kuşu. 2. Saadet, mutluluk.

HÜMEZE: (Ar.) – Birini arkasından çekiştirmek. Kur’an-ı Kerim’in 104. suresinin adı. İsim olarak kullanılmaz.

HÜNER: (Fars.) Ka. – Bir işte gösterilen incelik ve beceriklilik, maharet, ustalık marifet.

HÜNKAR: (Fars.) Er. 1. Uğurlu. 2. 15-29 yaş arasında Osmanlı Sultanlarına verilen isim.

HÜR: (Ar.) Er. – Özgür, bağımsız.

HÜRAY: (a.t.i.). – Ay gibi özgür, ay kadar bağımsız. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

HÜRCAN: (a.t.i.). (bkz. Hüray).

HÜRDOĞAN: (a.t.i.) Er. – (bkz. Hüray).

HÜREYRE: (Ar.) Er. Kedicik, kedi yavrusu. – Ebu Hüreyre: Ashab-ı Kiram’dan en çok hadis rivayet eden sahabi. Kedi yavrularını çok sevdiği için bu ismi aldığı söylenir.

HÜRGÜL: (Tür.) Ka. – Gül gibi özgür güzel.

HÜRKAL: (Tür.) Er. – Esir olma.

HÜRKAN: (Tür.) Er. – Özgür soydan gelen.

HÜRMET: (Ar.) Ka. – Saygı.

HÜRMÜZ: (Fars.) Er. 1. Zerdüştlerin hayır tanrısı. 2. Eski İran takviminde güneş yılının ilk günü. 3. Jüpiter, müşteri, erendiz. 4. Sasani sülalesinden 5. padişahın adı.

HÜROL: (Tür.) Er. – (bkz. Hürkal).

HÜRREM: (Fars.) Ka. 1. Yeşil taze. 2. Gönülaçıcı. 3. Şen şakrak, sevinçli.

HÜRRİYET: (Ar.) Ka. 1. Hürlük, serbestlik. 2. İstediğini herhangi bir engelle karşılaşmadan karar dairesi içinde yapabilme hali.

HÜRSEL: (Tür.) Er. – (bkz. Hürol).

HÜRSEV: (Tür.) Er. – Hürriyeti seven kişi.

HÜRYAŞ AR: (Tür.) Er. (bkz. Hürsev).

HÜSAM: (Ar.) Er. – Keskin kılıç.

HÜSAMEDDİN: (Ar.) Er. 1. Dinin keskin kılıcı. 2. Mevlana’nın halifesi olan Hüsameddin Çelebi, Mevlana’nın Mesnevi’yi dikte ettirdiği kişidir. – Türk dil kuralına göre “d/t” olarak kullanılır.

HÜSEYİN: (Ar.) Er. 1. Küçük sevgili. 2. Hz. Muhammed (s.a.s.)’in torunu, Hz. Ali’nin küçükoğlu.

HÜSMEN: (Tür.) Er. – Hüseyin’den bozma olarak yapılan isim.

HÜSNİ: (Ar.) Er. – Güzelliğe ait, güzellikle ilgili.

HÜSNİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Hüsni).

HÜSNÜ: (Ar.) Ka. – Çok güzel.

HÜSNÜGÜL: (a.f.i.) Ka. – Gülün güzelliği.

HÜSNÜGÜZEL: (Tür.) Ka. – Sarı çiçekli, güzel yapraklı süsbitkisi.

HÜSNÜHAL: (Ar.) Ka. – Davranış güzelliği.

HÜSREV: (Fars.) Er. 1. Padişah, hükümdar, sultan. 2. Hüsrev şirin masalının erkek kahramanı. – Hüsrev: Eserlerini daha çok Farsça yazmış bir Türk şairi ve edibi olup 1253-1325 yıllan arasında Hindistan’da yaşamıştır.

HÜTEYN: (Ar.) Er. – Hicaz ve Mısır’da dağınık halde yaşayan büyük bir göçebe kabile.

HÜVARE: (Ar.) Ka. – Berberi kabilesinin en önemlilerinden birinin adı.

