Arıane Mnouchkıne - Theatre du Sloeil...

Paul-Louis Mignon (Eleştirmen, Tarihçi, Tiyatro Tarihi Derneği Başkanı)

(ARIANE MNOUCHKINE, 27 Mart Dünya Tiyatro Günü uluslararası bildirisinin yazarı ve GÜNEŞİN TİYATROSU (Théâtre du Soleil) yönetmeni) Théâtre du Soleil kırkıncı doğum gününü kutluyor. 1964'te Ariane Mnouchkine ve üniversite tiyatrosundan arkadaşları Théâtre du Soleil - Güneşin Tiyatrosu adıyla bir kooperatif kurdular ; bu ad tiyatronun onlar için ne anlama geldiğinin göstergesiydi. Profesyonel etkinliklerine Mouffetard Tiyatrosu'nda Arthur Adamov'un Gorki'den uyarladığı "Küçük Burjuvalar"ı sahnelemekle başladılar. Topluluktaki arkadaşlarından biri olan Philippe Leotard'ın, Teophile Gautier'in kitabından uyarladığı " Le Capitaine Fracasse- Kaptan Fracasse " adlı ikinci oyunları, Fransız Tiyatrosundaki benzersiz yaklaşımlarını yansıtıyordu. Çalışmalar topluluktaki herkesin katılımıyla gerçekleşiyordu, ayrıca doğaçlamalar da içeriyordu. Topluluktaki herkesin önerileri alınsa ve gösteri herkesin düş gücüyle biçimlense de Théâtre du Soleil'in kişiliği temelde, ona önderlik eden ve çalışmaları yöneten Ariane Mnouchkine'le ilişkiliydi.

Théâtre du Soleil'i iki tutku yönlendiriyordu: biri yeni tiyatro biçimleri oluşturmak, diğeri , gösterinin, insancıl, toplumsal ve politik gerçekliğinin kabul edilmesini sağlayacak sahneye özgü şiirsel bir sanat yaratmaktı. Böylece, "1789"da, köy panayırı standlarında, hokkabazlar bir devrim eylemi yansıtırken, Hélène Cixous'nun " Tambours sur la Digue- Bent Üstündeki Trampetler"*( *İngilizce'ye The Flood Drummers - Sel Trampetçileri olarak çevrilmiş) oyununda dev kuklalar kullanılıyor; ve "Dernier Caravansérail - Son Kervansaray"da (** İngilizce'ye The Last Caravan- Son Kervan olarak çevrilmiş) küçük, etkileyici, sallanan (tekerlekli) platformlar oyunun kahramanlarını taşırken, sahnede tüm dünyadaki göçmenlerin kötü durumları sergilenmekteydi. İlk kez 1970'te, Milano Piccolo Tiyatrosu'nda sergilenen, Théâtre du Soleil'in , Vincennes Cartoucherie Tiyatrosu'na yerleşmesinden sonra da Paris'te devam eden "1789"oyunu , topluluğun, hem oyuncularda hem de izleyicilerde ortak bir teli titreştirecek içerik bulma kaygısına karşılık gelmektedir.

Bu günkü toplumun başlangıç noktası olan 1789 Devrimiyle , açımlanmakta olan Tarihin eleştirel bir çözümlemesini vermeyi amaçlıyorlardı. Bu onların, özellikle de Ariane Mnouchkine'in, sanatçılar olarak, didaktik söylemlere düşmeden, özgürlük uğruna haksızlığa karşı ciddi savaşımlar içinde yer almalarına zemin hazırladı. "1789"u, "1793" ve " L'Age d'Or- Altın Çağ" ve bir izlek üstünde kolektif yaratıcılık sergileyen diğer oyunlar izlerken, Ariane Mnouchkine, salt tiyatro yapma tadı için, Shakespeare'in II. Richard , On İkinci Gece ve IV.Henry oyunlarının yeni yorumlarını alışılmamış bir görsellik ve Shakespeare tiyatrosuna uygunluğu hemen fark edilebilecek bir dil uyarlamasıyla sahneye koydu.

Bu tür çalışmaları , Yunan trajedileriyle, Eschilus'un(Aşil) "Agamemnon" , "Eumenides" ve Euripides'in "Iphigenia Aulis'te" oyunlarıyla sürdürdü. Molière'in yapıtı "Tartuffe" ünü, özgün, güçlü taşlama anlayışını bozmadan, kadınların gelenekler ve tabularla baskı altında tutulduğu, günümüzdeki bir köktendinci İslam topluluğuna uyarladı. Hélène Cixous'dan çağdaş dünya tarihini yansıtan iki güçlü dramatik panaroma sahneledi : 1985'te, " L'Histoire Terrible mais Inachevée de Norodom Sianouk, Roi du Cambodge - Kamboçya Kıralı Norodom Sianouk'un Korkunç ama Bitmemiş Öyküsü " ve 1987'de, " L'Indiade ou l'ınde de leurs Rêves - İndiorama veya Düşlerinin Hindistanı" . Ariane Mnouchkine, yöneteceği oyunları seçerken, hep özgürlüğü temel aldı. Théâtre du Soleil yaratıcı bir süreçte aralıksız çalışarak gelişmeyi sürdürüyor.

( Türkçesi: Sevim Gündüz)