Peru’da Kurban Edilen 140 Çocuk

Peru’da 500 yıldan daha uzun bir süre önce, yaklaşık 140 çocuk ritüelistik olarak aynı anda öldürülmüştü. Fakat bunun nedeni ne olabilir?

Araştırmacılar, Las Llamas’taki insanların 500 yıl önce doğaüstü olaylarla nasıl baş etmeye çalıştıklarını anlamaya çalışıyor. C: Gabriel Prieto

Peru’nun kuzeyinde, bugüne kadar Amerikaların ve hatta dünyanın en büyük toplu çocuk kurbanı olayına dair 500 yıllık kanıtlar keşfedildi.

Yaklaşık 550 yıl önce, Chimú İmparatorluğu’nun genişleyen başkentinin gölgesinde gerçekleşen bir olayda, 140’dan fazla çocuk ve 200 lama ritüel olarak kurban edilmiş gibi görünüyor.

Gabriel Prieto ve John Verano tarafından yönetilen disiplinler arası ekibin bilimsel araştırmaları devam ediyor.

Aztek, Maya ve İnka’da insan kurbanı olayları, sömürge dönemi İspanyol belgelerinde kaydedilmiş ve modern bilimsel kazılarda belgelenmiş olsa da, Kolomb öncesi Chimú uygarlığına ait büyük çaplı bir çocuk kurban olayının keşfi, Amerika’da eşi görülmemiş bir olay.

İzotopik çalışmalara ve kafatası şekillendirmenin analizlerine göre, hem çocuklar hem de lamalar Chimú İmparatorluğu’nun uzak köşelerinden kurban edilmek üzere getirilmiş. C: Gabriel Prieto

30 yıldır bölgede çalışan fiziksel antropolog Verano, bu keşfi hiç beklemediğini, hatta başka kimsenin de tahmin edemeyeceğini söylüyor.

Araştırmacılar, araştırmanın bilimsel sonuçlarına ilişkin bir raporu, hakemli bir bilimsel dergiye sunma aşamasında.

Trajik son

Resmi olarak Huanchaquito-Las Llamas olarak bilinen kurban bölgesi, Peru’nun kuzeyindeki Huanchaco bölgesinde denizden sadece 300 metre uzakta bulunan alçak bir uçurum üzerinde yer alıyor.

Bölgenin doğusuna 800 metre daha az bir mesafede UNESCO Dünya Mirası olan antik Chimú idari merkezi Chan Chan ve duvarlarının ötesinde, modern eyalet başkenti Trujillo bulunuyor.

Kurbanları saran pamuklu örtüler günümüze kadar korunarak gelmiş.

Chimú İmparatorluğu en parlak döneminde, Pasifik kıyıları boyunca 964 km uzunluğundaki bir bölgeyi ve Peru’nun Ekvador sınırından Lima’ya kadar uzanan iç vadileri kontrol ediyordu.

Kolomb öncesi Güney Amerika’daki Chimú’dan sadece Inka daha büyük bir imparatorluğa sahipti ve üstün İnka güçleri, 1475’te Chimú İmparatorluğuna son verdi.

2011 yılında Las Llamas’da, Prieto’nun yönettiği bir kurtarma kazısı sırasında 42 çocuk ve 76 lamanın kalıntıları bulundu. Prieto, yerel sakinlerin onu yakındaki kıyı kumullarından çıkan insan kalıntıları hakkında haberdar ettikleri sırada, kurban alanının aşağısında 3.500 yıllık bir tapınağın kazılarını yürütüyordu.

Las Llamas’ta 2016 yılında yapılan kazılar sonucunda, 140’dan fazla çocuk kalıntısı ve 200 adet lama keşfedildi: Mezarlarda bulunan ip ve tekstil ürünleri 1400 ile 1450 arasına tarihlendirildi.

Hem çocukların hem de hayvanların iskelet kalıntıları, göğsün kesilmesinin yanı sıra kaburga çıkıklarının kanıtlarını gösteriyordu; bu da kurbanların göğüslerinin kesilip ayrıldığını ve belki de kalbin çıkarılmasını kolaylaştırdığını gösteriyor.

Çocukların ve hayvanların yakın çevresinde üç yetişkinin (bir erkek ve iki kadın) kalıntıları da bulundu. Bu kişilerin kafalarındaki kesici olmayan bir aletle yapılan travma belirtileri ve yetişkinlerin mezar hediyelerinin olmaması, kurban olayında rol oynadıklarından şüphelendiriyor.

