Fotoğrafta Işığın Önemi

Işığı bir kaynaktan her yöne doğru dalgalanarak yayılan parçacıklar olarak düşünebiliriz. Bu parçacıklar çekim süresince film düzlemine çarparak fotoğrafı oluşturur. Cisimler ana ışık kaynağı güneşten veya yapay ışık kaynaklarından aldıkları ışık parçacıklarını dalgalı bir şekilde saniyede 300000 km'lik bir hızla yansıtırlar. Bütün ışık türlerinin hızı aynıdır ama dalga boyunları farklıdır. Dalga boyu ışığın niteliğini belirler. Dalga boyu kısa olan güçlü, uzun olan güçsüz ışıktır. Görebildiğimiz en uzun dalga boyu kırmızı, en kısası mavi ışıktır.

Fotoğrafta en karanlık ve en aydınlık bölümler arasındaki ışık yoğunluğu kontrast olarak bilinir. Mesela, ışık kaynağından yayılan ışığın konuyu her yönden eşit bir şekilde aydınlatması sonucu (bulutlu havada çekilen) fotoğrafta kontrast düşük olur. Bunun karşıtı ışığın tek bir yönden konuyu aydınlatması sonucu (güneşli havada çekilen) fotoğrafta kontrast yüksek olur. İyi bir fotoğraf için kontrast temel etkenlerden birisidir. Fotoğrafta dengeli bir kontrast olmasına dikkat edilmelidir.

Konudan uzaklaşmamak için kontrast ne fazla yüksek ne de çok düşük olmamalıdır. Yüksek kontrast koyu gölgelerden parlak beyaz aydınlıklara kadar geniş bir ton farklılığı içermektedir. Düşük kontrast ise, karanlık gölgeler ve parlak aydınlıkların aşırı uçlarını içermeyen daha sınırlı bir ton farklılığı gösterir.

Mesela, bir yaz günü güneş tam tepedeyken özellikle ormanlık alanlarda, kumsallarda ya da karla kaplı ortamlarda kontrast fazla iken bulutlu havalarda yada güneşin yatay geldiği zamanlarda çekilen fotoğraflarda kontrast azdır.

Parlak güneşli bir havada yani kontrastın yüksek olduğu zamanlarda bir yere baktığımızda tüm ton farklılıklarını algılayıp detayları rahatlıkla görebiliriz. Ancak burada, bilinmesi gereken filmlerin ton farklılıklarının gözlerimiz kadar olmadığı ve gözümüzün gördüğü detayları fotoğrafta göremediğimizdir.

Fotoğraftaki beyaz parlak alanlar izleyicinin dikkatini konudan uzaklaştırırken donuk ve yumuşak tonlar daha keskin ve vurgulu olarak öne çıkar. Çekeceğiniz fotoğraflarda buna dikkat ederek, çok koyu ve çok aydınlık alanları görüntünüze almamaya çalışabilir veya konuya göre konumunuzu değiştirerek sonuca ulaşmaya çalışabilirsiniz. Aksi halde fotoğrafınız sizin çektiğinizi sandığınız görüntüyü vermeyecektir.

Işık Kaynakları

• Güneş ışınları, açık alanda her noktayı aynı derecede aydınlatırlar.

• Nokta ışık kaynaklarından yapılan aydınlatmalar da uzaklık artıkça konuya düşen ışık şiddeti azalır.

• Arkası yansıtıcılı kaynaklar, koni şeklinde, ışık kaynağından uzaklaştıkça genişleyen bir ışık süzmesi oluştururlar.

Doğada fotoğraf çekerken ışık tek bir kaynaktan yani güneşten gelir. Işığın kalitesi; günün saati, konuya geliş yönü, ışığa müdahale veya filmin özelliklerinden dolayı etkilenir. Flaş, lamba, ateş, ay ışığı, reflektör gibi kaynaklar gün ışığının etkisini artırmak için kullanılır. Bir nesne üzerinden yansıyan ışık, nesnenin özelliğine bağlı kalarak düzgün, dağınık, kontraslı, sert, yumuşak, donuk, sıcak, soğuk veya kırmızıdan maviye doğru değişik anlamlar verebilir.

Genellikle donuk, mat mavimsi ışık sakin ve durağan bir anlam katar. Koyu ve sıcak ışık daha fazla heyecan ve enerji verir. Genellikle, göze hoş gelen fotoğraflar ışığın düzgün dağıldığı ve derinlik hissi vererek kontrast yaratan, çok koyu keskin olmayan gölgelerin yumuşak olduğu fotoğraflardır. Doğru ışıktan yaralanmak için ışığı çok iyi okuyabilmek gerekir. Bu da en iyi artan tecrübe ile olur. Yani daha çok fotoğraf çekip, farklı ışıklarda aynı konuyu çekmek , farklı ışıkların fotoğrafı nasıl etkilediğini görmek en etkili öğrenme biçimidir. Bununla birlikte çok fotoğraf görerek ve özellikle sizi etkileyenlerin nasıl bir ışıkta çekildiğini inceleyerek ve sorarak ışık ile ve ışık sayesinde istediğiniz etkiyi yaratmayı öğrenebilirsiniz.