HÜVEYDÂ: (Fars) Ka. – Açık, apaçık, belli, besbelli, zahir.

HÜZEY: (Ar.) Er. – Kuzey Arabistan’da büyük bir Arap kabilesi.

HÜZZAM: (Fars.) Ka. – Türk müziğinin en eski birleşik makamlarından.

- I –

IDIK: (Tür.) Er. – Kutsal, mübarek.

IDIKUT: (Tür.) Er. 1. Eski Türklerde bir şan. 2. Devlet yönetme gücü.

IKNAT: (Ar.) Ka. 1. Allah’a dua etme, yalvarma. 2. İnkisar etme. 3. Namazda kıyamı uzatma ve hacca devam etme.

ILDIR: (Tür.) Er. 1. Parıltı, parlayış. 2. Alacakaranlık.

ILDIZ: (Tür.). 1. Yıldız. 2. Gündönümünden 10 gün önceki zaman. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ILGAR: (Tür.) Er. 1. Çok çabuk, hızlı. 2. Hücum, akın. 3. Verilen söz. 4. Havanın parlak, açık olması. 5. Öfke.

ILGAZ: (Tür.). 1. Atın dört nalla koşması. 2. Hücum, akın. 3. Çankırı ilinin ilçe merkezi. 4. Batı Karadeniz bölgesinin en yüksek dağ kitlesi. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

ILGAZER: (Tür.) Er. – (bkz. Ilgar).

ILGI: (Tür.) Er. 1. Soy sop. 2. Sürü. 3. Çoban. 4. Hısım, akraba.

ILGIM: (Tür.) Ka. 1. Serap. (bkz. Serap). 2. Gök erimi, serap. 3. Belli belirsiz.

ILGIN: (Tür.) Ka. – Kumlu topraklarda yetişen ve çit bitkisi olarak kullanılan ağaççık.

ILICAN: (Tür.) Er. – Ilıkça, biraz ılık.

IRAK: (Tür.) Ka. – (bkz. Uzak).

IRAZ: (Tür.) Ka. – (bkz. Irak).

IRIZ: (Tür.) Er. – Cesur, yiğit.

IRMAK: (Tür.) Ka. – Çoğunlukla denize dökülen, genişliği ve taşıdığı su niceliği bakımından en büyük akarsu, nehir.

IŞIK: (Tür.) Ka. 1. Bazı cisimler tarafından tabii halde ve akkor haline gelinceye kadar ısıtıldığında yayılan, cisimleri görmemizi sağlayan ışıma, aydınlık, ziya, nur (bkz. Ziya, nur). 2. Aydınlatma cihazı, mum, lamba, ampul, fener. 3. Işık tutma, bir konuda aydınlatıcı bilgi vermek.

IŞIKALP: (Tür.) Er. – (bkz. Işık).

IŞIKAY: (Tür.). – (bkz. Işık). – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.

IŞIKER: (Tür.) Er. – (bkz. Işık).

IŞIKHAN: (Tür.) Er. – (bkz. Işık).

IŞIL: (Tür.) Ka. – Çok aydınlık, parlak ışık.

IŞILAR: (Tür.) Ka. 1. Parlayan, ışıldayan. 2. Neşeli, canlı, şen.

IŞIMAN: (Tür.) Er. – Parlak, aydınlık yüzlü kimse.

IŞIN: (Tür.) Ka. – Bir ışık kaynağından çıkarak her yöne yayılıp giden ışık demeti.

IŞINBAY: (Tür.) Er. (bkz. Işın).

IŞINBİKE: (Tür.) Ka. – (bkz. Işın).

IŞINER: (bkz. Işın).

IŞINSU: (Tür.) Er. – (bkz. Işın).

IŞKIN: (Tür.) Ka. – Bitki sürgünü, asma filizi.

ITIR: (Ar.) Ka. 1. Güzel, hoş koku. 2. Sardunyagillerden, yapraklan güzel kokan bitki, turnagagası.

ITRİ: (Ar.) Er. – Itrî (Buharizâde Mustafa Efendi). Türk besteci, hattat ve şair.