Tek Hücreli Canlılar Öğrenebiliyor

Bilim insanları, tek hücreli bir küf mantarının beyni olmadığı halde deneyimle öğrenebildiğini ve öğrendiğini birleşme yoluyla türüne aktarabildiğini keşfetti.

Fransa’da Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi (CNRS) araştırmacıları, “Physarum polycephalum” adlı tek hücreli bir küf türü üzerinde yaptıkları deneylerde, beyne veya benzeri herhangi bir nörolojik-bilişsel organa sahip olmayan damla büyüklüğündeki canlının farklı ortamlara intibak etmeyi öğrendiğini ve üstelik bu deneyimden öğrendiği bilgiyi birleşme yoluyla diğer küf hücrelerine aktardığını belirledi.

Biyologlar Audrey Dussutour, David Vogel öncülüğünde yapılan deneylerde, doğal yaşam alanı ormanlık arazi olan küf türünün, yaşamının devamı için gerekli besine ulaşmak üzere tuz, kinin ve kahve gibi itici ama zararlı olmayan ortamları kat etmeye zorlanırken her defasında ortamın zararsızlığını hızla öğrendiği ve yeni şartlara kolayca adapte olduğu gözlendi.

Canlının öğrendiğini aktarıp aktaramadığını anlamak için deneyi bir adım öteye taşıyan araştırmacılar, ikinci aşamada 2 bin küf hücresini tuz köprüsünden, diğer 2 bin hücreyi ise nötr ortamdan geçirerek yaşamsal besine ulaşmasını sağladı. Daha sonra hücreler, tuza adaptasyon bilgisine bağlı olarak alışkın, habersiz ve karışık olarak sınıflanan çiftlere ayrıldı ve çiftlerin birleşme yoluyla gruplar oluşturması sağlandı.

Bu gruplar, yeniden tuz köprüsünden geçirildi. Karışık çiftlerin, tuz köprüsünü en az alışkın çiftler kadar hızlı, habersiz çiftlerden ise belirgin şeklide daha hızlı kat ettiklerini gördü. Bunun, tuzun zararsızlığına dair bilginin birleşme yoluyla aktarıldığının kanıtı olduğu değerlendiriliyor.

Bilim insanları, üç veya dört hücrenin birleşmesi durumunda bilginin aktarılabilmesi için yalnızca tek hücrenin alışkın hücre olmasının yeterli olduğunu vurguladı. Birleşme sürecini mikroskop altında inceleyen araştırmacılar, birleşme sırasında hücreler arasında bir damar oluştuğunu, bilginin bu damar aracılığıyla aktarıldığının belirlendiğini kaydetti.

Ekip, sonraki aşamada hücreler arasında birden fazla davranışa dair bilginin aktarılıp aktarılamayacağını deney yoluyla sınamaya çalışacak.

Araştırmanın sonuçları, İngiltere Kraliyet Bilimler Akademisinin “Proceedings B.” dergisinde yayımlandı.

Dora Dalyanoğlu