Dünyayı Biçimlendiren 40 Hikâye

BBC Kültür, farklı ülkelerden yazarlara başvurarak kuşaktan kuşağa aktarılan, kıtaları aşan ve toplumu değiştiren hikâyeleri seçmelerini istedi.

Nisan ayında yapılan ankette yazarlar, insanların düşüncelerini şekillendirdiği ve tarihi etkilediğini düşündükleri beş hikâye seçti. 35 ülkeden 108 yazar, akademisyen, gazeteci, eleştirmen ve çevirmenin sunduğu listenin ilke100'e giren eserleri belirlendi. Bu liste, kimileri artık konuşulmayan 33 farklı dilden roman, şiir, masal ve oyun içeriyordu.

Listede, Homeros'un Odysseia destanı ilk sıraya yerleşti. Tom Amca'nın Kulübesi, "dünyayı biçimlendiren hikâye" tanımını herkesin farklı yorumladığını gösteriyordu.

Homeros'un destanı kuşaklar boyunca aktarılırken, Harriet Beecher Stowe'un 1852'de yazdığı bu roman "ABD'de yaygın okunan ilk siyasi içerikli roman" olarak övgüye değer bulundu.

Frankenstein, 1984, Parçalanma adlı romanlar da ilk beşe girdi. Burada iki kadın yazar yer alırken, ilk 100'e giren eserlerin 23'ü kadın yazarlara ait.

En fazla ismi anılan yazarlar ise kişi başına üç hikâye ile Shakespeare, Virginia Woolf ve Franz Kafka oldu. Yüz klasik arasına giren hikâyeler arasında dünya çapında az bilinenler de var. Örneğin Upton Sinclair'in Chicago Mezbahaları romanı etkili olmuş, gıda güvenliği ile ilgili federal yasaların çıkarılmasına ön ayak olmuştu.

Saadat Hasan Manto'nun Toba Tek Singh romanında ise "Hindistan ile Pakistan'ın ayrılması sonrasında sınırdan delilerin transferi öyküsü ile iki ülkenin bölünmesinin neden olduğu travma anlatılıyor.

Bu elbette nihai bir liste değil; bazı hikâyelerin neden uzun ömürlü olduğu ve yüzyıllar ve bin yıllar sonrasında bile nasıl yankı bulduğu konusunda bir tartışma başlatıyor daha çok. Ve bu hikâyeleri paylaşmak neden temel güdülerimizden biri: Bu öyle bir güdü ki bölünmüşlükleri aşmaya, değişime, hatta devrime yol açabiliyor.

İlk 40'a giren hikâyeler:

1. Odysseia (Homeros, MÖ 8. yy)

2. Tom Amca'nın Kulübesi (Harriet Beecher Stowe, 1852)

3. Frankenstein (Mary Shelley, 1818)

4. 1984 (George Orwell, 1949)

5. Parçalanma (Chinua Achebe, 1958)

6. Binbir Gece Masalları (çeşitli yazarlar, 8-18. yy)

7. Don Kişot (Miguel de Cervantes, 1605-1615)

8. Hamlet (William Shakespeare, 1603)

9. Yüzyıllık Yalnızlık (Gabriel García Márquez, 1967)

10. İlyada (Homeros, MÖ 8. yüzyıl)

11. Sevilen (Toni Morrison, 1987)

12. İlahi Komedya (Dante Alighieri, 1308-1320)

13. Romeo ve Juliet (William Shakespeare, 1597)

14. Gılgamış Destanı (yazarı bilinmiyor, MÖ 22-10. yy)

15. Harry Potter (JK Rowling, 1997-2007)

16. Damızlık Kızın Öyküsü (Margaret Atwood, 1985)

17. Ulysses (James Joyce, 1922)

18. Hayvan Çiftliği (George Orwell, 1945)

19. Jane Eyre (Charlotte Brontë, 1847)

20. Madam Bovary (Gustave Flaubert, 1856)

21. Üç Krallığın Hikayesi (Luo Guanzhong, 1321-1323)

