Aborjin Mitolojisi

Avustralya Yerlileri pek çok klan ve dil grubuna ayrıldıklarından bir bütün olarak Aborjin mitolojisinden söz etmek imkansızdır. Buna rağmen genel olarak bu mitolojiler arasında benzerlikler bulmak mümkündür.

Avustralya Aborjin kültürü pek çok bakımdan doğaya dayalıdır. Mitolojik kahramanların çoğu hayvanlardır.

Ortak mitolojik temalardan biri Düşzamanıdır (Dreamtime)

Figürler ve unsurlar

Alchera (mit)

Alcheringa - Aborjinlerin Düşzamanı için kullandıkları terim

Altjira - Aranda kabilesi Gök tanrısı.

Anjea - Bolluk tanrıçası

Bagadjimbiri - iki kardeş ve yaratışı tanrı

Bahloo - Ay tanrıçası

Baiame - Kamilaroi kabilesinin atası ve yönetici tanrısı

Bamapana - Murngin halkının hilekar kahramanı

Banaitja - Yaratıcı tanrı

Beralku - Ölüler adası

Bobbi-Bobbi - Semada yaşayan Gökkuşağı Yılanı'na benzer dev yılan

Brolga

Bunbulama - yağmur tanrıçası

Bunjil - Kulin halkının yüce tanrısı bazen bir kartal olarak tezahür eder.

Bunyip

Daramulum - Wiradhuri ve Kamilaroi halkının gök ve hava tanrısı, şamanların yönetici tanrısı ve aysal (lunar) uluhiyet

Dhakhan - Kabi halkının atası tanrı

Dilga - bolluk ve yetişme tanrıçası

Djanggawul - İkisi kız biri erkek olan ve Avustralya kıtasını ve üzerindeki bitki örtüsünü yaratan üç kardeş

Djunkgao - Okyanus akıntılarıyla ilişkili bir grup kızkardeş

Rüyazamanı - Aborjin kültürünün merkezi ve birleştirici teması

Eingana - Tüm suların, hayvanların ve insanların anası yaratıcı tanrıça

Erathipa - hamile kadına biçim veren bir kaya

Galeru - Djanggawul'i yutan gökkuşağı yılanı

Gidja - Ay tanrısı, kadınların yaratıcısı

Gnowee - Güneş olmadan önce dünyada yaşayan güneşsel tanrıça

Inapertwa - Numakulla'nın kendileriyle yerküre üzerindeki tüm yaşamı yarattığı küçük yaratıklar

(Aranda)

I'wai - Koko Y'ao halkının kahramanı.

Jar'Edo Wens - dünyevi bilgi ve fiziksel güç tanrısı

Julana

Julunggul

Kalseru

Karora - Yaratıcı tanrı

Kidili

Kondole

Kunapipi - Ana tanrıça ve pek çok kahramanın yönetici uluhiyeti

Kutjara

Makara -

Mamaragan - Sesiyle gökkuşağını oluşturan şimşek tanrısı

Mamu

Mangar-kunjer-kunja - insanları yaratan kertenkele tanrı

Mimi - Arnhem Land halkının peri benzeri varlıkları

Minawara - Nambutji'nin ataları

Mokoi - Kara büyüyü kullanan büyücüleri öldüren kötü ruh

Mura-mura - Rüyazamanını anlatan bir başka kelime

Nargun - Çocukları kaçıran dişi bir canavar

Ngariman - Bagadjimbiri'yi öldüren kedi-insan

Nogomain - ölümlü ebeveynlere çocuk ruhu veren bir tanrı

Puckowe - Göklerde yaşayan büyükanne ruh

Pundjel - Dini ayinleri ortaya koyan yaratıcı tanrı

Gökkuşağı yılanı - Su deliklerinde yaşayan, suyu kontrol eden yaratıcı ruh

Tjilpa - Kedi halkının atası

Tjinimin - Avustralya halkının atası

Ulanji - Binbinga'nın yılan atası.

Ungud - Bazen erkek bazen dişi olan yılan tanrı

Wagyl - Su yollarını yaratan yılan benzeri yaratık

Wahwee

Walo - günüş tanrıçası

Waramurungundi - İlk kadın (Gunwinggu)

Wati-kutjara - kertenkele insanlar

Wawalag - Djanggawul kızları olan iki kızkardeş

Wollunqua - yağmur ve bolluk yılan-tanrısı

Wondjina - bulut ve yağmur ruhları

Wuluwaid - yağmur tanrısı

Wuragag - İlk insan (Gunwinggu)

Wuriupranili - Meşale taşıyan güneş tanrıçası.

Wurrunna - bir kahraman

Yara-ma-yha-who -küçük bir vampir benzeri insan, canavar

Yowie - kertenkele ve karınca karışı bir dev yaratık

Yhi - Işık ve yaratılış tanrıçası, güneşsel (solar) uluhiyet

Yohrmum

Yurlungur - Bakır yılan

ABORJİNLERİN ASTRONMİK VE ASTROLOJİK MİTLERİ

GÖKKUŞAĞI YILANI

Yaratılışın bir diğer önemli konusu da ''GÖKKUŞAĞI YILANI'dır.Gökkuşağı yılanını,Aborjin sanatçılarının pek çok yaratılış sahnesinde görebilmek mümkündür.

