Haldun Taner ; Konçinalar

Haldun Taner' in yayınları arasında üç hikaye kitabı çıkmıştır. Bunlar yazarın en güzel hikayelerini içinde toplayan " Tuş " , "Geriye Kalan" ve " Şişhane' ye Yağmur Yağıyordu" adlı kitaplarındaki hikayelerin yeniden elden geçirilmesiyle oluşmuş bir kitaptır "Konçinalar". Taner' in her zamanki bıyık altından gülümseten alaycı üslubu ile okunası ve tavsiye edilesi bir kitap.

“alt basamak olmasa üstler kime, neye öğünecek ? “

Konçinalar

İskambil destesinin en sevdiğim kağıtlarından biri, üzerine The Jolly Jocker

yazılı, o delişmen, o uçarı, o biraz cambaz, biraz sihirbaz, bir miktar da

düzenbaz, ama neşe dolu, hayat ve hareket dolu, kanı sıcak delikanlıdır. Ne

yazık ki, Jockerlere Kanasta’dan, Kumkan’dan, Remi’den başka oyunlarda pek yer

verilmiyor. Verilse, her girdikleri oyuna renk ve hareket, canlılık ve

şaklabanlık katarlardı.

Jolly Jockerler bir yana, destenin en itibarlı kağıtları, bilindiği gibi, Beyler

yani Aslar oluyor. Ayıp değil ya, ben Aslardan oldum bittim hoşlanmam. Belki

kendim hiçbir zaman As olamadığım, As olamayacağım için. Kabul etmeli ki,

onların dördünde de bir kral havası, bir padişah cakası vardır. Hele bazı

takımlarda bunları daha da şatafatlı resm ederler.

Karamaça beyinde meşum bir şeyler sezilir. Onun sarayında herhalde birtakım

karanlık dalavereler dönüyor, gece, mahzenlerinde, bir sürü kelleler uçuyor

olmalıdır.

İspati beyini ben bir Bizans prensine benzetirim.

Bunlara kıyasla, Kupa beyi daha bir bizden gibidir. Kupa beyi herhalde Osmanlı

hanedanına mensup olmalı.

Karo beyine gelince, bakınız, o bir Selçuk sultanıdır. Çelebi, zarif, nazik…

Aksi gibi, Tekel damgasını da hep onun üstüne vururlar. Buna rağmen öylesine

asil ve kibar bir havası vardır ki, bu damga bile onu çirkinleştirmez, inadına

daha bir açar, daha bir sevimli yapar. Öyle ki, damgası olmayan bir Karo beyi

görsek, bayağı yadırgar, bir eksiklik duyarız.

Resimli kağıtlar içinde kanım en çok Kupa kızına kaynar. Kupa kızı, etine

dolgun, duru beyaz, hanım hanımcık bir tazedir. Üniversiteyi felan bir kalem

geçin, güç hal ile bitirdiği ortadan sonra, liseyi bile okuyamamıştır. Olsa

olsa, sanar enstitüsü mezunudur. Herkesin okumaya merakı olmaz, buncağızın da

başka marifetleri var: Dikişle nakışın her türlüsü, örgü işlerinin daniskası…

Eteği belinde, bütün evi o çeviriyor. Yeni yetişirken mahalledeki oğlanlarla

mektup alıp verdiği olmuş gerçi. Cahillik işte. Hoş görmeli. Ama evlenince eşi

bulunmaz bir hayat arkadaşı olacaktır. Buna eminim. Bir kere kocasına ukala

ukala karşılık vermez. Sonra bu cins kadınlar çocuklarına düşkün olurlar Daha ne?

Onunla evlendiğiniz takdirde, kaynınız Kupa oğlu olacaktır ki, Allah için, uslu

akıllı, yumuşak başlı, kendi halinde bir çocuktur.

Babaları Kupa papazına gelince, sizden iyi olmasın, pek babacan, pek cana yakın

bir adamdır. Hoş fıkralar anlatıp göbeğini hoplata hoplata güler. Daha coşarsa,

küt küt karşısındakinin sırtına vurur. Evde teklif tekellüf hak getire… Sen de

sen, ben de ben. Candan insanlardır vesselam. Öyle bir aileye damat gitmek isterim.

İspati kızına gelince, bakın ondan her türlü sinsilik umulur. Siz onun öyle

sakin ve masum göründüğüne bakmayın, o ne hinoğlu hindir o, o ne içinden

pazarlıklı aşüftedir o… İskambilin üstünde gördüğünüz onun bayramlık resmi. O,

bir masum bakire pozunu, fotoğrafçıda resim çektirirken bir, bir de pazarları

kiliseye giderken takınır. Şöyle kulağınızı verin de bir dinleyin mahalleyi.

Maçanın oğlu ile sinema localarında, plaj kabinelerinde yapmadığı kalmamış. Hal

böyle iken, yine de bilmeyenlere karşı kendini dirhem dirhem satar. İspatinin

oğlu ablasının kirli çamaşırlarını herkesten iyi bilir, bilir ama gel gör ki

ablası da onun kumar borçlarını öder, evden şunu bunu götürüp satışını gizler.

Babaları da zaten itin biri. Bu yaşa gelmiş hala sefih, kumarbaz, bir gün olsun

ayık gezdiği görülmemiş. Tencere dibin kara hikayesi, kimin kime ne demeğe hakkı

var.

