Aziz Nesin ; Biraz Gelir misiniz ?

AZİZ NESİN ( Ekim 1962 )

OYUNUN TÜRÜ: Komedi,Dram

SAYFA SAYISI: 78

SAHNE SAYISI: 5

KİŞİ SAYISI: 6 Erkek,3 Kadın.

KARAKTER İSİMLERİ :

Mateh Usta : Supi ustası

Zani : Mateh'in karısı

Şarey : Mateh'in oğlu ( sıska)

Cin : Mateh'in kızı

Misa : Küçük oğul

Borno : Çırak

Effe : Zengin

Pinay : Komşu erkek

Aşi : Pinay'ın karısı

ANA TEMA : Yaşam,Ölüm

ANA FİKİR : " Kendinizden hiçbirşey çalmadan. Hem de Effer'lere yenilmeden... Eskimeden, bitmeden, yitmeden, hiç tükenmeden... Beni siz sürdüreceksiniz,siz ustalar. Sizlerde yaşayacağım... " Yaşamaktan Ölmeye Giden Yolda Biz Gitmeden Bizden Gidenler,Götürülenler,Gitmesini Engelleyemediklerimiz...

YAN FİKİRLER: Hayatta gerçek olanların farkında olanlar olduğunca olmayanlar da vardır. Aslında bu da bir gerçekliktir. Ama buradaki gerçeklik; onların yalan hayatlarından gelen, gerçeği bir yandan da yadsıyan diğer gerçekliktir. Eğer tek bir bilinen gerçeklik varsa onun takipleri mutlaka olacaktır. Dün olmuştur, yarın da olacaktır. İnsanlar sadece uğrak yerine gelen, vakit gelince gidecek olan geçici yolculardır. Yola çıkıp doğru yere gitmek ve doğruluğu yaşamak vardır bir de yaşadığını zannetmek. Zannetmenin bittiği yerde bilmek başlar. Bilmek de gerçektir. Ayrıca insanı yaptığı işi severek yapmasının ne kadar önemli olduğunu, yapılan işe saygıyı nasıl arttırdığını da oyun anlatıyor. O işi yapan kişinin mutluluğu da nasıl mutsuzlarca çekilmez bulunuyor.

ÇIKIŞ EPİSODLARI: Oyunun yönünü belirleyen 3. ve 4. sahnelerdir.

OYUNUN ÖZETİ :

