Propaganda Sineması ve Örnekleri

Siyasal olayları anlatan, ama bunu yaparken sanatsal kaygılardan uzakta belli bir siyasal amacın gerçekleşmesi için yapılan filmler vardır. Kendi görüş, düşünüş ve yaşam tarzlarını aktarmak ve empoze etmek isterken sinemayı kullanırlar. Buna Propaganda Sineması demek mümkündür. Devrimci Sinema, Militan Sinema ve Karşı-Devrimci Sinema alt başlığı altında toplayabileceğimiz bu sinemayı dünyanın her yerinde yapan gruplar görebiliriz. Bunlar siyasal yelpazenin sağında ve solunda yer alabilirler. Kendi siyasal tercihleri doğrultusunda filmler üretebilirler.

Propagandanın sözlük anlamı şudur: Bir öğretinin, düşüncenin, ideolojinin, inancın, siyasal görüş ya da bilginin tanıtılması, benimsetilmesi ve yaygınlaştırılmasını amaçlayan söz, yazı ve türlü araçlarla gerçekleştirilen eylem". Bu tanımdaki "türlü araçlar"dan birisi de sinemadır. Sinema yoluyla yapılan propaganda, görüntü işin içine girdiği için daha etkili olmaktadır.

Atilla Dorsay'ın Guido Aristarco'dan alıntıladığı propaganda sineması tanımı ;

"Siyaset, insanın, insan özgürlüğünün varlığıdır. Oysa propaganda sineması, insan korkusunu, insan özgürlüğü korkusunu içerir. Totaliter yönetimlerin saklanmış zayışığını ortaya koyar. İdeolojinin güçsüzlüğünün itirafıdır bu. Propaganda sinemasının Nazi Almanya'sında, işgal Fransa'sında ve Stalin dönemi Rusya'sında görülmesi, hiç de şaşırtıcı değildir."

Bu alıntıdan sonra Dorsay, kendi yorumunu yaparken, propaganda sinemasının insana sırt çevirdiğini yazar.

"Propaganda sineması, görüldüğü üzere, sanatın asıl ve öz işlevine ters düşen bir sinemadır, çünkü insana sırt çevirmiştir bu sinema; insanın, kitlelerin tutsaklığını, kör bağlılığını, gerçeklerden uzaklığını sağlamaktadır. Her türlü ideoloji sinemayı bir propaganda aracı olarak kullanmayı düşünmüş ve denemiştir".

Sinemayı hem sol ideolojiler hem de sağ ideolojiler kullanmışlardır. Her ikisi de propaganda amacıyla kullanmıştır, ama kullanım amaçları farklıdır. Atilla Dorsay yine Guido Aristarco'dan bir alıntı yapıyor.

"Sağ ideolojinin amacı, vatandaşı siyaset dışı tutmaktır, bu onun hem amacı, hem de kaçınılmaz davranışıdır. Oysa sol ideoloji, tek parti diktatoryası biçimini alsa bile ve içerdiği siyasal eğilimin tekdüzeleşmesi derecesi ne olursa olsun, şu kaçınılmaz sonuca ulaşır: Bir siyasal düşüncenin varoluşu. Siyasal düşüncenin varolduğu yerde ise, tartışma vardır, fikir alış-verişi vardır. Oysa sağ ideoloji, birey düzeyinde siyasal düşünce olabileceğini düşünmek bile istemez. Ona göre, bireyin zihinsel çabası, soyut, çerçeveye ilgisiz ve geleceğe dönük olmalıdır. Siyasetin bu çaba içerisinde yeri yoktur."

İtalyan Komünist Partisi üyesi iki sinemacı Paolo ve Vittorio Taviani kardeşlerin bakış açısı da şöyledir ;

"Propaganda sineması, bir tek kez, bir tek olayda işe yarayacak olan bir sinemadır. Onu en az ilgilendiren şey sinemadır. Yaratıcının kimliği önem taşımaz. Filmi yapanlar, asıl savaşı yapanlarla karışmayı denemelidirler ve filmin teknik öğeleri, örneğin Franco Solanas'ın filmleri gibi, ayrıca şiirsel bir boyut da kazanıyorsa, bu neredeyse bir kazadır ve böyle bir kaza, sinemada çok az gerçekleşir. Son gördüğümüz propaganda filmleri, sendikacılığın zaferini göstermekle yetinen, belli bir popülizm içinde teselli arayan filmlerdi."

Nazi Dönemi

Propaganda sinemasını en iyi yorumlayanlar totaliter rejimler olmuştur. Bunların başında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ve Nazi Almanya'sı gelmektedir. Özellikle Nazi Almanya'sında Propaganda Bakanlığı bile kurulmuş Joseph Paul Goebbels (1897-1945) bu işle görevlendirilmişti. Bu bakanlığın tam adı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı idi (Volksaufklärung Und Propaganda).

