İçme sularındaki radyoaktivite ve sağlığımız

Yaşamın sularda başlayıp oluştuğunu ve susuz yaşayamayacağımızı çocukluğumuzdan beri biliyoruz.İki hidrojen ve bir oksijen atomlarının birleşmesinden oluşan suya,çeşitli minerallerin ya da kimyasal maddelerin katkıda bulunduğunu,bunların suya tad vermelerinin yanısıra,vücüdumuza yararlı olduklarını da biliyoruz.Magnezyum,kalsiyum,sodyum,potasyum gibi doğal radyoaktif maddeler de olduğunu daha sonraları öğrendik.Örneğin Afyon Karahisar maden suyu şişelerinin arkalarında 50'li yıllardan beri şişedeki suda ne kadar radyoaktivite bulunduğunu ve picocurie değerinin yazılı olduğunu birçoğumuz biliriz.

İçip kullandığımız damacana ve musluk sularında radyoaktif maddeler ne kadar var?Bunlar nereden kaynaklanıyor ve bunlardan sağlığımız etkileniyor mu?Almanya'da içme sularında sistematik olarak yapılan radyoaktif madde ölçümleri,bunlardan vücütta oluşan radyasyon dozları,Türkiye'deki benzer çalışmalarla karşılaştırılmak için sunuluyor.

Ayrıca Türkiye'de çeşitli bölge ve yörelerde halkın içip kullandığı musluk sularıyla evlere dağıtılan damacana ve şişe sularında,sistematik radyoaktif madde ölçümlerinin yapılması,aşırı radyoaktive gösteren kaynak sularının çevredekilerde oluşturabileceği radyasyondozlarının hesaplanarak,gerekiyorsa ilgili önlemlerin alınması öneriliyor.

İçme Sularındaki Radyoaktif Maddeler Nereden Kaynaklanıyor?

Yer kabuğundakiçeşitli jeolaojik yapı taşlarında,özellikleyerin derinliklerindeki

uranyumu zengin granit,kristalin kaya katmanlarında doğal radyoaktif maddeler çok bulunabiliyor.Bunlardan özellikle uranyum ve toryum radyoaktif dizilerindeki çeşitli radyoizotoplarla,bu dizilerin dışındaki potasyum 40,suya doygun yeraltı katmanlarından(akiferlerden) yeraltı sularına geçiyor.Yeraltı sularının yerleşim yerlerine içme ve kullanma suyu olarak dağıtılması yoluyla,sulardaki radyoaktif maddeler,doğrudan ya da sudan havaya bulaşarak dolaylı yoldan,insan vücüduna giriyorlar.Daha çok yağmur ve sel sularıyla beslenen göl ve ırmaklarda ise genellikle doğal radyoizotoplar çok daha az bulunuyor.Bu gibi sular evlere dağıtılıyorsa,bunlarda çok az bulunan radyoaktif maddelerin insan vücüduna etkilerinin de çok az olacağı açık.

İçme Sularında Hangi Radyoizotoplar Mevcut?

Özellikle insana etkisi yönündenradyum 226 ve ondan türeyen radon 222 önemli olanlar.Uranyum 238 ve Toryum 232 ile radon 222'den radyoaktif bozunmaylaoluşan polonyum 210 ve kurşun 210 radyoizotopları da yeraltı sularında bulunan diğer önemli radyoizotoplar.

Bilim ve Teknik Dergisi Nisan sayısı....