Mateh Usta, eşi Zani kızı Cino,Oğulları Şarey ,Misa ve çırağı Borok'la beraber yaşayan kendi atölyesinde supi yaparak evini geçindirmeye çalışan bir supi ustasıdır. Hayatını bu işe adamıştır. Artık tek hedefi ise supiye perdeyi yerleştirerek istediği sesi ondan duyabilmektir. Bunun için gece gündüz çalışır. Çırağı Borok ve oğlu Misa da ona yardım ederler. Misa, supileri satmaya gider her gün. Şarey pazılarını şişirmekten başka hiçbirşeyle ilgilenmediğinden babasının tek umudu Misa'dadır. Supi işini o devam ettirecektir. Çünkü o, supiyi sevmektedir. Cino ise aynasından ve zengin bir talipten başkasını düşünmez. Zani kocasının bu kadar yorulmasına anlam veremez, dayanamaz. Bir gün zengin bir adam,Effer gelir evlerine ve supileri çok beğendiğini, satın almak istediğini söyler. Cino Effer'i n cakasını çok beğenmiştir. Effer tüccardır ve işinin alıp satmak olduğunu söyleyince Mateh supileri satmak istemez. Mateh ikna olduğunda Effer iki yüz lira vermiştir bir supiye ama, onları alıp evinin bahçesinin duvarlarına koyacağını söyleyince Mateh supileri satmaktan vazgeçer ve onu kovar. Kambur çırak Bornok Cino'ya aşıktır ama ona bir türlü açılamaz. Cino onu küçümser. Bornok ile Misa Mateh Usta'nın yerleştiremediği perdeyi kendilerinin yerleştirebileceklerini düşünürler , onu taklit etmeye başladıkları sırada Mateh'e yakalanırlar ve onun gözüne girmeye çalışırlar. Bu sırada Mateh bir sesin çağırdığını duyar. Koşturmaya başlar. Kimse ne olduğunu anlamaz. Artık yaşamayan supi ustalarının sesidir bunlar. Mateh Usta hemen evden gitmeleri konusunda herkesi zor da olsa ikna eder ve beraberce taşınırlar. Yeni evlerinde komşuları Aşi ve Pinay çiftiyle tanışırlar. Bu çift supiden anlamaz, çıkardığı sesleri de duymaz. Mateh'e deli muamelesi yaparlar. Effer de komşuları çıkar. Mateh Usta ona supi satmamakta kararlıdır. Effer de almakta... Çağıran ses duyulur ve bir komşularının öldüğünü öğrenirler. Mateh dehşete kapılır. Çağrılsa bile perdeyi yerleştirmeden asla gitmeyecektir.Bu sırada Effer ile Mateh birbirlerinin okul arkadaşı çıkarlar. Çağıran Ses yine duyulur ve Aşi gider. Durumları kötüye gitmektedir ailenin. Supi satılmamaktadır. İhtiyaçlarını karşılayamaz hale gelirler. Çağıran sesi Mateh yine duyar ,Misa ile Borok engeller ve gitmez. Misa ile Borok çağrılsa da gitmeyecekse Mateh Ustanın neden bu kadar acele ettiğini anlayamazlar. Mateh Usta ise perdenin bir kendi kendini kandırmaca olduğunu, o biterse başka bir şey bulacağını anlatır onlara. Artık çağıran ses çok kuvvetli gelmiştir. Mateh Zaniyi çağırır yanına. Konuşurlar ve Zani uyumaya gider gitmez Çağıran ses yine duyulur,Efferdir bu. Effer ondan supileri zorla da olsa almaya gelmiştir. Çünkü Mateh supinin sesini duyamamaktadır. İşini sevmemektedir. Mutlu değildir. Mateh'in çabasını ,hevesini hazmedemez. Mateh'ten gönüllü vermesini ister supileri. Mateh reddeder. Effer tabancasını ona doğrultur Mateh razı olmaz yine. Effer tabancasını düşürür pes eder. Gürültüye uyanan Zani gelir ve tabancayı Effer'e yöneltir. Çağıran ses bu kez de Zani için gelmiştir. Zani öldükten sonra Mateh Usta tüm isteğini,yaşam gücünü kaybetmiştir. Misa ile Borok onu canlandırmaya çalışsalarda başaramazlar. Mateh artık perde için uğraşmaz. Supilerini de Effer'e yok pahasına satar kimseyi dinlemeden. Bir ziyafet verirler evde Effer ve Pinay'a yemeğin ortasında çağıran ses gelir ve artık Mateh Usta da yoktur... Geride supiyi yapacak Misa ve Borok'u bırakarak gitmiştir.

YORUM:

İnsanlar yaşamlarını sürdürürken, kendilerini adadıkları yolda yürürken kendi hayatlarından çalarlar farkında olmadan. Yaşamak, tadını alarak yaşamak güzeldir ama bir de bizi biz yapan şeyler yada kişilerle yaşamak vardır. Eksik olan bir şey varsa belki o kendimizdedir. Eğer hayatımızı tamamlayamadığımızı düşünüyorsak, bu biraz da eksik olanı bilmeyişimizdendir. Ya da yanlış bildiğimizden ya da kendimizi kandırdığımızdan, belki de hepsinden dolayı. Yaşam güzeldir, güzel oluğu bilindiği sürece.

Oyun mesajını direkt olarak vermese de direkt mesajı almış hissediyorsunuz. Sonradan düşünüp de acaba ne demek istedi karmaşası yaşamıyorsunuz. Eğer oyunu olduğu gibi anladıysanız. Olan bir şey pat diye suratınıza çarpıyor, gözünüze girmeden. Anlaşılır. Etkili. Finali çabuk geldi. Yetersiz de denilebilir. Hemen toparlanıp bağlanmış gibi. Oyunun ara bölümleri finalden daha etkileyici. Güldürü demek yanlış olur bu oyuna.