Nazizm, faşizmin siyasal ve kuramsal olarak Almanya'da uygulanmasına verilen addır. Yani faşizmin Almanya versiyonudur. "Alman Milliyetçi Toplumcu İşçi Partisi"nin (National Sozialistische Deutsche Arbeiterpartei, NSDAP) ve Hitler'in öncülüğünde l9l9'dan sonra bir siyasal hareket ve öğreti olarak ortaya atıldı".[7] Çeşitli düşünürlerin görüşlerini ve tezlerini örneğin Luther'in yahudi karşıtlığını, Darwin'in doğal ayıklanmasını, Hegel'in devleti yüceltmesini, Fichte'nin aşırı ulusçuluğunu, Nietzche'nin üstün insan tezini, Gobinea ve Chamberlain'in ırkçı görüşlerini ve Bismarck'ın devlet sosyalizmini birleştirerek yeni bir toplum yaratma çabası içine girildi. "Naziler, büyük burjuvazinin en gerici, en saldırgan kesiminin siyasal ve ekonomik çıkarlarını savundular ve bu toplumsal sınıf tarafından finanse edilip kullanıldılar".[8] Nazizm şu beş öğeyle belirlenebilir: 1- Irkçılık, 2- Otorite, 3- Anti-semitizm, 4- Diktatörlük, 5- Anti-komünizm.

Joseph Paul Goebbels

Bu görüş ve yaşayış biçimlerini topluma benimsetmek ve yandaş sağlamak için bir propaganda kuruluşuna gereksinim vardır. Devletin ideolojisini vatandaşlarına benimsetebilecek en iyi örgüt de hükümet ve onun bakanı olabilirdi. Bu amaçla bir Propaganda Bakanlığı kuruldu. Tam adı "Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı" (Volksaufklärung und propaganda) olan bu bakanlığa Alman siyaset adamı Joseph Paul Goebbels atandı. Bir süre gazetecilik de yapan Goebbels, usta bir demagog olduğunu bu bakanlıkta bulunduğu süre içerisinde gösterdi. Demagojiye ve koşullandırmaya dayalı faşist propagandayı ustalıkla kullandı.

Sinema endüstrisini devletin denetimine alarak propaganda filmleri yapmıştır. Bunlar belgesel özellikler de taşımaktadırlar. Goebbels'in gelişiyle G.W. Past, Fritz Lang, Erich Pommer gibi sinemacılar Almanya'dan ayrılmak zorunda kaldılar. Goebbels bu yönetmenlerin filmlerine el koydu ve ülke içinde gösterimini yasaklarken dışarıya çıkarılmalarını da engelledi. Goebbels kendi tarzını sinemaya uygularken Arnold Franck, Leni Riefenstahl ve Luis Tranker gibi yönetmenleri kullandı. Usta yönetmenlerin sanatsal kaygılar güderek yaptıkları filmlerden sonra bu yönetmenlerin filmleri (Leni Riefenstahl dışında), elbette bağımsız davranmamalarından dolayı ve birer memur konumunda oldukları için hantal bir dile sahiptiler. Gösterişçi, Nazi propagandasıyla dolu bu filmler devletin ideolojisini yaymak için birer araç olarak kullanıldı. Üstün ırk anlayışını yayan bir ideolojiyle yüklü bu filmler, Alman emperyalizmini diğer ülkelere yaymayı da

üstlenmişti.

alıntıdır.

propaganda filmi olarak ve çoğu filmlere örnek teşkil etmiş potemkin zırhlısı gerçekten önemli bir yapıt hele de dönemine göre çok üstün

teşekkürler .

aslında ilginç olan verilen örnekler politik sinema örnekleridir ki propaganda doğal olarak içinde vardır. Ama bunları propaganda sineması olarak adlandırmak, bu akımda ortaya çıkan ve sinema ve sanat açısından önemli olan tezleri yok saymak anlamına gelir.

Potehkim Zırhlısı, söylediğim yeniliklere verilebilecek en önemli örneklerden biridir. Hem senaryo açısından, hem çekim teknikleri, hem de sessiz sinema da gözükmeyen bir görüntü kalitesi ile günümüz sinemasına bile ilham kaynağı olmaktadır. Propaganda sineması ise, çok daha geniş ele alınması gereken bir kavramdır, çünkü en basitinden günümüz amerikan sineması tam anlamıyla bir propaganda sinemasıdır. Dikkat edilmesi gereken, propaganda olarak verilecek olanın veriliş şeklidir. Potehkim Zırhlısı, Dünyayı Sarsan On Gün, Ana, Çocukluğum gibi devrim sineması olarak adlandırılan ve politik sinema akımının ki genel anlamıyla da sinemanın en önemli yapıtları için sadece propaganda yapılmak için yapıldı demek yanlış bir yaklaşımdır.

günümüz pop kültürünün en önemli ayağı olan pop-corn sinema akımı propaganda tarzının en önemli ayağıdır. Amerikan sinemasına dikkatle bakıldığında - ki dünya sinema sektörünün en önemli ayağıdır- Amerika açısından kötü olan herşey gösterilmektedir. Korku filmlerinde siyahların ilk olarak ölmesi, macera ve komedi filmlerinde kötü işlerin başında siyahların, kübalıların, sovyetlerin olması gibi.. Bunlar çoğaltılabilir.

Sanat bir propaganda aracıdır, ilk doğuşundan günümüze kadar da bu işlevini hiçbir zaman yitirmemişdir. Ama sorun neden ve kime propaganda yaptığıdır. Nazi Almanyasında da propaganda için filmler çekilmiştir ama şu an için aklımıza gelmesi biraz zordur çünkü, hçbir sanatsal işlevi olmayan sadece propaganda için yapılmışlardır.

İradenin Zaferi diye bir film var ben izlemedim ama propagand sinemasının en iyi örneklerinden olduğu söyleniyor,araştırıp buradan paylaşacağım.