II. Murat, Fatih Sultan Mehmet ve Çandarlı

(...) Bu yüzden çocuk yaştaki hükümdarın ilk iktidarının ilk yıllarındaki duygularını da es geçiyor ve yine iyi bildiğimiz bir yere geliyoruz: 12 yaşındaki hükümdarın bu ilk iktidarı uzun sürmeyecek ve küçük padişah, iktidara sahip olmak isteyen vezir grupları arasında otorite kuramayınca, iki yıllık hükümdarlığının ardından, Veziriazam Çandarlı Halil Paşa'nın bir oldu bittisiyle tahtı babasına terk etmek zorunda kalacak. Ama anlaşılan o ki, II. Mehmed, henüz çok genç yaşta olmasına rağmen oldukça hırslı, kendini hâlâ hükümdar olarak görüyor; Manisa sancakbeyliği sırasında bir hükümdar gibi davranmaya devam ediyor. (...)

 

Kaynak : nationalgeographic

 

Bu da benden

Eline sağlık... Ama "Bilinmeyen Osmanlı"ya bakalım biyol.

Neymiş? Osmanlı'yı her alanda bir seviye yukarı taşıyan II. Murat, daha kırklarındayken tahtı küçük oğlu Mehmet'e devredip "ben artık köyüme çekilip balık tutacak, kahvede okeye döneceğim" demiş.

Peki "alo Hünkarım, koskoca Osmanlı'yı devrediyorsunuz, babadan kalma lostra salonunu değil afedersiniz" demezler mi adama? Dememişler... Peki neden dememişler? Çünkü II: Murat'ı başkentten süren zaten Divan-ı Hümayun'un kendisi, yani kendi vezirleri!

Bunun sebebi ne ola peki? Basittir. II. Murat, ekonomik reform yanlısı bir hükümdardı. O zamanki sisteme göre savaşlardaki ganimetin %20si doğrudan hazineye giderdi. Kalan ise Divan üyeleri, sipahiler, yerel yönetimler, vb arasında adil bir şekilde paylaştırılırdı. Kazanılan topraklar da yine devlet ve vatandaş arasında bölüştürülürdü. Bu hesaba göre padişah ülkenin en zengini olmalıydı, amaaa:

Devlet, beslediği ordu, bayındırlık, yapılanma, eğitim... herşeyden sorumluydu. Bu yüzden düzensiz geliri ve sabit (astronomik) harcaması olan padişah iflas halindeydi. Divan üyelerinin hemen hepsi padişahtan, yani devletten daha zengindiler. Çünkü, onların zorunlu harcamaları yoktu. Hem gelirleri hem de kendilerine bahşedilen toprakları vardı.

II. Murat'ın planı hem savaş ganimeti bölüşümüne, hem de toprak dağılımına yeni bir boyut getirecekti: sağlam bir devletleştirme politikası ile ülke zenginlerinin tekerine çomak sokacak, verdiklerini "herkese ihtiyacı kadar" ilkesine göre dağıtacaktı.

Bu yüzden Divan üyeleri sultanlarını ölümle tehdit edip gayrıresmen azlettiler. II. Murat'ın Amasya'ya yerleşmesinin nedeni erken emeklilik özlemi değil, can korkusudur.

Bu durumu öğrenen Batı ülkelerinin Haçlı ordusu toplamaları, ordu yola çıktığında Divan üyelerinin paçalarının tutuşması, II: Murat'ı apar topar İstanbul'a getirmeleri, Varna Savaşı... Tarih dersinde bunların hepsini açık açık okumadık tabii. Hele II. Mehmet'in ünlü "eğer padişahsan gel ordunun başına geç, eğer ben padişahsam emrediyorum: gel ordunun başına geç" mektubunu kimin yaz(dır)dığı iyice meçhuldür.

Yani yok öyle! Daha kırklarında devleti bırakıp gitmek de yok, 12 yaşında tahta çıkıp sözünü dinletmek de yok.

Peki biz bunları nereden biliyoruz: saray mutfağında aşçı yamağı olarak çalışan bir Macar casusunun günümüze kadar kalmış raporlarından. (Koskoca Osmanlı arşivini farelere yediren, rutubet ve küfe kurban eden, ziyan eden anlayışa da ayrıca selamlar...)

(devam edecek:

*Çandarlı Şehdaze Mehmet'in hayatını kurtardı mı?

*İstanbul nasıl alındı?

*Osmanlı'nın Batı'ya ilerlemesi neden kesildi?

yeni bölüm azzz sonra!)