1.SAHNE (Özet)

Mateh Usta Karısı Zani,kızı Cino, oğulları Şarey ve Misa ile beraber yaşayan bir supi ustasıdır. Kambur çırağı Borok ise ustasından her şeyi öğrenmeye çalışmak için var gücüyle çalışmaktadır. O da onlarla beraber yaşamaktadır. Zani, Mateh Usta ve Borok'un tüm gece supi ile uğraştıklarını görünce sinirlenir ve onları azarlar. Zani kocasının tüm vaktini supiyle geçirmesinden bıkmıştır. Şarey, pazularını kuvvetlendirmekten başka gayesi olmayan sıska bir çocuktur. Supiyle ilgilenmez. Misa ise supiyi sever, onları her gün satmaya, dışarı gider. Babası da en çok ona güvenmektedir. Cino ise sürekli ayna karşısında kendiyle ilgilenen bir genç kızdır. İleride ne yapacağına dair her gün yeni bir kararı vardır. Mateh Usta, Misa'dan sattığı supilerin parasını alırken daha önce hiç araba gelmemiş evlerine bir araba yanaşır. Gelen, Effer adında alım,satım işleriyle uğraşan zengin bir tüccardır. Mateh'in supilerine övgüler yağdırır ve onları satın almak istediğini söyler. Cin ,onun cakasından etkilenmiştir. Herkes sevinçten havaya uçar. Mateh de haklı olmanın sevincini yaşar bir an. Mateh Effer'e supileri neden satın almak istediğini sorduğunda ise evinin bahçe duvarlarına yerleştirmek için cevabını alır. Mateh, Effer'i kovar.

( Tüm karakterler hakkında biraz da olsa bilgi veriliyor. Mateh'in karakterini yoğun olarak sahne sonunda hissediyoruz. Effer şaşırtıyor.)

2. SAHNE

Bornok, Cino'ya aşıktır. Ancak Cino'nun zenginlik düşkünlüğü yüzünden, kendisi de kambur olduğundan ona bir türlü açılamaz. Bornok da Mateh'in yolunu izleyerek supici olmak istemektedir. Cino ise onu küçümser. Misa, supi satmaktan morali bozuk döner. Cino kendisiyle ilgilenmediği için Misa'ya kapris yapar. Bornok ile Misa, Mateh Usta'nın yerleştiremediği perdeyi kendilerinin yerleştirebileceğini düşünürler. Mateh Usta'yı taklit ederken ona yakalanırlar ve güzelce azarlanırlar. Sonra da ustalarının gözüne girmek için her yolu denerler. Ardından Mateh Usta, odanın bir köşesinden diğer köşesine, sesler duyduğunu söyleyerek koşmaya başlar. Daha önce hayatta olan supi ustalarının sesleridir bunlar. Mateh'ten başka kimse duymaz bunu. Misa ile Bornok korkuyla onu seyrederler. Mateh, gece yarısı evdeki herkesi uyandırarak hemen evden gitmeleri gerektiğini söyler. Zani şiddetle karşı çıkar. Mateh, zamanın kendisine yetmediğini, daha çok çalışmak için günlerin daha uzun hale gelebildiği bir yere gitmeleri gerektiğini eğer onlar gelmezse tek başına gideceğini söyler. Misa, Şarey ve Cino babalarının yanında olurlar. Zani de ikna olur ve eşyalarını toplamaya başlarlar. ( Oyunun temel mesajının ilk sesleri bu sahnede duyulur. Mateh'teki değişiklik başlar. Gerilim kendini hissttiriyor.)

3.SAHNE

Hep beraber yeni evlerine yerleşirler. Oradaki komşuları Pinay ve Aşi tanışmak için evlerine gelirler. Her ikisi de ısrarla supinin ne oluğunu, hatta nasıl söylendiğini bile anlamazlar. Mateh, supi sesini herkesin duyamayacağını, duyanların da iyi insan olduklarını söyler. Aşi anlamaz. Mateh onlara, supi sesinin ölümü düşündürdüğünü, ölümü düşünenin yaşamı sevdiğini, sevenin de çalışmaktan kötülük yapmaya zamanı kalmadığını anlatır. Ama onlar hiçbir şey anlamazlar ve Mateh'i deli zannederler. Bu arada Effer'in de komşuları olduğu ve ortak tanıdıkları olduğu anlaşılır. Effer eve gelir ve supileri almak istediğini yineler. Mateh Usta şiddetle karşı çıkar. Effer en son 500 lira verir, herkes Mateh'e baskı yapar ama işe yaramaz,satmaz. Effer hırslanır ve supileri bir gün mutlaka satın alacağını söyler. Effer, supinin sesini duyamadığı için çok sinirlenmiştir. Derken çağıran ses duyulur. Mateh dehşete kapılır, komşularından biri ölmüştür. Mateh heyecanla, kim kendisini çağırırsa çağırsın gitmeyeceğini haykırır. Perdeyi yerleştirip, istediği sesi supiden duymadan hiç biryere gitmeyecektir. Misa eve gelir ve hiç supi satamadığını söyler. Bu arada Effer ile Mateh okuldan birbirlerini hatırlarlar. Aşi, çocuğunu kucağında sallarken çağıran ses duyulur ve Aşi gider... ( Supinin ne demek olduğunu bu sahnede anlıyoruz. Effer sıkıntı vermeye başlıyor. İnsanın yakamdan düş diyesi geliyor. Aşi ile Pinay güldürüyorlar. Gerilim giderek artıyor. Kim gidecek kaygısıyla korkmaya başlıyorsunuz. En önemli sahnelerden biri. )