Doğrudan Gelen Işık

Güneş ya da diğer ışık kaynaklarından kırılmadan gelerek konunun üzerine düşen ışıktır.

Önden Gelen Işık

Işık kaynağı, konunun önünde fotoğrafçının arkasındadır. Konu bakış yönündeki her noktasından eşit miktarda aydınlanmış durumdadır ve hiç gölge yoktur. Gölgenin yokluğu derinlik duygusunu yok eder. Bu tür ışık detay verme ve renkleri gösterme açısından etkilidir.

Yandan Gelen Işık

Işık yandan geldiğinde daha güçlü ve zengin görüntüler elde edilir. Sağ veya soldan gelen ışık gölgelere neden olduğu için görüntünün dokularını daha da belirginleştirir. Yandan gelen ışıkla oluşan bu gölgeler fotoğrafa derinlik duygusu kazandırır. Doku ve desen çekimlerinde bu ışık kullanılmaktadır.

Gölgelerin oluşturduğu kontrast çok yüksek ise gözün görebildiği detayları fotoğrafta göremeyeceğimizden yukarıda bahsetmiştik. Bunun için dolgu flaş kullanarak yüksek kontrast düzeyini düşürmek mümkündür.

Ters Işık

Işık kaynağı, konunun arkasında fotoğrafçının önündedir. Ters ışıkta fotoğraf çekmek aslında oldukça zordur ama çok etkili fotoğraflar elde edilebilir. Önden gelen ışıkta nesnenin görmediğimiz tarafını aydınlattığı için bakış yönümüzde detaylar kaybolur ama nesnenin dış formu belirginleşir. Konunun etrafındaki ışık süzmeleri fotoğrafı güzelleştirir. Fotoğrafınıza yüklemek istediğiniz duyguya göre isterseniz nesneyi dolgu flaşı ile aydınlatabilirsiniz.

Üsten Gelen Işık

Işık kaynağı, konu üzerine tam tepeden gelir. Bu durumda kontrast yüksek olacağı için konun fotoğrafının çekilmesi tavsiye edilmez. Fotoğrafı çekip çekmemenizi yine sizin fotoğrafa yüklemek istediğiniz duygu belirleyecektir.

Noktasal ışık

Işık kaynağı, bulutlardan, ağaçlardan yada başka açıklıklardan gelerek konunun bir bölümünü aydınlatır. Gündoğumunun hemen sonrasında veya günbatımından önce, yağmurdan sonra bulutların ve ormanda ağaçların, yaprakların arasından çıkan ışıkların hepsi noktasal ışıklardır. Bu tür ışık kaynakları ile son derece güzel fotoğraflar çekilebilir.

Dolaylı Gelen Işık

Işık kaynağı, diğer cisimlere çarptıktan sonra ilk gücünü kaybederek konu üzerine düşer. Kapalı veya bulutlu havalarda ki ışıktır. Işığın konu üzerine düşen zamanda dağılmasına ve yansımasına bağlı olarak özellikler gösterir. Dolaylı ışık alan ortamlarda çekim yaparken düşük enstantane değerleri kullanmak zorunda kalınır. Bu nedenle çekimler için ayak, yada fotoğrafa yüklemek istediğiniz duygu düşük enstantane değerine uygun değilse daha hızlı filmler kullanmanız gerekir.

Yansıma

Ayna veya cam gibi pürüzsüz; duvar, kağıt veya kumaş gibi pürüzlü yüzeylere düşen ışıktır.

Düzgün Yansıma Işığın geldiği açı ile hiç bozulmadan pürüzsüz yüzeylerden aynı ışık şiddeti ile yansıtması

Dağınık Yansıma Işığın pürüzlü yüzeylerden yansımasıdır.

Kırılma

Işık farklı yoğunluktaki ortamlardan geçtikten sonra yön değiştirir. Bu yön değişikliği ışığın geliş açısına, ortamların ışık kırılma katsayılarının oranına ve ışığın dalga boyuna bağlıdır. Kısa dalga boyuna sahip ışıklar, dalga boyu uzun olan ışıklara oranla daha fazla kırılırlar.

Polarizasyon

Işık normalde her yönde titreşerek ilerler. Bu titreşimler süresince sadece belli bir açıdaki titreşimlerin bırakılarak, diğerlerinin söndürüldüğü ışığa, polarize edilmiş ışık denir.