Asch Deneyi

Hiç arkadaşlarınız aynı yemeği seçtiklerinde siz istemeseniz bile aynı yemeği seçtiniz mi?

Hiç çevrenizdeki kişilerin çoğunluğunun seçtiği kararı kabullenerek istemeden de olsa uyum sağladınız mı?

Asch paradigması, grubun çoğunluğunun, kişilerin inanç ve düşüncelerini nasıl etkilediğini gösteren bir olgudur. Asch (1951), gruptaki çoğunluğun sosyal baskı altında kişilerin kararlarına nasıl etki sağladığını göstermek için bir deney gerçekleştirdi. Deneye katılan sekiz kişiden sadece biri denekti. Diğer yedi katılımcı ise üstlendikleri rol gereği birbiriyle ittifak halindeydi. Bu şekilde, bu bir katılımcının diğer yedi kişiye göre davranışının bulunması amaçlanmaktaydı. Deneyin başında, yedi katılımcıya deneyin gerçek amacı söylendi. Gerçek denek olan son katılımcının ise ortada ne olup bittiğinden haberi yoktu.

Deneyde iki kart vardı. İlk kartta uzunluğu gözle ayırt edilebilen bir çizgi ve ikinci kartta ise ilk karttakiyle karşılaştırılması için üç ayrı çizgi verilmişti. Katılımcılara, ilk karttaki çizgi ile ikinci karttaki hangi çizginin ilk kartla eşdeğer olup olmadığı soruldu.

Rolleri daha önceden belirlenmiş yedi katılımcı, ilk kartta temsil edilen çizgiyle eşleşmeyen yanlış çizgiyi seçtiler. Sonuçlar şaşırtıcıydı. Gruptaki kişiler yanlış çizgiyi seçtiklerinde, gerçek katılımcı doğru olduğunu bilerek diğer katılımcılara uyum sağlıyordu: Yanlış çizgiyi seçiyordu.

Asch paradigması normatif sosyal etki için en güçlü kanıtlardan biridir. Gruba uyum sağlamak, grupta kabul görmek ya da sosyal ödül kazanmak için insanlar istemeseler bile fikirlerini farklı yönde gösterebilirler. Günlük hayatta birçok örnek, Asch’ın çalışmalarının bir kanıtı olarak verilebilir. Aslında, kararlarımızı çevremizdeki insanların büyük çoğunluğuna göre değiştiririz. Örneğin, öğrencilerin çoğunluğu sınıftaki sınav tarihlerini değiştirmek isterken, geriye kalan daha azı kararlarını, bu çoğunluktan ayırımcılığa uğramamak için saklar. Bu sebeple, kalan az çoğunluktaki öğrenci, sınıfa uyum sağlayarak sınav tarihini değiştirmek istemese bile sınıfa uyum sağlar. İşte bu yüzden, biz hiç istemesek de gruba uyum sağlamak zorunda kalabiliyoruz!

Kaynaklar

Asch, S. E., & Guetzkow, H. (1951). Effects of group pressure upon the modification and distortion of judgments. Groups, leadership, and men, 222-236.