4.SAHNE

Bornok ile Misa çalışmaya devam ederler. Mateh'in eğer gitmeyecekse perdeyi yerleştirmek için neden bu kadar acele ettiğini anlamadıklarını konuşurlar. Mateh Usta kendisine duyurulmak istenen konuşmaları duyar ve onlara açıklar durumu. Perde bitse bile mutlaka uğraşacak başka bir şey bulacaktır. Çağıran sesin kendini çağırdığını duyar bu arada ama Bornok ile Misa onu engellerler. Eve Pinay gelir ve annesi gitti gideli çocuğun uyumadığını söyler. Effer ise supinin sesini duymak istemekte ama duyamamaktadır. Kızgın bir şekilde evden çıkar. Zani, evlerinde çay, şeker, su kalmadığından, durumlarının çok kötü olduğundan dem vurur. Hiç supi satılmamıştır. Şarey de pazısının günden güne söndüğünü söyler. Cino da artık hiç yeni kararlar alamamaktadır. Mateh, Zani'den kendisini yalnız bırakmamasını, o olmazsa hiç bir şey yapamayacağını söyler. Mateh, perdeyi o gece takmaya karar verir. Zani uyumaya gittikten sonra çağıran sesi duyar Mateh ve Zani 'i çağırır telaşla. Zani onu sakinleştirip tekrar uyumaya gittiğinde gelen çağıran sesin Effer olduğu anlaşılır. Effer supinin sesini duyamadığı için öfkelidir ve Mateh'ten tüm supileri kendisine vermesini, onları yakacağını söyleyerek ister. Mateh kabul etmez. Effer tabancasını çıkartır. Mateh tetiği çekmesini söyler. Effer silahı yere düşürür, pes eder. Zani çıkan seslere gelir ve onlar o halde görünce tabancayı Effer'e doğrultur. Mateh durdurmaya çalışır Zani'yi. Çağıran ses Zani için gelmiştir şimdi... ( Mateh ile Zani 'nin diyaloğu sahneyi belirliyor. Mateh o kadar güçlü değil, Zani de o kadar zayıf değil. Effer'in acizliği görülüyor. En yüksek sahne. Adım adım yaklaşıyor gibi.

5. SAHNE

Zani öldükten sonra Mateh Usta'nın artık amacı kalmamıştır. Perdeyi düşünmemektedir bile. Onun bu halini gören Borok ile Misa onu heveslendirmeye çalışsalar da başaramazlar. Mateh Evde bir ziyafet hazırlar. Effer ve Pinay davetlidir. Artık tüm supiler yok pahasına Boroki ile Misa'nın tüm karşı çıkmalarına rağmen Effer'e satılmaktadır. Yemek sofrasında gülüşmeler ve müzik arasında çağıran ses Mateh'i son olarak çağırır ve Borok ile Misa ustalarının gitmesini bu kez engelleyemezler. ( Final. Beklenen oluyor. 4. sahnede finali yaşamışsınız gibi hissediyorsunuz.)

Fiziksel Özellikleri: 50 yaşlarında, 1.74 boylarında,beyaz tenli, kumral. Saçlarının önü açılmış. Tombul ama şişman değil. Biraz göbekli. Giydiği belli eşyalar var.

Sosyolojik Özellikleri: Kendi evinin atölyesinde supi yapmakla uğraşan, hayatını buna adamış bir adam. Orta halli bir aileden geliyor. Malı mülkü yok evi dışında. Okulda oldukça başarılı bir öğrenciymiş. Babası bir sanatkar olabilir. Anne-babasını yitirmiş. Liseyi bitirmiş.