Saygı duyulan ve korkulan gökkuşağı yılanı (Bolong)Avustralya'daki Aborjin kabilelerinde yaşamın yaratıcısı olarak bilnir.Düş zamanında tüm yer küre uyuyordu. Hiç bir şey hareket etmiyordu. Sonra bir gün gökkuşağı yılanı uykusundan uyandı ve yer kabuğunu iteledi, kayaları oynattı.Ortaya çıktığında çevresine baktı,sonra bütün topraklarda dolaştı ve her yöne gitti.Çok uzak ve geniş alanlarda gezdi ve yoruldu.Sonra kıvrılıp uyudu.Yeryüzünde dolambaçlı yollarda uyuyan bedeninin izini bıraktı.Bütün yeryüzünde dolaştıktan sonra ilk ortaya çıktığı yere döndü ve kurbağaları çağırdı.Kurbağalar, yer kabuğunun altından gelmek için çok yavaşlardı. Karınları uykuları için depoladıkları sudan dolayı çok ağırdı.Gökkuşağı yılanı onların midelerini gıdıkladı ve kurbağalar güldüler ve böylelikle karınlarındaki su yeryüzünde Gökkuşağı yılanı'nın bıraktığı tüm izleri doldurdu.Göller ve nehirler böyle oluştu.Sonra çimenler büyüdü ve ağaçlar ortaya çıktı.Bu şekilde yeryüzünde yaşam başladı.Tüm hayvanlar ,kuşlar ve sürüngenler uyandı ve Gökkuşağı yılanı'nı (yaşamın annesini )takip ederek bütün yeryüzünü dolaştılar.

AY

Aborjin mitlerinin çoğu erkek olarak tasvir edilen ay ve dişi olan güneş ile ilgilidir.Aborrjinler için Ay,kadınların, bitkilerin ve hayvanların tekrar yaratılmaları için güç veren verimli bir erkekti. ''Ay bütün kadınların kocasıydı ve eğer bir kadın hamile kalmaktan korkarsa Ay-adamın dikkatini çekmemeye özen gösterir ya da ona çok yakından bakmazlardı.''

Ay,su yüzeyindeki yansımaları da yönetirdi.Selleri ve gel-git olaylarınıda o yapardı.Bunlar yirmisekiz saat döngüsü olan bir saatti.O, ölümün ve tekrar doğumun efendisiydi.Üç karanlık günü ,yetişmenin ve azalmanın modeli ,ölümün ve yeniden doğumun efendisiydi.

Ölü ayların iskeletleri deniz minaresi kabuğuna benzer.Ay kemiği döngüsü adlı bir şarkıda Ay, hayat verici olarak gösterilir.Tahta davullarla kadınlar ay ışığında dans ederken Ay'ın ve kız kardeşlerinin şarkılarını söylüyordu.''Dugon'' zambak soğanlarını ve lotus köklerini onların yemesi için topladı.Fakat o sülükler tarafından sürekli olarak ısırıldı. ve bir gün öfkeyle eve döndü ve ağlayarak yeterince çektim erkek kardeşim .Yeyüzünde yaşamayı bırakıyorum ve denize dönüyorum ''dedi

AY SORDU: NE YAPABİLİRİM?

''Sen gökyüzünde kal ''dedi kızkardeşi,''fakat senin önce ölmen gerekiyor''.Ay bunu düşündü ve ''Diğerleri gibi ölmeyeceğim .''dedi.''Ben yaşamı hep geri döndüreceğim''.''

Dugong ,''Nasıl istersen .''dedi.'''Ben öldüğümde geri gelmeyeceğim ve sen benim kemiklerimi alabilirsin ''dedi.

''Ben farklıyım dedi erkek kardeşi ona .''Ne zaman ölsem geri geleceğim.Her zaman hastalığım artacak . çok zayıf olacağım ve denizin altında seni takip edeceğim.Sonra yalnız benim kemiklerim geriye kalacak ve onları uzağa fırlatıp öleceğim .Saf ruh haline geleceğim.Fakat üç gün sonra ben tekrar ortaya çıkacağım ve gökyüzüne döneceğim.'' dedi.

Emu, yengeç,possum,kurbağa ve ayı Ay'ın kurban hayvanlarıydılar.Kemik ve bumerang da Ay ile ilgiliydi.

Yılanlar da ,Avustralya da tanrısal ay totemlerinden olan Bahlo'ya yardım eden av arkadaşıydı.Bazı yerlerde yılan ısırmasının kızların ilk adet döneminden sorumlu olduğu düşünülür.Şüphesiz bu zaman aralığı genellikle yirmisekiz günlük periyotlarla tamamlanan Ay'ın döngüsü ile çok benzeşir Yeni Zelandadaki Maori hakları ,kadınların adet dönemini ''Mata Mara ''(Ay hastalığı)olarak adlandırırlar.

Ay'ın döngüsü .yaşam ve ölümle ilgilidir(Bahloo).Ay ,her döngüsünde gittikçe küçülür ve daha sonra ilk büyüklüğüne ulaşır.İnsanoğlu için bir işaret olan bu olay ölümden sonra yaşamın başlamasını simgeler .''Baime (Büyük ruh ve karısı ''Birrahgnooloo''(herşeyin annnesi)onlar için düzenlemeleri yapar.

Sonuç olarak Aborjin insanları, kendi sözlü geleneklerini günümüze dek saklamışlardır Bizim ulaşabildiğimiz yazılı gelenekleri ise son iki yüzyıldan beri beyaz insana anlattıklarıdır.Bu hikayeler açıkça göstermektedir ki Aborjinlerin gökyüzü ve insanlıkla ilgili engin bilgileri vardır.Onlar bu yasaya uygun bir yaşam sürmeye çalışmaktadırlar.Aborjinler, göksel kavramlar ve dünya ile ilgili bağlarını sürekli canlı tutmaktadırlar.Aborjin mitlerinden bizim öğrendiğimiz geleneklerinin pek çoğu bugün için modern insanların dünyasına da uygundur.

Araştırmacı-Yazar

Güner ÖRÜCÜ

Kaynak:Yeni Yüksektepe dergisi