Ünlü Heykeltraşlar ; Ali Hadi Bara

Ali Hadi Bara

http://img341.imageshack.us/img341/7653/81906727tb9.jpg

Heykelci. 1906 yılında Tahran'da doğdu. Ali Hadi Bara, ilk heykel hocası Yervant Osman Efendiden sonra yetişmiş İhsan Özsoy, İsa Behzat, Mahir Tomruk ve Nijat Sirel gibi, heykel sanatçılarının hemen ardından gelen kuşağın belki de en güçlü temsilcisidir.

Ailece Türkiye'ye geldiklerinde Ali Hadi dört yaşındaydı. 1923 yılında Sanayii Nefise Mektebi'ne kaydolmuş, 1927 yılında Avrupa bursunu kazanarak Paris'e gitmişti. Paris'te Jullian Akademesi'nde Bouchard'ın sonra da ünlü sanatçı Aristide Malilol'un yanında çalıştı. Doğaya dönük klasik kurallara bağlı ve teknik gücü ön plana alan uzun çalışmalar, Bara'ya gereken sanat gücünü vermişti.

İlk yapıtlarında Bouchard'dan çok Despiau ve Maillol gibi büyük ustaların etkisi görülür. Daha doğrusu, Bara'nın ilk büstlerinde figür ve anıtlarında sezilen hava, bir etkiden çok, çağın klasik eğilimlerine bir ayak uyduruştur. Avrupalı heykelciler, bir süre eski Yunan klasisizmini ya da Marcel Gimond gibi birkaç sanatçı, Mısır'ın plastik olgunluğunu, anıtsallığını yeniden canlandırmak isterken, ileri görüşlü aydın Türk heykelcilerinin de bu yolu benimsemeleri normaldi.

Hadi Bara'nın klasisizmle Akademizm arası bir uslübu yansıtan yapıtlarına örnek olarak Adana anıtını, Müritoğlu ile birlikte yaptığı Barbaros anıtını, Fevzi Çakmak, Tevfik Fikret, Ahmet Rasim ve Bedia Hanımın (Hadi Bara'nın eşi) büstlerini, birkaç çıplak kadın figürünü, özellikle, "Havva" figürünü sayabiliriz. Bu son yapıt Aristide Maillol'un etkisini taşımakla birlikte Bara'nın en güçlü en başarılı çalışmalarından biridir.

1929'da Paris'te Sonbahar Sergisi'nde gösterilen bu anıtsal kadın çıplağı, ayrıntılardan arınmış, biçimde sadeliğine varmış, tam anlamıyla anıtsal bir yapıttır. İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'nin en değerli parçalarından biri olan bu heykel, ne yazık ki bronza dökülmemiş, alçı olarak kalmıştır. Fakat heykelci Muzaffer Ertoran tarafından bronz rengine boyandığı için heykel bronzdan sanılır.

Ölümünden önceki on yıl içinde, Bara'da tam bir kişilik değişimi görülür. Figüratif, insancıl bir üsluptan soyut araştırmalara atlayan, çağın ileri görüşlü estetiğini benimseyen sanatçı, doğa ile ilişkilerini kesmiş, gerçek üstü biçimlerin boşlukta kapladığı yerleri saptamak gibi tam anlamıyla soyut araştırmalara yönelmiştir. "Boşluk-doluluk" denge ve düzenini bulma çabası içinde yaptığı, çoğu alçı bazıları demir lama ve çubuktan yaratılmış heykellerinde geometrik bir biçim düzeni ağır basar.

Feza çağı diye adlandırdığı alçı tekerlekler, üçgenler ve hunilerde, boşluk- doluluk dengesiyle birlikte, çağımızın bilimsel çabaları ve bu çabaların sırlarını içten duymuş bir sanatçının tasaları dile gelir. 1971 yılında İstanbul'da öldü.