Psikolojik Özellikleri: İnatçı, sabırsız,kendi bildiğinde direten bir adam. Ona sevmediği hiçbir şeyi yaptıramazsınız. Kendi ilkeleri var. Bu ilkelere ters düşüldüğü zaman çok da sert olabiliyor. Karısına derin bir aşkı ve bağlılığı var. Aslında bağlı olduğu şeyler birbirine o kadar bağlı ki biri koptuğu zaman tamamı dağılıyor. Kendi ayakları üzerinde durmayı erken öğrenmiş. Çevresindeki herkesin güvendiği tek insan. Onun yaptıklarını hem onaylamıyorlar hem de sonuna kadar arkasındalar. O da bunların hepsini biliyor ve asla düşüncesinden vazgeçmiyor. Ölüm en çok korktuğu. Yarım bırakıp gitmek, anlamsız gitmek en çok korktuğu şey. Yaşamı sevmenin tek yolunun çalışmak olduğunu kabullenmiş. Kendisini bu yolda çok fazla yıpratıyor.

Fiziksel Özellikleri: 45 yaşlarında. Esmer,1.60 boylarında. Zayıfça.

Sosyolojik Özellikleri: Kalabalık bir aileden geliyor. İlkokul mezunu. Geleneksel bir yapıdan geliyor. Evi, kocası ve çocukları onun tüm hayatı. Anne,babasını erken kaybetmiş. Mateh'le bağlılıkları da belki bu yüzdendir. Kızının çeyizleri, evin ihtiyaçları onun başlıca uğraşları. Bir de Mateh'i yorulmaması için sürekli uyarmak.

Psikolojik Özellikleri: Hassas, dirayetli,çalışkan bir kadın. Çilekeş. Zorluklarla uğraşmaya alışmış. Kocasına derin bağlılığı var. Onu çok seviyor. Bazen onu sinirlendiriyor da. Çok konuşuyor, çoğunlukla her şeye karışıyor. Mateh'in ve çocuklarının hayatı onun hayatı çünkü. Tutumlu.

Bornok

Fiziksel Özellikleri: 1.70 boylarında, kambur,zayıf. 22 yaşlarında.

Sosyolojik Özellikleri: Ailesinden ayrılmış. Mateh'in yanına yerleşmiş. Onun çırağı, sağ kolu. Amacı çok iyi bir supi ustası olmak.

Psikolojik Özellikleri: İnatçı,mantıklı,çekingen. Cino'ya aşık ama kendini onun karşısında yetersiz görüyor. Tezcanlı, çalışkan,zeki.

Fiziksel Özellikleri: Çelimsiz.1.70 boylarında. 18 yaşlarında.

Sosyolojik Özellikleri: Okulu bırakmak zorunda kalmış. Çalışkan bir öğrenci. Babasının izinden gidiyor. Supi ustası olmak en büyük hayali. Babası onu sürekli azarlıyor ama o bunlara alınmıyor. Babasına derin bir saygısı ve güveni var.

Psikolojik Özellikleri: Hırslı, içine kapanık,saygılı. Zeki.

Fiziksel Özellikleri: 1.80 boylarında,sıska,25 yaşlarında.

Sosyolojik Özellikleri: Okulu kendi bırakmış, ne istediğini, ne yaptığını bilmeyen bir karakter. Kendisiyle uğraşıyor. Pazılarıyla meşgul.

Psikolojik Özellikleri: Umarsız,alaycı, fazla akıllı değil. Oyunun süsleme karakterlerinden. Belli bir fikri yok. Kompleksli.

Sosyolojik Özellikleri: Yoksulluktan bıkmış,tek çareyi zengin bir talip bularak evlenmekte görüyor. Babasının ne yaptığını anlamıyor. Anlamaya çalışıyor. Ne Misa kadar ilgili ne de Şarey kadar ilgisiz. Borok'un aşkının farkında ama onunla alay ediyor.

Psikolojik Özellikleri: Şımarık, kibirli, kurnaz.

Psikolojik Özellikleri: Mutsuz. Mateh'le karşılaşıncaya kadar bunun farkında bile değilmiş. Onun yaşama isteği karşısında tüm gücünü yitiriyor. En sevmediği duygu olan ezikliği yaşıyor. Parası ilk kez bir işe yaramıyor. Bu da onun yıkımı. İşini sevmiyor. Ama alışılagelmiş olan hayatıyla ömrünü kendini kandırarak geçirmiş. Hırslı, aslen ezik, güçsüz. Tutarsız hale gelince kendini kaybediyor