Kurban edilen 140 çocuğun yaşları 5 ila 14 arasındaydı, çoğunluğu ise 8 ila 12 yaşları arasındaydı. Ayrıca çoğunun yüzü batıya bakacak şekilde gömülmüştü. Lamalar ise 18 aylıktan daha küçüktü ve genellikle yüzleri doğuya, yani And Dağlarına doğru gömülmüştü.

Zamanda donmuş ayak izleri

Araştırmacılar, kuru bir çamur tabakasından elde ettikleri bilgilere dayanarak, tüm insan ve hayvan kurbanların tek bir olayda ritüel olarak öldürüldüklerine inanıyorlar. Çamur tabakasının bir zamanlar ritüelin gerçekleştiği tüm kumulları kapladığını ve mezar çukurlarının hazırlanması ve sonrasındaki kurban olayı sırasında bozulduğunu düşünüyorlar.

Arkeologlar, çamur tabakasında sandaletli yetişkinlerin, köpeklerin, çıplak ayaklı çocukların ve genç leylakların ayak izlerini keşfettiler. Ayrıca burada, dört ayaklı kurbanların zorla getirildiğini işaret eden derin izler de vardı.

Ayak izlerine yapılacak analizler, ritüel sürecinin nasıl işlediğine dair de önemli bilgiler verebilir: Görünüşe göre, bir grup çocuk ve lamalar, uçurumun kuzey ve güney kenarlarından alana götürülmüş, buranın merkezinde toplanarak kurban edilip gömülmüştü. Birkaç çocuk ve hayvanın bedenleri ise ıslak çamurda öylece bırakılmıştı.

Doğaüstü güçlerden yardım

Ancak, Las Llamas’ta gerçekleşen çocukların ve lamaların toplu bir şekilde kurban edilişi, daha önce arkeolojik kayıtlarda bilinmeyen bir fenomen gibi görünüyor ve şu soruyu gündeme getiriyor: Chimú’yu böyle bir eylemde bulunma konusunda motive eden neydi?

Prieto, “İnsanlar burada ne olduğunu ve olayın ölçeğini duyduklarında, her zaman sordukları ilk şey neden olduğu.” diyor.

Kazılar sırasında bulunan çamur tabakası, bu konu hakkında bir ipucu verebilir. Araştırmacılar, bunun genellikle kurak kıyı şeridi üzerinde şiddetli yağmur ve taşkın olduğunu ve muhtemelen El-Niño ile ilgili bir iklim olayına bağlı olduğunu öne sürüyorlar.

El Niño’nun karakteristik yükselen deniz sıcaklıkları, bölgedeki deniz balıkçılığını bozmuş olmalıydı. Ayrıca su taşkınları Chimú’nun geniş tarımsal altyapısına zarar vermiş olabilirdi.

Chimú, Las Llamas’daki kurbanların ardından sadece birkaç on yıl sonra İnka’ya boyun eğdi.

Antropoloji profesörü Haagen Klaus, Huanchaco’nun kuzeyinde, Lambayeque Vadisi’nde 10-12. yüzyıla tarihlenen Cerro Cerillos bölgesinde, bölgede çocuk kurbanı için en erken kanıtlardan bazılarını ortaya çıkarmıştı. Bir bioarkeolog, Peru’nun kuzey kıyılarındaki toplumların, doğal felaketleri yenmek için yetişkin kurbanlarının yetmediğini, bu yüzden çocuk kurbanlara geçmiş olabileceklerini düşünüyor.

“İnsanlar, onlar için en çok değerli olan şeyi kurban eder. Yetişkin kurbanının etkisiz olduğunu düşünmüş olabilirler. Yağmurlar yaklaşmaya devam ediyordu ve belki de yeni bir tür kurbana ihtiyaç vardı.”

Klaus, “Bir zaman makinesi olmadan bilmek imkansız. Las Llamas’ın keşfi, And’daki insan kurbanının ritüel şiddeti ve varyasyonları açısından çok önemli.” diyor.

“Ritüelistik olarak öldürmenin, doğaüstü güçlerden bir şey istemek anlamına geldiğine dair bir fikir var. Fakat aslında bu doğaüstü güçlerle müzakere etmek ve yaşamak için çok daha karmaşık bir girişim.”

National Geographic. 26 Nisan 2018

Erman Ertuğrul