22. Batı'ya Yolculuk (Wu Cheng'en, 1592)

23. Suç ve Ceza (Fyodor Dostoyevksy, 1866)

24. Gurur ve Önyargı (Jane Austen, 1813)

25. Su Kenarı (Shi Nai'an, 1589)

26. Savaş ve Barış (Leo Tolstoy, 1865-1867)

27. Bülbülü Öldürmek (Harper Lee, 1960)

28. Geniş, Geniş Bir Deniz (Jean Rhys, 1966)

29. Ezop Masalları (Ezop, MÖ 620-560)

30. Candide (Voltaire, 1759)

31. Medea (Euripides, MÖ 431)

32. Mahabharata (Vyasa, MÖ 4. yy)

33. Kral Lear (William Shakespeare, 1608)

34. Genji'nin Hikayesi (Murasaki Shikibu, 1021 öncesi)

35. Genç Werther'in Acıları (Johann Wolfgang von Goethe, 1774)

36. Dava (Franz Kafka, 1925)

37. Kayıp Zamanın İzinde (Marcel Proust, 1913-1927)

38. Uğultulu Tepeler (Emily Brontë, 1847)

39. Görülmeyen Adam (Ralph Ellison, 1952)

40. Moby-Dick (Herman Melville, 1851)

41. Their Eyes Were Watching God (Zora Neale Hurston, 1937)

42. To the Lighthouse (Virginia Woolf, 1927)

43. The True Story of Ah Q (Lu Xun, 1921-1922)

44. Alice's Adventures in Wonderland (Lewis Carroll, 1865)

45. Anna Karenina (Leo Tolstoy, 1873-1877)

46. Heart of Darkness (Joseph Conrad, 1899)

47. Monkey Grip (Helen Garner, 1977)

48. Mrs Dalloway (Virginia Woolf, 1925)

49. Oedipus the King (Sophocles, 429 BC)

50. The Metamorphosis (Franz Kafka, 1915)

51. The Oresteia (Aeschylus, 5th Century BC)

52. Cinderella (unknown author and date)

53. Howl (Allen Ginsberg, 1956)

54. Les Misérables (Victor Hugo, 1862)

55. Middlemarch (George Eliot, 1871-1872)

56. Pedro Páramo (Juan Rulfo, 1955)

57. The Butterfly Lovers (folk story, various versions)

58. The Canterbury Tales (Geoffrey Chaucer, 1387)

59. The Panchatantra (attributed to Vishnu Sharma, circa 300 BC)

60. The Posthumous Memoirs of Bras Cubas (Joaquim Maria Machado de Assis, 1881)

61. The Prime of Miss Jean Brodie (Muriel Spark, 1961)

62. The Ragged-Trousered Philanthropists (Robert Tressell, 1914)

63. Song of Lawino (Okot p'Bitek, 1966)

64. The Golden Notebook (Doris Lessing, 1962)

65. Midnight's Children (Salman Rushdie, 1981)

66. Nervous Conditions (Tsitsi Dangarembga, 1988)

67. The Little Prince (Antoine de Saint-Exupéry, 1943)

68. The Master and Margarita (Mikhail Bulgakov, 1967)

69. The Ramayana (attributed to Valmiki, 11th Century BC)

70. Antigone (Sophocles, c 441 BC)

71. Dracula (Bram Stoker, 1897)

72. The Left Hand of Darkness (Ursula K Le Guin, 1969)

73. A Christmas Carol (Charles Dickens, 1843)

74. América (Raúl Otero Reiche, 1980)

75. Before the Law (Franz Kafka, 1915)

76. Children of Gebelawi (Naguib Mahfouz, 1967)

77. Il Canzoniere (Petrarch, 1374)

78. Kebra Nagast (various authors, 1322)

79. Little Women (Louisa May Alcott, 1868-1869)

80. Metamorphoses (Ovid, 8 AD)

81. Omeros (Derek Walcott, 1990)

82. One Day in the Life of Ivan Denisovich (Aleksandr Solzhenitsyn, 1962)

83. Orlando (Virginia Woolf, 1928)

84. Rainbow Serpent (Aboriginal Australian story cycle, date unknown)

85. Revolutionary Road (Richard Yates, 1961)

86. Robinson Crusoe (Daniel Defoe, 1719)

87. Song of Myself (Walt Whitman, 1855)

88. The Adventures of Huckleberry Finn (Mark Twain, 1884)

89. The Adventures of Tom Sawyer (Mark Twain, 1876)

90. The Aleph (Jorge Luis Borges, 1945)

91. The Eloquent Peasant (ancient Egyptian folk story, circa 2000 BC)

92. The Emperor's New Clothes (Hans Christian Andersen, 1837)

93. The Jungle (Upton Sinclair, 1906)

94. The Khamriyyat (Abu Nuwas, late 8th-early 9th Century)

95. The Radetzky March (Joseph Roth, 1932)

96. The Raven (Edgar Allan Poe, 1845)

97. The Satanic Verses (Salman Rushdie, 1988)

98. The Secret History (Donna Tartt, 1992)

99. The Snowy Day (Ezra Jack Keats, 1962)

100. Toba Tek Singh (Saadat Hasan Manto, 1955)

BBC Culture