Karolara gelince, onlar kişizade, görmüş geçirmiş bir ailedir. Bakmayın şimdi

biraz düştüklerine. Babaları hariciyeden emekli. Zannedersem şehbendermiş. Eski

usul, mukaffa ve musanna bir İstanbul Türkçesi konuşur. Kızları, nörsler,

matmazeller, el bebek gül bebek büyütüldü. Beş senedir İngiliz Filolojisi’ne

gidiyor, bitiremedi. Bitiremez de elbet. Allah’ın günü kantinde ha ha ha, hi hi

hi, akşam üstü de oğlanlarla altı buçuk matinesi… Erkek kardeşini sorarsanız, al

onu vur ona. Karonun oğlu da, hoppala paşam, hoppala beyim dadılar tayalarla

şımartılmış, kuş sütüyle beslenmiş, beyaz, tüysüz, oğlandan çok kıza yakın,

tasvir gibi bir civan. En iyi mekteplere verdiler, okumadı. Günahı boynuna, bir

takım uygunsuz, meymenetsiz heriflerle geziyormuş. Allah bilir, eroin de

çekiyordur. Gözlerinin her daim mahmur bakışını ben pek hayra yoramıyorum. Öyle

efendi babanın çocuğu böyle soysuz çıksın, yazık çok yazık…

Maçalar bir Ermeni ailesidir. Gedikpaşa’da oturuyorlar. Peder koyu bir Katolik

papazı. Bas bariton, tumturaklı bir sesi vardır. Oğlu Mahmutpaşa’da bir tuhafiye

mağazası işletiyor. İspati kızı ile maceralarına yukarda az buçuk dokunduk.

Ablası Maça kızı, esmer, kara kaşlı, kara gözlü, bazı yerleri muhakkak ki aşırı

tüylü, gerçi sıcak, gerçi güzel, ama neme lazım, duasında niyazında, dini bütün

bir tazedir. Belli ki babasına çekmiş, istavrozunu bir gün olsun göğsünden eksik

etmez. Kardeşinin İspati kızıyla yaptıklarını duysa, utancından yerin dibine

geçer. Öylesine kaba sofu ki, malum günlerde erotik rüyalar gördüğü zaman bile,

şuuraltısının kendine oynadığı bu oyuna içerler, sabahleyin alelacele banyo

yapıp tövbe istiğfar eder. İyi bir drahoması var. Şimdi genç değil, şöyle

kırkını, kırk beşini aşmış, efendiden ağırbaşlı bir kısmet bekliyor. Hayırlısı.

( Bakmayın, Maça kızının adı edebiyata kötü geçmiş. Onun, kendisine yorulan

uğursuz kadın, çok bilmiş dul, yuva yıkan vamp-dişi vasıfları ile ilişiği

yoktur. İftira, tevatür, hele bizim klasik Tekel takımlarındaki, Maça kızının,

İspati kızınınki gibi numaradan değil, gerçekten masum yüzüne bakınca, bana

büsbütün hak vereceksiniz.)

Resimli kağıtlardan sonra, ilk ağızda, Onlularla Dokuzlular gelir. Onlularla

Dokuzlular, resimsiz kağıtlar içinde önemli olan oyunlara katılma imtiyazına

sahip, başlıca kağıtlardır. Bundan ötürü de hallerinde görgüsüzce bir çalım,

budalaca bir kurum sezilir. Haydi ‘Onlular, Asların halktan yetişme

vezirleridir’ diyelim. Ya Dokuzlulara ne buyurulur? Bunlar, kendilerini sayıdan

bile saymadıkları halde yine de oyunlarına alan, oyunlarına alıp onlara öbür

resimsiz kağıtlardan üstün bir değer sağlayan aristokrat kağıtlara yaranmaktan,

siftinmekten hoşlanırlar. Bu halleriyle Dokuzluları, efendilerinin önünde

yerlere kadar eğilen, ama saray parmaklıkları dışındaki halka tepeden bakan,

mabeyinciler veya stile uşaklar makulesinden saymak yanlış olmaz sanırım.

Dokuzlar mabeyinci veya stile uşak olursa, Sekizlilerle Yedililere de, el

ulaklığı, bahçıvan yamaklığı gibi daha aşağılık işler düşüyor.

Bütün bunlardan sonra sıra nihayet Konçinalara gelir. Konçina diye, bilindiği

gibi Altılıdan aşağı kağıtlara deniyor. Konçinalar, ismi üstünde işte,

Konçinadır. Geçin Bezik gibi, Poker gibi kibar oyunları, Aşçı İskambili gibi en

pespaye oyunlarda bile hiçbir işe yaramaz, üzgün ve küskün, oyunu dışardan

seyrederler. Diyeceksiniz ki, Pinakl’da Kanasta’da oyuna alınıyorlar ya… Ben ona

oyuna alınmak mı derim. Zavallılar, çıtır kozların at oynattığı meydanlarda

habire gelir gider, ayak altında dolaşıp trafiği tıkar, itilip kakılır.,

muştalanır dururlar. Hasılı abur cuburdurlar. Böyle oynamaktansa ben yeşil

çuhanın üstüne kapanıp yüz üstü uyuklamayı tercih ederim. Konçinalar bu bakımdan

iskambillerin paryasıdırlar. Var oluşlarının sebebi sırf öbür kağıtlara basamak

olmak, onların üstün mevkiini sağlamaktır. Alt basamak olmasa üst basamak neye,

kime öğünecek?